Katalog

adını kullanan bır kadın olsa da, "Kızıl Tılkı" Hakan Toker'ın kendısı olsa da, ya da Uner Sadı de yazar Hakan Toker olsa da ne fark eder kı? Okur kendıne aıt olan ya da kendıne aıt olduğunu sandığı haya tının ıçıne yazarı nasıl' olsa bır bıcımde yerleştırmıyor mu? Onemlı olan da budur zaten " okur canı ne yapmak ıstıyorsa onu yapar yazara, aldığı keyıf, her ne va parsa yapsın, o eskort gulumseme de ka zınır beDeğının çatı katındakı serın guz gecesı ayrıntıları arasına lam da budur yazarın ıstedığı" Elbette, yazar, kımı za man okur ıçın "kutsal bır kavramdır Okur da, yazar ıçın oyle değıl mıdır? Lvet, sozu uzatıp durmaya ne gerek var Yazar(lar) Pelın Kalp Hakan loker, kı tap, Postu Modern Kızıl Tilki, elbette okur da ortada O halde "O kadarı bıle çok zayıf bır ıhtımal olsa da, tarıhe ancak ıbret belgesı olarak geçebılecek bu kıta bı, hararetle tavsıye edıyorum, almayınız " • Postu Modern Kızıl Tİlki/ Pelın Kalp Hakan Toker/ Öyku/ YKY/110 y orı ıle verılı gerçekler arasında yaşanan gerılım, evrensel olma ıddıasındakı oner melerle yerlı olanın uyuşmazlığından kaynaklanıyor Bu gerdımın feminizm gı bı hem teorık hem de sıyası ıddıaları olan bır bılgı ve eylem alanında tartışılması, yepyenı pencerelerın aralanması anlamı na gelıyor Yerli Bir Feminizm TUNAYILDIRIM H erhangı bır nedenle kadınlann bır araya geldığını goren erkekler ge nellıkle esprıler uretmeye başlarlar, şu bıldık dokun durmalarveonyar gı yuklu "maksadı nı asamayan" saç malıklar Erkek egemen dunya veya soylem ıçınde bır farklıiık olarak şoyle boyle du yumsanan ya da basbayağı gorunmeyen şu "kadınlık durumu", her şeyı amaher şeyı yenıden gozden geçırmek sorumlu Iuğuyla başbaşa bırakır mı bızlerP Eğer o soylemı oluşturan ve olumsuz olduğu duşunulen edebı yapıtlar, o buyuk felse fı akımlar, sıyaset yapma, ış yapma, bı lım yapma, gelenek oluşturma ılke ve te orılerı, tarıhı anlatılar, kullandığımız dıl ve gundelık yaşam pratıklerımız, kadın lara ozgu somut bır gerçeklıkle karşıla şıldığında kendını yenıden ureteceğı bır sonrakı ana kadar susmayı, ortadan kay bolmayı ya da ışı gevezelığe vurup oya lama taktığı gutmeyı ıçselleştırmışse, ya nıtımız kocaman bır "evet" olmalıdır Bununla yetınmeyıp bu soylem, ken dı somut gerçeklığını "kadınlık duru mu" uzerınde bır otonte, onu var eden ve yok eden bır mutlak guç, onu ezen so muren ve hıçleştıren ezelı ve edebı bır eyleyış, duşunuş ve yaşam bıçımı olarak dayatıyor, yenı bır ıdeolojı olarak karşı mıza çıkıyorsa, vereceğımız yanıt sozlu olmaktan çıkıp eylem duzenıne yansı maya başlayabılır Geçmışte olduğu gı bı bugun de yansıtıyor zaten Bu metnın yazarı gıbı erkekler, bu eylemlerın mes ruıyetı, hedeflerı ve sebeplerı hakkında ne olçude akıl yurutuyorlar, tartışılır Fe mınıst bır eylem veya yapıtla dolaylı olarak karşılaşan erkek sayısı pek fazla olmasa gerek Basına ve televızyona yan sıyan kadın talep ve karşı çıkışlan ıse ge nellıkle başta soz ettığım yok sayıcı tak tıklerle geçıştırılıyor Bu basıt şablona kurban gıtmekte olan onemlı bır kıtabı daha fazla gecıkmeden tanıtmak ıstıyorum Doc Dr Aynur ll yasoğlu ve Necla Akgokçe'nın yayına nazmadığı" Yerlı bır femınızme doğru" adlı derleme kıtap, kadın araştırmalan alanında