Katalog

Kapak konusunun devamı. •" şinin cn 6/.el kjlıcı belgesi"midir. Bana kalıısa, "çok çok özel" hölümleri dışında, herhungi bir sanatçının mekttıplarının yayımlanma.sı gereklidir; mektııplar, o sanatçıyı çok daha iyi tanımamı/ı sağlamaktadır; heın /.aten, sanatçı, vapıt larivla kendisıni okııra açmamış mıuır.' Dolayısiyla yaşamöyküsü yazarları, incelemeciler, eleştirmenler için de bıılıın maz hazinedir mektuplar. Elbet de esas olan, mektııbu yazanın, yayımljnmasına i/.in vermesidir. Olmüş sanatçıları adına da izni kalıtçıları verecektir. Şevket Ratlo'ya Mektuplar kitabı, Enis Batur'un yııkarda söziinü ettiğimiz yazısıyla başlıyor Kitabı düzenleyen Emin Nedrct Nışli'nin bu mektuplan derlemesinin öyküsünü ve üç "Garipçi"nin Şevket lî.ıdo'vla arkadaşhklarını anlatan "Dört Arkadaş" başlıklı vazısından sonra, mektupları içeren "Orhan Veli Kanık Mektuplar/Belgeler'Vlen oluşan ana metinlerle siırüyor. Nişlı, kitaba, mektupları daha iyi anlamamızayardım cı olaeak 97 not eklemiş. Kitabın son bölümii, her çagduş kıtapta bulunması gereken "dizin" bölümiı. Kitapta yer alan; Rado'nun, () Veli'nin, M. Cevdet'in ve O. Ritat'ın çok sayıda fotoğralı, yapıta bir kiiçük albüm niteliği kazandırıyor. Mektuplar vazıldığı sırada Ankara'da olan üc arkada!}in tstanbul'daki Rado'ya yazdıkları, genellikle kendi yazılarının ve yapıtlarının tstanbul'da basımıyla ilgili "iş mektııbu" olarak nitelenebilir. Bu yargıya en çok ııyanlar, Orhan Veli'nin yazdıklarıdır; O. Veli, nıektuplarında hemen hiç özel yaşamından söz etmemektedir. Buradan, O. Veli'nin Şevket Rado'yla, öteki iki "Garip"çiden daha az yakın olduğu çıkarılabilir mi: "Akşam gazetesmde senın bir Kitabıyat sütunun var Bu gönderdig'im yaztyt oruda neşretmenı ısttyorum. EScr orada neşretmen doğru olmazsa başka tarafa koydur. Siir hakkında bazı yazılar yazdım. Fıkra büyüklüğünde yazılar. Bana bildirirsen o yazıları da gönderirim. Bir tanesi nastr ve Süleyman Efendi münasehetiyle yaztlmtş ve şairaneden bahsediyor. Bu yaZÜartn benım kadar gazete için de/aydalı olacag'tnı tahnıin ediyorum. Çünkü hepsı aktüel meselelere temas edıyor ve edebiyatla az çok alâkalı insanlar ıçin Sensationnel bir hususıyet tasıyor. Kırk yılda bir olsun bu zahmetten kaçtnmayacağtm tahnıin ederim." (25). "Sana, âcıl olan ihtiyactma binaen birkaç tane daha La Fon/aine tercümesi eönderiyorum. Sen de bana elli lira gönderebilirsen memnun olurum." (35). "Numllah Ala Bey'in Ankara'yı teşrifinden sonra ögrenaim ki benim şiir defterim sende imiş. Kitabın niçin çıkmadıSını bir türlü anlayamadtm. Mâni; ahvalı hâzıra mıdır, yoksa kitapçtnın sarfı nazarı mıdır, yoksa Nurullah AtaçBey'in hiddetimi?Malumdeg'il. Herneise. (...)Galiba yakında Varlık mecmuasında siirhakktnda makalelerne$redeceğım. Onlardan münasip parçalar alıp gazetende mevzuubahs edebilirsen memnun olurum." (29). "Cıb'nderdig'ın kitaplan aldım. Çok teşekkür ederim Baskı da çok hoşuma gitti. Belki Yaprak'/a bu siirlerden bahsedecegiz Senbizım