Katalog

Mart Ayına Direnen Ağaç Turkan Gedık Bengı, Papırus Yayınları, 2004, 55 Sayta Kapak Resmı Ka mer Danısman Mart kapıdan baktırır kazma kurek yaktınr" atasozunden yola çıkılarak yazılmış bır ovku "Mart Ayına Direnen ğ ç llkbahar mevsımının geldığını sanan doğanın sevınerek tanlanmasına, çıçeklcre burunmesıne ve sonradan bastıran soğuğun etkısıyle dc 7aı ar gorup solmasına uzulen bır kız vaı bu oykııdc Ağaçların her yıl nıart ayına kanmalarına oyuna geltnelerıne bır turlu ınanamıyor Evlerının onundekı ba dem ağacını çok scvcn kuçuk kız bu kez mart ayı gclınce ağaca yalvarıyor ' Bak, sa kın mart ayına aldanıp etçek açma Yılların deneyımıne sahıpsın Hadı, bu kez aldanma Kendını 'aptal' yerıne koyma, dıren1 Açma çiçcklerını erkenden 1 ' dıyor (S 11) Her sa bah heyecanla yatağından fırlıyor ve badem ağacına bakmak ıçın cama koşuyor "Acaba çiçek açacak mP Soyledıklerımden bır şey ler anladı nıı?" dıye duşunuyor Butun ağaç lar çıçek atıyor ama badem ağacında ger çekten de nıı, kıpırtı gorunmuyor Kuçuk kız ağacın mart ayına dırenıyor olmasına çok se vınıyor Mart soğuğu anıden bastırıp karlar çıçeklerı ve ağaçları ortunce kız sevınçten delıye donuyor Sevınunın nedenını soran babasına durumu anlatınca babası gulmeye başlıyor Kuçuk kız, badem ağacının mart ayına dırendığı ıçın değıl de, kuruduğundan çıçek açnıadığını oğrenıyor "Mart Ayına Direnen Ağaç" adlı kıtapta do ğadan kopup gelmıs, beş oyku daha var "Sevgı Kokuyordu Zeytın Ağacı", "Sandal yenın Oykusu", "Sıyah Vız ıle Kara Vız", "Toprak Ana En Buyuk Ana" ve "Kent Korkusu" adlı oykulerın hepsı de mıs gıbı yeşıl kokuyor, yaşam kokuyor "Sevgı Ko kuyordu Zeytın Âğacı"nda yübaşında sus ağacı olmak ıstemeyen bır çam ağacının oy kusu, "Sıyah Vız ıle Kara Vız"da temızlık SÎHlRLt DEGNEK Ç ocukla r Için hastası bır kadının evınden kaçmaya çalışan ıkı sıneğın oykusu, "Sandalyenın üyku su"nde eskı bır sandalye ve yasjı bır kadının arasındakı ıletışun vc sevgı bağı, Ioprak Ana En Buyuk Ana"da anneler gununde toprak ananın gununu kudamayı unutan ın sanlar, "Kent Korkusu"nda ıse ılk kez kentc gıden bır çocuğun ızlenımlerı ve korkuları anlatılıyor Anlatılan oykuler seçılen konu lar doğa kadar ıçten ve doğal Aıuak Sıhırlı Değnek, keske bu doğallık hıç bozulmasay dı oykulerın sonunda 'kıssadan hısse çi karmamızı îsteyen son satırlar da olmasaydı, dıyor 'Marangoz, kırılan bacağımın yerıne bır bacak yaptı Bana artık sadece Ayşe Tey ze otunıyor Bu yuzden çok mutluyum Ne olur bır sandalye uzerınde otururken onun canını acıtmayın, ılerı geıı sallanmayın Boy le yaptığınızda dııyduğunuz gıcırtılar, san dalyenuı ağlama sesıdır" (S 39) "tyı kı kentı gordum, yoksa koyumun değen nı bılemeyecektım Gulluk koyum gul kokulu koyum Senı çok sevıyo rum" (S 27) Sıhırlı Değnek, zaten ' oykunun her satırında anlatı lan, satır aralarında hıs settırılen temanın son cumlede toparlanmasının, çocukların bunu anlama mış, kaçırmış olacağı duşu nuîerek bır kez daha yıne lenmesının doğallıktan uzaklaşan bır yaklaşım ol duğunu duşunuyor Ozel lıkle çevre