onemlı bır boşluğu fark etme mızı sağladı Femınızm ve yerlılık ılışkı sını Tum sosyal bılım dısıplınleruıde ol duğu gıbı kadın araştırmalarında da te SAYI 651 Î Kadın arastıımaları doğası gucgı mul tıdısıplınerdır Ozellıkle sıyaset, sosyolo jı, tarıh, antropolojı, ekonomı, psıkolojı ve ıkıncıl olarak da tıp, genetık ve fen bı hmlerındekı erkek egemen duşunuş ve ınceleme tarzından kaynaklanan kadın ların yok sayılmasıya da ıkıncılleşmesı sonucunu doğuran yanlışları, ele alan bır araştırmalar mozaığı Bu çalısmaların, bılgı eksıkiıklerıne, yorum yanlışlıkları na natta yontemlerıne yonelık çok cıddı eleştırıler ortaya koyduklarını ve bu yol la femınızmın gereğı olarak kadın erkek eşıtsızlığını ve erkek egemenlığını yok etmek gıbı polıtık bır hedefe yoneldığı nıgoruyoruz Kadın araştırmalarının bu çok yonlu ve polıtık yapısının gerçekten de onemlı kazanımlar sağladığını vurgu lamak gerek En azından toplum bıltm kavramları arasına katılan ve kısa zaman da vazgeçılmez bır kategorı halıne gelen "toplumsal cınsıyet"ın varlığını tumuy le kadın araştırmalarının onumuze açtı ğı bu yenı bılgı alanına borçluyuz Bu çok onemlı gelışmelerın yaşandığı sosyal bılımler ortamında, madalyonun ters yuzunde ıse yerlılık problemı oteden berı vardı " Yerlı bır femınızme doğru", kendını temelde "kadın kurtuluş hareke tı" olarak konumlayan femınızmın, sıya sal duzlemde genış bır katılımla varolma sının onunde cıddı bır engel oluşturan "yerlılık" konusunu eksen alarak belkı de femınızmın yumuşak karnından baş latmış oluyor Gerçekten de dunyanın farklı yerlerınde kadın ezılmesınden ve r a somurulmesınden hareketle polıtıka ar oluşturma çabaları, kadınların farklı feminizm anlayışları etrafında buluşma larıyla bır ayrışma surecını de başlattı Ancak bu avnşmalar polıtık bır zaafa ışa ret ettığı gıbı zemınden kopmayan fark lılıklar ıçerse de ne ıstedığı aşağı yukarı kestırılebılen bır feminizm akımının var lığını daha meşru kılma yolunda umıtler verebılır "Yerlı bır femınızme doğru" postmo dern femınızmın dışında bır yerden fark lılık ve yerlılığın tartışıldığı bır kıtap ola rak da okunabılır Femlnlsüerin toplum bllbne armağanı: Toplumsal clnsiyet landırmalann yanı sıra, bır de kendını yenıden ureten bır aklı ortaya koyan olumsuz etkısı "yerli bir feminizme doğru"nun ana ızleğını oluşturuyor Kıtapta sosyolojı, ıktısat, çalışma eko nomısı, sıyaset bılımı, tıp tarıhı, kadın sağlığı uzmanı feminist araştırmacıların makalelerıne ve etık, modermeşme gıbı kavramların "feminizm ve verlilik" te ması etrafında yenıden ele alındığına ta nık oluyoruz Turkıye gerçeğınden hareketle, ev ıçı yaşamından çalışma yaşamına, sozlu ta rıh yaklaşımının kadın tarıhı ıçın one mınden yerel katılıma, kent alanlarının kadınlar lehıne orgutlenmesınden, femı nıst oluşumların 1980'den gunumuze kadar yaşadıkları değışıme, Turkıye'de annelık deneyımıne ve sıyasetçı kadınla rın yaşadıkları sorunlara uzanan pek çok tema kıtapta ele aknıyor Bu yazıda farklı dısıplınlerden ornek lere yer vererek kıtabı tanıtmayı daha çok ısterdım Ancak Turkıye ve dunya femınızmının ozellıkle erkekler dunya binda yeterınce tanınmıyor olması ve ge nel femınızmın duşunsel çıkış noktaları na karşı onyargılarla