Yaprak'lahiçalâkadarolmuyonun. Halbuki herkesten evvelsenden ve Vâlâ Nurettin Bey'den bir alâka bekliyoruz" (47) O. Rifat'ın yazdıklarında, "iş" dışında özel yaşamlardan da söz edilmektedir: "Ben bekârlar kralı, gece kusu Oktay Ri/al on güne kadar evleniyorum. Kâgttlanrıı askula. Düg'iin zannediyorum yapmayacag'ız. Bugünlerde Zongıddak'a tey rifedersenntkâhınıdabulunabılırsin (...) Ben hiç deg'ismedun, e\ki hamam, eskı tas. Yalntz delı gıbi âsıkım ve hanımm emri vechıle erken yatıp erken kalktyorum. Sıgarayt azaltmaya çalışıyorum." (67). SAYFA 4 Şiirimizde bir dönemi başlatan üç şairimizin bir dönemi Şevket Rado'va Mektuplar "liız Ankara'ya geldıkten sonra amelıyat oldu (esi). Epeyce de mühınnnıs Bir hafla on giınlük sıkmtıdan sonra kurtulduk Dörl kılo kadar ağırlastı lyıkocakansıınn kilosuyla anlaşılımıi) "(121). Hele Radvoevi'nde, bir memurla kavga edip mahkemelik oluşu var ki, okumaya deöer. Mahkemede tanıklık için adını verdiği Rudo'ya itade verirken neler söylemesi gerektiği ni inceden inceye anlatıyor: "Iste Şevket ben me\eleyı boyleanlatlıtn Senın de ıstınâbe sure/ıy/e şahâdetine mi'ıracaat edecek olur/arsa meseleyı hatırlamana yardım etmek maksadıy/a bir Türkân Rado, Şevket Rado veVâhitTuran (Kuliukte) defa vazmayt muvafık buldum " (\25). O. Rııat'm "Ahmet" adlı bir romanı tapta hıçhir hususıyet gözetnııyorum. SaM. Cevdet, mahkeme sonucunda bir olduğunıı, bu yapıtı çok önemsediğini, hıfentn aldıgı kadar şıır koymak lâzım av hapis, 30 lira para cezasına mahkum bastırmak için evini bile satmava razı ol\\anı Ahmet Hasım'ın kitaplannda ilk olur, sabıkası olmadığından cezası tecil dıığunu ya da satılmak iizere olan evden sahıfeye bir kı/'a konulur, ö/ekı sahı/eye edilir! îşli, bu konuda Hikmet Münir'in eline geçecek paravı romanın basımı için şıırın gerısı yaztlırdı, ıste ben boyle şey ısRado'ya gönderdiği gazete kesiğinin kliharcamayı düşündüğünü mektuplardan temıyorum Ztya Osman tn kilabının terşesini deikitaba eklemiş. öğreniyoruz: tıbı fena deS.il" (75); "Ben görmeden kiArada bir (!), "iş" konularında da yatap satısa çıkmasın. Belkisatışa arzedilme"Kardeştm, henı tekrâr isime basladım. zıyor M. Cevdet: sınden vazgeçerim. Nebioğlu'nun emekDört beş gündiir devam ediyorum. Ah"Buraya gelir gelmez senın işinle meşlerını de ödertm." (83). met ın encdmtnt çok merak ediyorum Nagul oldum. Tercüme etlig*in eserin aslıyla sıl Nebioglu'na kendisinı beğ,endirebildi M. Cevdet'in mektuplan, konuları batercüme etli$,ın yere kadarkı müsveddelemu Aman Şevket'çiğim, Ahmet7görücü kımından daha çok O. Rifat'ınkilere benri hemen gönder Tedkik cttirelim. Dakgörü'cü dolaşttr ve muhakkak başgöz et." ziyor; ama onun kimi mektupları, öteki tilo ıle yazdırırsan makhule geçer. "(115). (69). iki arkadaşuıın yazdıklarından çok daha "Sana Kipling'den tercüme ettifım ıkı uzun ve çok daha ayrıntılı. Kadınlar ve "Bizim ev kat'i surette satılıyor Yalnız çocuk hikâyesi yolluyorum. Bu hıkâyeleçapkınlıkları konusunda kısa da olsabilkitapçı dükkânt açmak ıçin de$il başka ışribuldug'um kitabtn adı, Just so storıes/or giler de aktarıyor M. Cevdet: leriçin. (...)