Katalog

Bu yılın Yunus Nadi Övkü Ödülü'nd alan M. Sadık Aslankara ıle ödüllü kıtabı "Uykusu Sakız" uzerıne bır söyleşı gerçekleştırdik. Nursel Duruel'e Aslankara'nın öykü dünyasını açımlayan bu söyleşi içın teşekkür ederız. NURSELDURUEL T"~l dehtyat, tıyatro, sınema Fark fi It alanlarıbırarada yuruten, her "" JL~J bınmn de çeşıtlı daüannda çaItsmaları olan bır sanat adamıstmz Yaşamoykunuze bakıldığında hepsının bu gun ıçın kocaman bıroyku parantezı ıçın de yer aldtğı soylenebılır Yayımladığınız ılk edebtyat urunu oyku, V)65'te Detıızlı'de Pamukkale gazetesınde çıkmış ("Beyaz Atkılı Kadın'), Otuz yedı ytl sonra ya yımladığınız ılk oyku kıtabı Uykusu Sa kız'la 2002 Yunus Nadı Ödulu aldıntz Bu sure ıçınde ıkı oyun (Kevser'dı, EvSes), uç roman (Kor Memdalı'nın Çınar Ağa a, Bın Yuz Bır Gtz, Selgesus'ta Buse) çıkardığınız halde oyku dosyalarımzı eltnızde tutmayı yeÜıyorsunuz Neden? Öyku turu uzennae yazılar yazıyor olmanızın bununla bır bağlanttsı var mı "> Insan, kendısını tek bır sanat dalının sınırları ıçınde tutmak yerıne butun sanat dallarında ıfade edebılmenın peşıne duşuyorhep Yalnız sanatçılar ıçın değıl, herkes ıçın geçerlı bu Çunku, ınsanın doğasında var bu, onune konulanla ve ya verdmış ya da verılı olanla yetınme mek1 Klasık sanat turlerıne yenılerının eklemlenmesı, eklemlenebılırlığı olasılı ğı bunun gostergesı bır bakıma Insanın yetınmezlığı doğasında, doymazlığı da elbette Ancak bu.ıştahlaılıntılendırıl memelı' Yanı ınsan, bırınde doyup ote kıne yonelıyor değıl, çok ıştahlı, obur da bu yuzden her alana el atıyor da değıl1 Bu, olsa olsa ınsanın doğasındakı vetın mezlıkle, doymazlıkla ılıntılendırılebılır herhalde Ne var kı sanatçı pek çok alanda urun verse de bunların kalıcı olmasına, sanat sal değer taşımasına yetmeyebılır çabası Bakarsınız, tek alanda tek urun bırak mıştır sanatçı ama, hemen her alana el atıp yapıtlar vermış bırıne oranla çok da ha fazla kalıcı oknayı başarmıştır Bu tur orneklerle sıkça karşılaşılır sanat tarıhın de Buradakanştmlmamasıgerekenyan, ınsanın farklı sanatlara yonehk tutkusuy la bu turlerdekı başarısı arastnda doğru bır orantının kuruıamayacağı gerçeğı Oyleyse bırının, dıyelım bır yazarın fark lı sanat turlerınde urunler verıyor olma sı, onun çalışkanlığının kanıtıdır kuşku suz ama başarısının değıl' Pekı romanlar, oyunlar, oykuler, de nemeler yazan bırı olarak ben kendımı nereye koyabıhrımr' Sonra yuz ellı kadar belgesel metnını ve senaryoyu, yonet men olarak ımza attığım oyunlarla bel gesel fılmlerı nereye koyacağımr* Ya oyunculuk deneyımlerımı? Gerek yakın lık ve ıçlıdışlılık gerekse uretım bağla mında one çıkan bır tur var mı bunlar arasında/> Iznınızle burada alanı daraltmak zo rundayım Lylemlı tıyatro ıle eylemlı belgesel sınema çalışmalarımı, bu alan larda yonetmen olarak ııretımlerımı dış ta tutarak soyleyeyım bugune dek yazı ve yazın uretımınde sızın uıle getırışınız, kuşkusuz bır gerceklığımı vurguluyor benım Ilk