beslenen ılgısızlık ve bılgısızlık, daha çok bu alanın çekıcı lığıne vurgu yapmaya zorladı benı Kadın araştırmaların alanında temel çıkış noktalarını bır yana bırakıp, Turkı ye'de kadın gerçeğının, kadın bakışı ve çabasıyla ele alındığı bu onemlı derle meyı ıncelersenız, sız de bu tur çabala rın hem sosyal bılımler alanında hem de gundelık yaşamda kadının yok sayüma sının yarattığı sorunlan hıssedebılırsınız Sıze ıkı yol gorunuyor, ya bır araya gel mış kadın araştırmacıların bu onemlı kı tabını gormezden gelmek ıçın her turlu yola başvuracaksınız, ya da benım gıbı kıtabın başına geçıp, pek de aşınası ol madığınızı duşunduğunuz bır sorunlar alanına hem de yerlı olduğu belkı de ıçınde bızzat yer aldığınız halde kuçuk ve acemıce bır adım atacaksınız Tercıh sızın • Yerli Bir Feminizme Doğru/ Yayına hazırlayanlar Aynur UyasoUu, Necla Akgokçe/ Sel YayıncılıkKaaın Kıtaplığı/ 496 s Abdulkadır Emeksız'ın hazırladığı "Orta Oyunu Kıtabı" Kıtabevı Yayınla rı'ndan Kasım200rdeçıktı Kıtap, 334 sayfa, altı bolum ve kuçuk bır albumden oluşuyor Ayrıca sunuş yazısının sonun da Lmeksız'ın soyledıklerı hazırlanan kıtabın cıddıyetı hakkında on bılgı ve rır " gulunecekler de gulunçler de go rulecektır" Buna gore I Bolum Orta Oyunu ta rıhçesınden, meydana çıkmasından sah neden ınmesınekadar tarıh sırası ızlene rek orta oyununun doğuşu tuluata do nusunden ortadan kalkmasına kadar tıplerı, Yunan tıyatrosuyla ılgısı gıbı ko nuları ele alan yazılar yer alıyor Orne ğın Nıhal Turkmen'ın "Orta Oyunun da Ehemmıyet Deretelerıne Gore Tıp ler" (s 47), Ahmet Rasım'ın "Orta Oyu nunda Kadın" (s93) yıne Ahmet Ra sım'e aıt olan (s 100) "Bır Orta Oyunu Tekerlemesı", Ahmet Kutsı Tecer'ın (s 106) "Orta Oyunu Tıyatrodur" adlı yayımlanan yazıları ılgı çekıyor Bu bağlamda Ozuemır Nutku'nun "Tıyatro Araştırmaları Dergısı"nde, 1970 yılında yayınlanan "Orta Oyu nu'nda Yabancılaştırma Kavramı" adlı yazısı onem taşıyor III Bolum OrtaOyunu'nunnasılya şatılacağına ılışkın onerılerı bu yolda ya pılmış çalışmaları soz konusu eden, or ta oyunun olduğunu kabullenıp, dırılı şının nasıl olacağını ortaya koyan ulusal tıyatroya kaynaklık etmesı balumından orta oyununu değerlendıren yazılar yer buluyor Ayrıca Dumbullu'nun "kavuk emanetı"nı devrettığı Munır Ozkul ıle goruşmeye bır de geleneksel tıyatronun gunumuz Turk Tıyatrosu'na katkıları nın neler olabıleceğı ıle ügılı bır soruş turmaya yer verılıyor Kavuh Emanetf' Orta Oyunu Kltabı MUSTAFA FIRAT Göpünmez kılınan yaşantı alaıriarı Kıtap da yerlılık tartışmasi sadece po lıtık açıdan da ele alınmış değıl Kate Mıllet'ın soyledığı gıbı "ozel alanın po lıtık olduğunu" duşunen makale yazar ları, kendı bılgı alanlarında bılımsel ure tım yapmanın ve bu uretımde mumkun olduğunca derınleşmenın polıtık yansı malarının da o olçude guçlu olacağının farkındalar, "yerlılık" temasını bırpara dıgma olarak ele alınıp kadın sorunları na yonelıyor, femınıst bakış açısıyla Tur kıye'dekı kadın gerçeklığının bılgısını buluşturmaya çalışıyorlar Bu çaba onla ra gore "çozumleyıcı bır yaklaşım arayı şı" ve "kadın yaşantılarına dayalı bılgı bırıkımının yaratılmasının" onemını kavramamızı sağlıyor Turkıye'ye ozgu gerçeklerın "kadınlar ıçıngorunmez kıl dığı yaşantı