Şevketçipm, bumeyandahem lıttle chıldren. (. .) Ben bızım çocuklar siirlerimi hem de Ahmet'ı basmak istıyo"Ciayet iyi bir yolculuk yaptık. Çünkü ıçin en uygun buldug'um ikisıni çevırdım rum. Yalnız bir kitapçıntn fırması altında güzel kadınlar vardı. Kâztm Gelibolu'ya Zannederim ıki/orma tutar (...) Sana ayçıkarmak lâzım. Ben tevzıat ışiyle uğrasa çıkarken ben bunlardan biriyle ahbap olrıca, bu hikâyeler ıçin dört tane resım yolmam Tahsilat yapamam. "(71) dum. Çocuklu, zengtn ve güzel bir kadınluyorum. Bu resimlerı Avrupa dan yem dı (ıeceliSJmlekamarastna girmeyekalkBirçok mektubunda, çıkaracağı kitapgelmiş bir ressam tanıdıg'ım, kendı ıstegU ttm Kadtn müthiş korktu (.. )Gittim,elların kapaklarımn, biçiminin, yazı tipiileyaptt." (149). lerini fılan öptüm ve o yuvarlak pencerenin nasıl olması gerektiği konusunda Mektuplar, hem Orhan Veli, Oktav Ridenyarı belıme kadarsarktım.(...) Kadın uzun uzun ayrıntılı bilgi veriyor. Kitapfat ve Melih Cevdet'i, Şevket Rado'ya bana iki ayrı adres verdi." (109). ların her bakımdan doyurucu olmasını issözciiklere bürünerek "göründükJeri" tiyor: Bu olay olduğu sırada, M. Cevdet yeinsan yanlarıyla tanımamıza yararlı olu"/. Kapagın klişeolmastnıkat'iyen istedek subaydır! yor; hem de bu şairlerin yaşamlarının, miyorum. (.. ) Yalnız ben şıir kitabtmın Melih Cevdet, çeşitli mektuplarında yaşamöykülerinde hiçbir zaman yer alherhangi bir kıtap gibt, daha doSrusu Av Rado'ya askerlik yaşamından, evlenme mamış ve almayacak/'insanî" yanlarını rupa'da basılan şiir kitaplan gıbi düz bir tasarılarından, evlilikten çokça söz edigörmemizi sağlıyor. Örneğin, şiirde bükapak içınde çıkmasınt istiyorum. (. .) vor. yük devrimlerden birini başarmış her üç II. Kıtap ebat bakımından nepek büyük "Sana nişanlıltk hakkında neyazaytm? şairin de 4O'lı yıllarda mektuplarını eski nepek kiiçük olmalı. A. B. C. 'nin ebadı iyi, Evlilikten geri olduSıt için acı, bekârltkyazıyla yazmaları ilginçtir. Biz okurlar yani Zıya'nın şiirlerinı gürmüpündür O /an ılerı oldug'u için tatlı bir şey. Bu me olarak, sevdiğimiz sanatçıların "insan" kitap hoşuma gidiyor. scleler hakkındaki etütlerimi ştfâhen anyanlarını da merak ederiz, öyle değil mi? latmayı tercih ederim. "(117). lll Sahife bağlantısı bakımından da kıŞevket Rado'ya Mektuplar, YKY'nin alışageldiğimiz özenli, dizgi yanlışlarından arınmış, güzel bir kapak içinde sunulan basımıyla, mektupların daha iyi anlaşılması için özenle hazırlanmış "notlar"ıyla, hele yayınevlerinin hem sayfa sayısını arttırmamak nem de iş çıkmasın diye savsaklaaıkları "dizin"iyle, okurun ilgisini hak eden bir kitap. • Şevket Rado'ya Mektuplar/ Orhan Veli Kanık, Oktay Rıfaf, Melih Cevdet AndayJ Haz.' Emın Nedret t'slı/ YKY/ lslanbul, 2002/ 170 s CUMHURİYET KİTAP SAYI 635 Mellrı cevdet Andav. Oktay Rifat, Orhan vell yeniiikcl Turk Siirinln şeytan ucgeni