yayımladığım oyku, son ya yımladığım oyku demetı Uykusu Sakız, arada yazdığım ama yayuTilamadığım on laıla oyku Yayımlamadığım bunlar de ğıl yalnızta ama oykude konumumu one çıkaran farklı bır yan var Romanlar ya yımlamı;;, oyunlarının varlığı bılınen an cak oykuLuluğuyle değıl oykuler uzerı SAYFA 12 "Öykü yazmayı da, öyküler üzerine yazmayı da sürdüreceaim" ne yazdıklarıyla tanınan bırıy ken ben gunun bırınde bırden bır oyku yazarı olarak çıkıyo rum ortaya Burada bır ıtırafta buluna yım G unlerce kararsızlık ge çırdım, oykulerımı bundan boyle yaşamım boyunca hıç yayımlamama duşuncesı yo nunde gıdıp geldım Çunku yureğıme sıvanmış duran ın sanları kandırmıştım, kandırı yormusum duygusunu bır turlu sokup atamadım ıçımden lnsanlar benden oyku uzerıne yazı beklerken, benım oy ku yayımlamam doğru olacak mıydı? Iş te o zaman, Memet Fuat'ın bır açıdan ya zıklanması olarak alınabılecek sozlerı ye tıştı ımdadıma "Yazma gucunuz varsa bunu engellememelısınız Yazmak, ya yımlamak gerekır Ama ben kendımı hep engelledım " Sonuçta oykulerım topluca yayımlan dı da, ben de bu ışkenceden kurtuldum Artık herkesın onundeydım ve çıplak tım Meğer kendı oyuklerı de ortalar da dolaşan bırı olarak oyku uzerıne ya zılar yazmak ne denlı rahatmış boyle Uzerımdekı baskı kalkınca hız da kazan dım yanılmıyorsam Nıtekım oykuler uzerıne yazmaya, duşunceler uretmeye daha da ağırlık verdım, çunku rahatfa mıştım Bu arada sozgelımı yenı oyku dosyam da hazırdı zaten, onunla alışve rışım de rayına oturdu Buyuk olasılıkla 2003'te bunu da gun yuzune çıkarabıle ceğımı sanıyorum Uykusu Sakız dakı on uç oykuyu uç ara basltk altında toplamıssınız Butun oykulerın anlatıcısı aynı kmymış gıbı go zukuyor Ozelltkle ılk oykulerde anlatta çok kutuk bır oğlan çocuğu, sonlara dog" ru artık yettsktn bırtst Iek anlatıayı oykuler araunda bag kurmak ıçın mı seçtı Uykusu Sakız, tek anlatıcılı bır oyku değıl elbet ama oyle gozukuyor Aslın da ner bır oykunun anlatıcısı farklı yıne de bakıyorsunuz bu anlatıular tek bır anlatıcı ımgesı altında bır iîâ\d gelıyor lar yanı "tek"leşıyorlar Yanılmıyorsam eğer, bunu sağlayan ıkı yaklaşımdan soz edılebılır oykulerde değışen donemlcre karşın, ıstersenız on yıllar boyunca deyın buna, değışmeyen ıdealler değışen an latıulara karşın erdemden, namustan va na değışmeyen ahlak anlayışı onların Sanırım bu ıkı temel, oykulerden bır tek anlatıcı varmış yanılsamasına yol açıyor Bırbırıyle kesışmesı olanaksız /amanlar la uzamlara, bırbırlerıyle ortus,meyecek kışılıklere karşın bu boyle Buna bır uçuncu yan olarak yazarın dunya goru şu de eklenebılırmış. gıbı gelıyor bana Boyle olunca okurun, oykulerın tek bır anlatıcısı olduğunu duşunmesı do ğal Kaldı kı oyku adları UA bu yonde kışkırtıyor okuru, okuma eylemınde tek da çıkıyor one herhalde "Uykusu Sa kız" Nıtekım bu da bır ımge Neden boyle bır yol ızledım? Kırılmalar, yansımalar da bın lerce ışığın yarattığı oyunlar de ğıl mıdır? Aynı Dir