sorunlarının ele aiındığı oykulerde daha sık rastlanan bu durumun, çoğu zaman çocuklarda ters etkı yaptığını, onlan konuya yaklaştırmayıp olaydan daha da uzak Kitaplar Hazırlayan: Nllay Yılmaz • Çlzlmler: Mustafa Deiioğlu laştırdığını, aktarılmak ıstenen duygunun ve eylemın ıçını boşalttığını ve durumun ezber den oteye geçmeyen soylemlerde sıkışıp kal dığını bılıyoruz Sıhırlı Değnek butun son sozlere dokunuyor Kıtabın Beğenmedığım Yonu Babası Uzum'un zorunlu olarak doktor olmasını ıs tıyordu Eğer elımde bır sıhırlı değnek ol saydı bu bolumu soyle değıştırmek ısterdım Uzum kendı kararını kendı versın ve bunu babası da onaylasın Buse Aygen (13), Pendik Merkez llkoğretim OkuTu, lstanbul 1 Buse'cık, nc guzel soylemıssın oyle Sıhırlı Değnek de bu duşuntene katılıyor, butun mınık değneklerın duşunup taşınınca doğru kararı verebıleceklennı bdıyor, buna ınanı yor Hedıyen yola çıkıyoor Minik Sihirli Değndder! Sıhırlı bır değneğız olsaydı neler yapardınız, nelerı değıştırmek ısterdını/'* tşe kitaplar dan başlamaya ne dersınız çocuklar'' Oku duğunuz bır kıtabı sevıp sevmedığınızı, kı tapta hoşunuza gıden ya da gıtmeyen bo lumlenn neler olduğunu ve yazar sı/ olsavdı nız o bolumlen nasd yazacağınızı anlatan mektuplarınızı Sıhırlı Değnek'e gonderırse nız, yazınızı bu sayfada gorebılırsınız Sıhırlı Değnek'ın sıze odul olarak ne vereceğını mı merak edıyorsunuzr* Surpnz 1 ' (Mektupları nıza yaşınızı ve adresınızı yazmayı unutma yın olur mu?) Buyukler sız de okuduklarını/ı, anne baba lana, eğıtımcılerle ve yazarlarla paylaşmak ıs tıyorsanız, Sıhırlı Değnek'ın "Konuk Yorum cu" bolumu ıçın bır kıtap tanıtabılırsını? Buse'nin sihirli değneği "Kaçak Kız", MuzafferTzgu Iestlerden çalışmaktan ve dershaneye gıt mekten bıkmiij bır kızı anlatıyor Bu kızın adı Uzum Aılesı Uzum'un doktor olmasını ıstedığınden onun ıçın her seyı yapiyorlar Ancak bır kural var, o da devamlı çaLşmak Hem de hıç durmadan Uzum unıversıte sı navını kazanamayınca aılesı onu yanında ıs temıyor Bu durumda Uzum evden kaçıyor Kıtabın Beğendığım Yonu Fırat ıle Uzum Kuşadası'na gıdetek lerken gazetede çıkan haber yuzunden Uzum uzulu yor Ama gıtmekte kararlı olduğunu soyluyor Aslında * ıçı evıne donmek ıstıyor Ama baba sını bır turlu affedemıyor Onlar yolda gıderlerken Uzum'un kafası hâlâ babasında ve annesınde olduğu ıçın yan yolda eve gen donuyorlar Mahalleye geldıkle nnde Fırat Uzum'e Kuşadası'na gıtme sozu venyor Uzum kapı zılını ça lıyor ve çalmasıyla bırlıkte ıçerıden Ezgı'nın sesı gelı yor Artık uzum guzel sanatlar fakultesınde okuyor Rl'M KLEREODLV "Oğrenmek, Gelışmek, Ozgurleşmek", Ir fan Erdoğan, Sıstem Yayıncılık "Eğıtımde Iletışım", Akıf Ergın, Cem Bı rol, Anı Yayıncılık Çoluk Çocuk Dergısı, (2004, Ekım sayısı), "Çocuk ve Şıddet" konulu dosya "Eğıtım Kurumlannda Yaşanan Şıddet Olaylarının Çocuk Gclışımıne Etkısı", "Çocuk Kıtapla nna Yansıtılan Şıddet", "Çocuklar Uzerın dekı Medya Şıddetı' ve "Bılım Kurgu Bır Çızgı Fılm ve Şıddet " • Nilay Yılmaz Kurtuluş Deresi Cad. No: 47 Bilgi Universitesi, Dolapdere / lstanbul [email protected] Tcl: 0212236 7842 BİR KİTAP İKİ KONUK "OĞUZTANSEL'IN MASALLARI" Konuk Sihirli Değnek Günay Giiner Turk kulturunun değerlı masal ustası ve Şaır Oğuz Tansel'ın "Yedı Devler", Altı ler", "UçKızlar" ve "MavıGelın" adlı masal kıtaplan yenıden yayumlandı En guzel varlıklarımız olan çocukların duşunsel gelışımınde masallann onemı çok buyuktur Hıçbır şey masallann yennı tutamaz Ne çızgı fılm ne de bılgısayar oyunlan Oğuz Tansel masallarımızı eğıtsel erek yonunde oyle guzel ışlemıştır kı, bu masallarla çocukların duş dunyala nnın alabıldığıne zengınleşeceğıne kuşku yok Tam bır masal dedesıdır Oğuz Tan sel Sevgı, kardeşlık, eşıdık, adalet ve do ğa tutkusu yayılır masallarından burcu burcu Sevgılı Adnan Bınyazar'ın dedığı gıbı, "bır kanadı halk, bır kanadı duygu, bır kanadı bılgelık, uç kanadı bır masal kuşu"dur Tansel Dede Gerçekten de hallün bınkımıne sevgıyle, bılgıyle, ınanç la sarılır Bu anlayışı uygularken, halk kulturu urunlerının basıt bır tekranndan uzak durmaya buyuk ozen gosterır Gele neksel motıflen, çağdaş bır yaklaşımla, dupduru bır oz Turkçe ıle ele alır Ken dınden, kışılığınden ızler katar, yenı soy leyışler bulur Boylelıkle derleyıp yazdığı masalları tumuyle anonım olmaktan çıkanr, kendıne has bır duyarhk kazandırır Hatta korkudan, kor ınançlardan antarak çocuklann gelışımıne en uygun duruma getırmış olur Oğuz Tansel hemen bırkaç tumcede ne kadar da guzel açıklamıştır, masallarıyla başardığı onemlı ışı "Bu masaJlar, çocuk lann bıhncıne ıyılığı, doğrulugu, guzellığı, cezasız, notsuz yerleştınr Masal kahramanlannın ozellığı olan korkusuzluğu, atılganlığı, becenklılığı, guçluklen yenmeyı benımsetıp aşılar çocuklara Butun yaratıklan sevmeyı, kotuluklerın cezasız kalmayacaklanru oğrenr" Yıllar once yıtırdığımız usta masalcımı zın, baskıları tukenen "Çobanla Bey Kı zı" ve "Konuşan BalıkJa Yalnız Kız" adlı bırbınnden guzel masal kıtaplan da yenı den yayımlanmayı beklıyor Dılenz bu bekleyiş daha da uzun surmez Konuk Sihirli Değnek Hidayet Karakuş Son yıllarda Harry Potter (Muzaffer îzgu, Hayn Potur der) salgınını gordukçe masallarımızı anımsadım Amerıka'dan, îngıltere'den ya da başka bır Avrupa ulkesınden gelınce cının, pennın değen artıyor Devın, şeytanın buyusu farklı olu yor herhalde Dedelenmızın, nınelenmı zın masal olduğunu duyumsata duyumsa ta anlattıklan guzelım masallarımız unutuldu bu yuzden Televızyonlar, bılgısa yarlar duşlerını çaldı çocuklanmızın On lann kendı kenuılenne oyunlar kurmala nna, duşlerınde ulkeler gezmelenne ola nak vermedı bu araçlar Her şeyı hazır Sesı, goruntusu, çevresı, kahkanası hazır fîlmlerle, dızılerle toplumumuzun hele de çocuklanmızın beynı ele geçınldı Keloğ an'ı unuttuk Ağlayan Ayvayla Gulen Nar'ı unuttuk Anadolu Masalları'na go nul vermış guzelım Eflatun Cem Guney'ı unuttuk Öysa onun anlattığı masallarda, nınelenmızın masal sesınde yaşamın yu muşak gerçeklıklennı buluyorduk Duş sel ulkelerde yaşanması olanaksız olaylarla yureğımızın olmaza kanat açtığını, bılıncımızın ıyılık, guzellık kazansın dıye