Katalog

O lışmayı onu gerçek leştıren kışıden onıın nıyetınden ıhtıvaçlaundan so vutlavaıakgeliijcbıl dı Kapıtalızm çalı sanı heıhangı baş ka bır eneijiyle de ğış tokııs edılebılıı ınsanların ınanmasını sağladığı bır çaresızlık olduğunu NİLGÜN TUTAL ve olçulebılır bıı cıddı argumanhırla serımleyen Gorz, çalısmaya yaşamenerjı harcaması larımızda atfettıhmız merkezı konumun değışmesı geolarak tanımladı Dolavısıyla bu enerjı zellıkle Avrupa ulkc4erınde çalışma toplumu rektığınıbır "çoketkınlıklı toplum"un tasarlanmasıgenın kaynağı olanlau emekçüerı" pek nun bugun geldığı aşamayı yarattığı tum sorun rektığı tezıyle bırhkte savunur çok açıdan bırbırlerıyle değış tokuş edı larla bırhkte ayrtntılı bır şekılde tartıştığı son Gorz'un çoketkınlıklı toplum tasarısı aslında sadece febılır kışıler olarak gordu Kapıtalız kılabı Yaşadığımız SefaletKurtuluş Çarelen 'nırr*' gı tez olarak nıtelendınlemez Dusunurfarklı Avrupa mın keşfettığı "soyut çalışma', başka bır rış bolumune yazdığı satırlarda Andre Gorz, çalışma devletlerınde ve ABD'de yapılmış ataştırmalara gon hıçbır şeysız çalışma patronun satın al toplumunun sonunun geldığını ılan ederken, şunları derme yaparak çahşanların pek çoğunun daha az çalı dığı, egemen bır tarzua amaçlılığını ıçe rığını, saatlerını ve ucretlerını belırledı soyler şıp, daha az kazanıp, daha az tuketmeye hazır oldukla ğıbır metadır Bu çalışma, patronun uc "Goçu goze almak gerek 'Krız'ın semptomatık teda rını gosterır Insanın yaratıcı boyutlannın olume mah ret verdığı bır emekçıye yapılması ıçın vılerınden hıçbır şey ummamalıyız, çunku artık krız dı kum edıldıp çalışma toplumundan ınsanın yaratıcıhğı verdığı ıştır Ucretlı olmak aktıf kışı ol ye bır şey yok 'Çalışmayı lamamen ortadan kaldıran nın desteklendığı ve kendınde bıramaca donuştuğu gemaktan tamamen yoksun bırakılmak yem bır sıstem ortaya çıktı Bu sıstem yok ettığı 'çalış leceğın çoketkınlıklı toplumuna geçılmesı gerektığını so tır Bu kışı, etkınlığının sonucundan ve ma'ya sahıp olabılmek ıçın herkesı bırbırıyle mucadele mut onerılerle tartısan dusunur, çalışma toplumunun sourununden, zamanını kullanmaktan ve ıçerıkle etmeye zorlayarak, en berbat tahakkum, kolelık ve so nuna ıhşkın tartışmalann sadece Âvupalı entelektuel çalışmasının amaçlılıklarınıbırakdır, bu rını Delırlemekten mahrum muru bıçımlennı canlandırıyor" (2001 910) lerın kendılerını adayacakları luks bır tartışma olmadı kışı, ıstıhdam edenlerın 18 yuzyılın so Gorz kıtabında oncelıkle kapıtalıst toplumun çalışma ğını da vurgular nunda ınsanları bır patron ıçın çalışma yı nasıl tanımladığı uzennde durur Çalışma modern Kıtap bu açıdan Turk kamuoyunda yem tartışmalara ya zorlamak ve ozerk uretım ve ozerk kapıtalıst burjuva toplumuyla bırhkte sermaye sahıbı yol açacak bır kıtap nıtehğıne sahıptır Hıç kımsentn ış etkınlık ımkânını tamamen ortadan kal dırmak baş nın bıze yapılmak uzere verdığı ışe donuşmuştur Yu garantısının olmadığı, ışsızhğın Avrupa ulkelerındekı ış ladıklarııçın tekellerı altına almava yok çalışma araçlarından Ja rurluktekı çalışma anlayışı bıreyın yeteneklerını gelış sızhkle karşılaştırtlmasının bıle mumkun olmadığı ve sun bırakılır "Sahıp olduğumuzu" ya tırmesıne veyaşamını lyıleştırmesıne ımkân tanımayan gırılen her ışyerınde "bu ışyerınde asgarı ucret 122 mıl da sahıp olmadığımızı soyledığımızde ve hatta bıreyı kurulmuş aevasa bır makınenın ışleme yon TL'dır" yazdığı bır toplumda çalışma toplumunun sozunu ettığımız çalışma, bu anlamda kapıtalızmın bır ıcadıdır Uzun sure uc sı ıçın kendıhğınden ışleyen carka ındırgeyen bır çalışolumu uzertne tartışmak bıraz fazla "luks' kaçabılır ma anlayışıdır Fordıst orgutlenme bu çalışma anlayışı Ancak, çalışma toplumunu