alanları", "bu alanları çevre leyen erkek egemenlığı" ve "ıkıncdleştır me, ezılme ve somuru" tum çalışmanın ana katmanlan olarak dıkkat çekıyor Ay rıca Turkıye femınızmının modernleş me ve aydınlanma maceramızla ılıntısı "yerlılık temasının bıze ozgu gorunum lerıne ulaşmada okur ıçın anlamlı bır yo la çıkış noktası olarak sunuluyor Feminist araştırmalarda Batı'ya aıt bılgılerın ve akıl yurutmelenn sadece farklı ltadın pratıklerının eksık veya yanlış anlamlan dırılmasıyla sınırlı olmayan, bu anlam B ılınır kı, orta oyunu, tulu ata dayalı bır halk oyunudur Çevresı seyırcılerle dolu bır alanda oy nanır kı bu alana "palanga" adı verı lır Yazılı metın yoktur Doğaçla ma yapılır Genellıkle bu oyun ramazan aylarında, bayramlarda, kırgezılerınde, duğunlerde, Istanbul'da eskıden Kusdılı Çayırı, Buyukdere Ça yırı gıbı yerlerde oynanırdı Orta Oyu nu, "ondeyış", "soyleşme", "oyun" ve "bıtış" bolumlerınden meydana gelır Orta Oyunu'nda "Pışekar" ve "Ka vuklu" ıkı onemlı oyuncu tıplerıdır "Zenne" ıkıncı dereceden oyuncular arasında yer alır Pışekar, Karagoz oyu nundakı Hacıvat'a benzer, yarı ayduı tı pını temsıl eder, Kavuklu da Karagoz gıbı halk adamı tıpını çızer adeta Bu oyunda cınaslı konuşmalar ve tekerle meler oyunun akışına ayn bır renk ka tar Tıyatro ve sınemanın bulunduğu çağ lardan gunumuze ulaşan geleneksel halk oyunlarımızdan "Orta Oyunu" tıvatro muzun onemlı dallarından bırıdır hıç şuphesız Gerçı kıtapta yer verılmemış ama en son "Kavuk Emanetı" Munır Ozkul'dan Ferhan Şensoy'a geçtığını de burada be lırtmek gerekır (s 184) îsmaıl Hakkı Baltacıoğlu'nun 1940 yılında Yenı Adam'da yayımlanan "Orta Oyunu Nasıl Dırılır?' adlı yazısı bu bolum ıçınde dıkkatle okunması ge reken bır yazı Soruşturmada ıse 1973 74 yılları ara sında Tıyatro 73, Tıyatro 74'te yapılan roportajlar yer alıyor Tıyatro yonetmenı Zıya Demırel, oyuncu Cıhat Tamer, eleştırmen Memea Fuat, yazar çevır men Adalet Ağaoğlu ve onlann konu ıle ılgılı dıkkate değer soylemlerı yer alıyor IV Bolum Anılar ve anılardan kalan orta oyunu anlatılıyor Aralarında Fılo zof Rıza Bey ve Ressam Muazzey Bev'ın de bulunduğu orta ovunu amatorlerı nın maceralarını, Pışelcar'a, Kavuklu'ya çıkan eskı oyuncuları, kıyafetlerı, tavır ları ve seyırcılerıyle orta oyununu anı penceresınden seyrettıren yazılar bulu nuyor Bu bolum kultur meraklılarının yararlanacakları bır bolum "Darulbe dayı" de 1932'de yayımlanan Muhıpza de Celal'ın "Orta Oyunu Amatorlerı" bır solukta okunabılecek bır anı yazısı V Bolum Geleneksel Turk Tıyatro su'nda orta oyununa emek vermış olanların bıyografılerının toplu olarak bır arada bulunduğu onemlı bır kaynak VI Bolum Oyun metınlerıne yer ve rılmıs Hıç kuşkusuz bu bolumde daha oncekı bolumlerde uygulanması, oyunlan ve tıplen daha ıyı tanıtmak ıstenmış Son olarak kuçuk bır album yer alıyor kıtabın sonunda Kavuklu Hamdı, Pışekar Kuçuk Ismaıi'ın, zennelerden Necdet Bey ve Cevdet Bey'ın fotoğrafları var Abdulkadır Emeksız'ın hazırladığı "Orta Oyunu Kıtabı" bu konuda araş tırma yapanlar ve halk edebıyatının bu alanına ılgı duyanlar ıçın bır kaynak ola rak yararlanılabılecek bır kıtap • Orta Oyunu Kitabı /Hazırlayan Abdulkadır Emekstz / Kıtabevt / 334 s SAYFA 17 CUMHURİYET KİTAP