çırpındığını bdıyorduk Anadolu'nun gobeğınde doğup buyüyen bır ozan, Oğuz Tansel'ın masallannı okuyunca epeyaır beru rahatsız eden bu ger çeğı yazmak ıstedım Mıllı Eğıtım Bakanüğı'nın yayımladığı Mavı Gelın, Yedı Devler, Altı Kardeşler, Uç Kızlar adlı ma sal kıtaplan benı çocukluğuma goturdu 195O'lı yülann başında solcaklann karla dolu olduğu gecelerde komşular bırbınn de toplanırdı Ocak başlannda kor bır kandîlın ışığında buyuklenn anlattığı ma salları dınlerdık Ocağın ıçıne asılı kan dılden yuzumuze vuran zayıf ışık arkamı za dev gıbı golgeler duşururdu Genış bır yay çızerdık ocağın karşısında Yuzumuz bağnmız ısınır, sırtımız donardı Bu yuz den de sık sık "Onum kavurga kavurur, arkam harman savurur" tekerlemesını soyler gulerdık yoksulluğumuza O yıllar da komşulann hıçbınnde soba yakıldığını anımsamıyorum Oğuz Tansel'ımız de Anadolu'nun masal yuklu evrenını adını andığun dort kıtap larıyla sunuyor bıze Bu dunyayı 1994'te bırakıp gıttıkten sonra bıle çocuklanmıza bundan kırk yıl kadar once derledığı masallan kendı şurlı ddıyle anlatıp dunıyor Her masal derleyıcısı, masallardan aldığı tatla kendı dılını değıştırdığı gıbı masallann dıkne kendı dıl tadını da ekbyor "Ilksi7 çağlarda, vaktın btnnde yoksul bır kankoca vannış Bunlann ılkın hıç ço cukları olmamış Yıllar sonra, kocalığın eşığınde, arka arkaya uç tane kızlan olmuş Once buna dunyalarca sevınmışler ya, "bu çocuklar buyumeden oluruz" dı ye de uzulur dururlarmış Ana dıkış dık mış uç, baba su satmış, beşe Boylece geçınıp duruyorlarken once analan, çok geçmeden, sonra da babalan olmuş " Üç Kızlar masalı boyle başlar tnsana yaşamın ıçınden hem bır gerçeğı hem duşlerle beslenen umudan sezdıre sezdıre ılerler Oğuz Tansel'ın şaır kışılığınden gelen temız Turkçesı, çocuklann severek okuyacağı, Nergıs Kİz, Padışahın Kuçuk Oğlu, Koca Kannın Kızı, Yedı Devler, Boyu Bır Karış Sakalı Uç Kanş, Kahkaha Gulu, San Yılan, Altın Ne Gumuş Ne Bakır Ne? gıbı yırmı bır masalla buluşuyor bu kıtaplarda Masallardan başka Mavı Gelın'de, Yedı Devler'de, Uç Kızlar'da ozgun tekerlemeler yer alıyor Oğuz Tansel, tekerlemelere kendınaen deyısler katıyor, onlan halk deyışlennın guzelhğıne yakışır bıçımde yenılıyor "Zaman zaman ıçınde/Kalbur saman ıçınde/Sınek berber ıken/Deve tellal ıken/Kurbağa kaur ıken/Tuttum sıneğın bınsını/Yuzdum aldım densını/Çadır kurdum yansını/Tuttu Bağdat'tan bensını Hu dıyenın huyu kurusun/Dolmasının suyu kuru sun/Bu metelı dınlemeyenın/Fıçısının dıbı çurusun" Çocuklanmıza kendı değerlenmızı oğretmeyı masallarımızdan başla j malı Onlarla bu masalları paylaşmaya ne dersınız? Oğuz Tansel oğretmenımız tadı ddıyle derlemış, getırmış, kıtapcı raflanna değın yollamış Elımızı uzatıp almak çok mu zor? * Mavı Gelın Oğuz Tansel MasalMEB/Çocuk Kıtapları 2003,56 s * Yedı Devler Oğuz Tansel Masal MEB/Çocuk Kıtapları 2003,52 s * Altı Kardeşler Oğuz Tansel Masal MEB/Çocuk Kıtapları 2003,48 s * Uc Kızlar Oğuz Tdnsel Masal MEB/Çocuk Kıtapları 2003,56 s • l SAYFA 34 C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 7 6 7