kendısınden kopyaladığı retlılık bır kolelık bıçımı olarak algılan dı ve ' ucretlılığın kaldırılması' nın en mukemmel temsılcısıdır Fordızmın krızıne çare mız Batı'nın bugun geldığı aşamada onunde belıren CGT'nın programında otuz yıldır yer olarak bulunan postfordızm ıse bır oncekı orgutlenme ufuk (doğal olarak solbır perspektıjuyartnca) ınsanı ın alıyor îşsızlerın geçenlerde gerçekleş yı altust etmış, çahşanı gıtgıde azalan ışle ve dolayısıysan olmaktan çıkardığı surecı terk etmeye dayanıyorsa, tırdığı bır gosterıde C G I mılıtanların la sermaye sahibının çıkannı artırma arayışıyla ozdeş bız de Turktye'de kureselleşmeyle btrhkte somurunun dan bırının Cıercekten de çalışma ta leşmeye davet eden yem bır anlayış getırmıştır burunduğu bıçımlerı once kavrayıp, ardından buna kar lebınde bulunmak avnı zamanda so murulme talebınde bulunınaktır' de Bu anlayış, ınsanın en ınsanı nıtelıklennın, orneğın şı bır alternatıf onermek ıstıyorsak, Gorz'un arguman dığını ışıttım "Çalışmayı" yapmak ger gulmenın, konuşmanın veyaratıcılığın bıle sermayenın larını Batılı tuzu kuru bır entelektuehn argumanları çekleştırmek, edımde bulunmak, yarat hızmetıne sokulmasım beraberındegetırmektedır Kıtn olarakgormeden tartışmaya hazırolmahyız Duşunurun mak ve sıkıntı çekmek anlamlarıyla alır lıklerın bolunduğu ve parçalandığt çagımızda şırket, argumanları, yaşamımızın her anında bıze nasıl tuketı sak, çalışma ış yokluğu çekmemız modern toplumun kayıp bıreyıne "ben sana ıhtıyaçduy cıye donuşeceğımız masahnın anlatıldığı kendı toplumumumkun değıldır Işsızfiğe karşı talep gereken, bıze "yapılacak duğun tum kımlıklerı sağlarım, yeter kı şırketın senın muzu anlamak açısından gerçekten can alıcı onemdedır edılmesı değıl, sermayenın çalışma ış ve rılmesı" araç ocağın ve yuvan olduğunu duşun" dıyerek seslenmek Neyın uretılıp, neyın tuketıleceğıne ve yaşamımız ıçın ları ve uretım araçları uzerındekı teke tedır 'Toplumsal kımlığının garantısımn bır ışe sahıp ol gerekh urunlen uretmek ıçın nasıl çalışıp çahşmayaca lının, bızım çalışmayı, araçlarını ve so mak olduğunu duşunen bınterce ınsan, ulusal sınırları ğımıza karar veremedığımız toplum, aslında yalnızca nuçlarını yenıden temelluk etmemıze yalnızca kârını arttırma amacının peşınde geçersızleştı ınsan gorunumunde ama ınsan olmaktan çıkanldığı ımkân tanıyacak şekılde kaldırılması ren ve ulus devletlenn yerıne kendı kuralları olmayan mız ve ıçı boş hayaletler mısalı bır ımgeden dığerınefar dır Bunları hem kolektıf olarak hem de bıreysel olarak temelluk edebılmemız ıktıdarını ıkame eden kuresel pıyasa mantığının artık kında olmadan sahndtğımız bır toplumdur gerekır Genç Marx'ta soz konusu olan yaratma gereksınımı bıle duymadığı ışın peşınden "ça Aşağıda Andre Gorz ıle bu kısaca sozunu ettığımız ko da bu temelluk etmedır Bunu da Genç resızce" koşar nular etrafında Les perıpherıques Vous Parlent dergısı Marx'ın "komunızm, çalışmanın (uc Sermayesı kendısı ve emeğı olanların bu çaresızhğının ıçın Yovan Gılles taraftndan yapılmış bır soyleşıyt su retlılığın) ortadan kaldırılması ve onun 'ozerk etkınlığe donuşturulmesı'dır" aslında kapıtalıst ststemın ıdeolojık olarak yarattığı ve nuyoruz • demesıne gonderme yaparak soyluvo rum Çalışmanın bu şekılde temelluk edılmesı gunumuze kadar uretıcı çalış adlandırdığı çalışmadır Yunan felsefe mıyla çalışma kavramı, ınsan etkınlığı Çalışma toplumundan manın bırbırınden ayrı uzmanlık alan sının betımledığı yukarıda sozu edılen nın farklı boyutlarını ıçınde barındırır göçe cesaret etmek larına bolunmuş olmasından dolayı ıkıncı çalışma turu "ıyı yaşam"ın ko Yunan felsefesı yaşam ortamını ıyı hal mumkun değıldı Lnformatızasyon ve şullarını ve normlarını betımlemeye çade