olgunun bınlerce etmenı olabılır, ancak temeldekı olgu aynıdır yıne Örneğın çocukluk Herkesın kendı çocukluğu ayrı ayndır el bette, ama butun bu çocukluk lar tek bır "çocuk" ımgesı çev resınde bır araya gelebılır Bu da yıne bınlerce kırılmayla, yansımavla oluşur Başka başka çocuklukları yaka layabılmek olanaklı olabılır mıydı yok sa? Nıtekım bana aktarılanlar yanütmıyorsa eğer benı, Uykusu Sakız'ı okuyan değışık yaş gruplarından kışıler, anlatı zamanı ıle denkuk ıçınde olmasa da ken dı çocuklarına gıdebılmışler oykulerın eşlığınde Boyle bır yol ızlemeseydım, kımbılır, belkı bu denlı uzerınde de durulmazdı Uykusu Sakız'ın Ilk oykude çocuk neredeyse meme ça gtndan yenı kurtulmakta Duyularyoluy la annestntn gızlertnı paylaşıyor ve yetışkınlıpnde o tlk ızlemmîen yenıden yenıden harmanlayarak farklı sonuçlara gtdıyor Anne ıse sureklı verdıgı saştrtmacalarla ısı daha da bulandırıyor Bu oyku sanırım sonrakılerın de belırleytcıst durumunda "Çocuklar Dıller"le baktstmlı bır oyku bu Uykusu Sakız'dakı" Anneler Gızler" ıle "Çocuklar Dıller" adlı oykulerın ba kışımlı oykuler olduğunu bana ılk sız soyluyorsunuz Soyleşıyı yapan usta bır oykucu olunca oykudekı her adımınızda yakalanıyorsunuz boylece Evet, ben de tam boyle olsun dıye art arda koydum bu oykulerı Bu oykuler başkalan ıçın bır onem ta şır mı, taşırsa bu ne boyuttadır bılemem, ancak annelerın gızlerının hem çok onemlı olduğu, hem de bunun temel ız Iek ve ışleme anlamında sanatçı ıçın uç suz bucaksız bır verımlılık taşıdığı kanı sındayım ben Herkesın, kendı payına annesıyle yaşayacağı gızler bulunduğu na ınanıyorum Yeter kı durustluk gos tersın kendısıne karşi açıksozlu olsun1 Nıtekım çocukluğumuzda annemızın bızden kaçırdığı gızler olmamış mıdır? Annenızle babanız arasında kavramak ısteyıp ama bır turlu anlamlandırama dığımız o ılışkıler boyutunu derınlığı duşunelım, hâlâ berraklığa kavuştura madığımız kaygan gerçeklıkJerı anımsa valım daha ıyı anlaşılacaktır bu durum Oykuleı, bu yanıyla annelerın gızlerı, gızlemelerı, babaların ya da genelde er keklerın bunları araması, aralaması ola rak da ozetlenebılır belkı f, oıuklar Dılh r ın anlatıcısı bır dra ma eg'ıtmtm Boylece çocuk dunyasında nyunun, tıyalronun sağal/tcı etkısıne gırılmi) oluyor Zaten kıtaptakı oykulerın çoğunda tıya/roculuğunuzdan tzler var M. Sadık Aslankara ile Öyküleri üzerine Anmterlıı gbterl Öyküter arasındakl bai "Çocuk dunvasında tıyatronun sa ğaltıcı etkısı" teknık bır konu Bunu saptamış olmanız ne kadar ıyı' Ote yan dan tıyatro, yalnız yoneldığı ınsanda de ğıl, onu yapan ınsanda da sağaltıcı etkı gosterır Kuşkusuz drama eğıtmenı ıçın de geçırlı bu' Kaldı kı benım yazarük ya şamımı besleyen damarlardan bırı de tı yatro Boyle bır olanağa kavuşamamış yazarlar adına hep uzulduğumu soyle mışımdır oteden berı Yunus Nadı Odulu açıklandığında Hıkmet Altınkaynak, "Yüdız'da Soh bet" başlıklı Fv programına benı ko nuk etmış, "Ldebıyatın yanı sıra tıyatro cusunuz ve belgesel sınemacısınız, bun lar da yer alıyor mu oykulerınızde?" gı bısınden bır soru yoneltmıştı bana Elbette tıyatro ıle belgesel sınemada da yazarlığımın etkılerı soz konusudur ama yazarlığımda tıyatronun, belgesel sınemanın etkılerı nelerdır, buna değı neyım bır ıkı satırla Uykusu Sakız'da, doğrudan tıyatronun, sınemanın konu edıldığı oykuler de var, ama yazarlığım da tıyatronun, sınemanın etkısı bunlar mış gıbı alınmamalı, çunku bunlar ko nu, ızlek bağlamında ner yazarın oyku sunde de gorulebüır Tıyatronun, belge sel sınemanın benım yazarhğımdakı et kısı bu turlerın kendı ıç dınamıklerınde gızü yanılmıyorsam tıyatroda, sınema da neler oğrenmışsem, neler uygulamış sam, bunların bırıkım bağlamında ede bıyata kaymaması duşunulebılır mı hıç' Dıyelım bır oyunda yonetmen ya da oyuncu olarak bır karaktere çalışıyorsu nuz, bu karakterle ılgıü yazarın verme dığı ıpuçlarını dıyelım yonetmensınız, sız çıkarıyorsunuz, yonetmenın gorme dığı kımı ayrıntıları da dıyelım oyuncu sunuz, oyunculuğunuzla sız bulgulayıp çıkarıyorsunuz Hatta kımıleyın oyun sahneden ındıkten nıce sonra, gunun bı rınde bırden, "Ah, o karakter şoyleydı," deyıverıyorsunuz umulmadık bır anda Boyle bır zengınlığın oyku kışüerını be lırgınleştırmede nasıl buyuk olanaklar yaratacağı ortada 1 Aynı durum belgesel sınema ıçın de geçerlı' Bır yandan ko numuzu çok ıyı bdeceksınız, belgeselı nızı, daha çelumler bıtmeden bıtmış. gı bı gozunuzde canlandıracaksınız ote yandan bunu besleyen gerçekçı ayrıntı planları tasarlayıp çekeceksmız Bır yandan mekân araştırması yapıp mev sım, ışık hesabı tutacaksınız, ote yandan bunları bır devamlılık ıçınde bırleştıre ceksınız Hem bılıme, verılere bağlı ka lacaksınız, hem sanat yanı kurgu yapa caksınız Bunun da yazarlığımı besle yeceğı kuşku goturmez Ben kendı payıma bunlardan buyuk kazanç sağlıyorum, buna sevınıyorum, ama umarım okur, edebıyat tadının ote lendığını, tıyatro ve sınema tadının bas kın çıktığını duşunmez oykulerımı ya da romanlarımı okurken Eğer elımue ol madan edebıyat tadını yeğnıleştırmış sem yazdıklarımda, uzulurum doğrusu, çunku ben yazdıklarımda tıyatro, sıne ma değıl edebıyat yapmaya çalışıyorum, nasıl kı sahnede tıyatro perdede sınema yapmaya çalışıyorsam Bol ışıklı ortamlar Oykulerın ana kışıst ve anlattcısı çocuk olunca, ev ıçlenndekı yaşam, kendılığtnden ote çıkıyor galıba Bu açıdan ba ktldıg'tnda Uykusu Sakız, aynı zamanda aıle tçt ıltşkılc rın toplamı Memduh $ev ket Esendal ın oyku dunyastna goturuyor bm Çok sıuık duyarlı ve bol ışıklt or tamların oykulerı bunlar Banndırdıkla n onca huzne te actya karşın Ne dcrst "Uçurtmalar Ağlar"da şoyle bır tum ce var "Evler avlu ıçınde Saraykoy'de, avlularsa ova Aştık mı avlu duvarını, ovadayız " (122) O yıllarda Saraykoy, elıps bıçımınde anacaddenın çevresıne yerleşmış bır ılçeydı Bu caddeden gıren bırı ıcın ondc gorunen yapılardı belkı ama, nangı evınden gırsenız, ovaya çı CUMHURİYET KİTAP SAYI 651 İ