tutmak ve yaşamı surdurmek ıçın her es perıpherıques vous parlent otomatızasyon sayesınde bugun teknık lışan yararcı olmayan etkınlıktır Bu ça gun yapdması gereken tatsız ve can sı Yajadtğtmtz SefaletKurtuluş olarak bu mumkun hale gelmıştır En lışma polıtık ve felsefı tartışmayı oldu kıcı çalışmayı ponos başka tur bır ça Çarelen başltklt son kıtabıntzda formatızasyon ve otomatızasvonla bır ğu gıbı duşunmeyı, eğıtımı, gunumuz lışmadan avırmıştı Can sıkitı olan bu ] Rıfkın'tn Çalışmanın Sonu başlıklı hkte zengınlıklerın uretılmesı daha AJL de "ılışkısel olan", "anlam uretımı", çalışma, geleneksel toplumlarda erkek kıtabtna gonderme yapıyorsunuz Ve şuucretlı çalısmaya gereksınım duyuyor Lros olarak adlandırılan etkınlıklerın lerın kadınlara ve kolelere yaptırdığı ev nu soyluyormnuz "Soz honusu olan antve zengınlıklerın uretımı daha âi ucret buyuk bır kısmını ıçerır Kuşkusuz ın ıçı çalışma olduğu gıbı aynı zamanda ropolojık ve feheft anlamdakı çalışma dağmyor Tamamen otomatık olarak san etkınlığının bu farklı boyutları ıç ı zıraı çalışmadır Ikıncı tur çalışma po değtl ( ) soz konusu olan kuşkusuz enuretılen aslında, yalnızca dağıtılan satın çe geçebılır Onları ayıran da zaten ıçe ıesıs ıse zanaatkârın, sanatçının, "ure dustrı kapttahzmıne ozgu olan tıkel bır alma gucu bır çalışma karşılığında ode rıkıerı değıl, anlamları ve nıyetsellıkletıcının" çalışmasıdır Bu çalışma bırın çalışmadır " Bu argumam bızım ıçın bınen ucret değılse dağıtdabılır, satılabı rıdır Orneğın bır çocuk ya da çocuk cı turdekı çalışma gıbı vaşamı surdur raz daha gelı^tırebılır mısınız? lır ve satın alınabılır Toplumsal bır ge lar buyutmek, can sıkıcı ve yıneleyıcı ol mek ıçın gereklı zorunluluklara ve zor lır ya da şartsız olarak garantı edılen Anttopolojık anlamıyla "çalış duğunu soyledığımız çalışmada olduğu lamalara boyun eğdırılmış bır çalışma toplumsal mınımum gelıner fıkrı bu an ma"dan genellıkle ınsanların yaşam or gıbı her gun sureklı yınelenmesı gere değıldır Bu ıkıncı tur çalışma bırıncı lamda yol almaktadır Işsızler ve geçıcı tamlarını bıçımlendırdıklerı ve donuş ken ışlerın yapılmasına dayanalbılır, nın ıçerdığı zorunluluklardan ve baskı ışlerde çalışanlar hareketının dıle getır turdukleıı etkınlık anlaşıhr Bu oncelık ama yıne de çocuk buyutmek sadece lardan yaratıya, keşfe, dışavuruma, ben cfığı SMIC'ın u a e ıkısıne eşdeğerde mı leIncıl'deyeralan bırbedduadır Dun can sıkıcı bu çalısmaya ındırgenemez lığın gerçekleştırılmesıne donuşerek oz nımum bır gelır guvencesı talebı bu ya ınsanların yaşamlarını surdurmelerı Indırgendığınde ıse ıkıncı turdekı çalış gurleşır IşteHegel'ı veMarx'ı oncelık yonde atılmış onemlı bır adımdır ne doğal olarak uygun bır yer değıldır ma anlamındakı eğıtıcı çalışma nıtehğı le ılgılendıren çalışmanın bu boyutu Hegel "Dunya ınsanlar lyn ekılmı^ bır nı kaybeder dur Yanı kendısı araulığıyla bıreysel tarla değıldır" demi!}tı Sartre ıse, ınsan Meşguliyet zamamndan yaratıcı leştığım, kışıye donuştuğum, olması ge yaşamı "olası değıldır" dıye yazmıştı reken hakkındakı fıkrımı dunyanın Can sıkıcı çalışmadan kurtuhnak zamana Insan yaşamının karşısına, bu olası ol maddılığınde kayıtladığım çalışma Bu mama halı, kendısıne yoneltılen duş Bu tanımlamaljıda onemlı olan, ça Kemıkleşmış tşuzlığe karşı mucade aynı /amanda Hannah Arendt'ın manlıklar, maruz kaldığı hastalıklar ve lışmanın, bılıncınde olarak yaptığımız le tam aksıne toplumda çahşmaıstıhda "edımde bulunmak" (handeln) olarak kıthklar bıçimınde çıkar Felsetı anla bır şey olmasıdır Oysa, kapıtaıızm, ça mın yerıntn sağlamlaş tınlma sına yol açı Sefaletten kurtuluş pareleri Andre Gorz bu kez yoksullugun çarelerini araştırıyor L SAYFA 12 CUMHURİYET KİTAP SAYI I 635