Katalog

0 K U R L A RA "Turk şurının en gozupek kolektıf hareketlerınderı bınnı yaratan Garıp uçlusunun, farklı yakınlık dozlarıyla ılışkıde olduklan Şevket Rado'ya, hareketın en sıcak donemınde yazdığı mektuplann ve onlarla ılgılı kıını ıkonografık parçalann bır kıtapta buluşturulması, bana kalırsa, anlamlı bır ornek ortaya koyuyor Orhan Velı'nın, Oktay Rıfat'ın, Melıh Cevdel Anday'ın ortak, kesı^en seruvenlerının olduğu kadar, kışısel guzergâhlannın da okunması açısından cıddî katkılar getırebılecek tanıkmetınler bunlar Yazın tanhçlennın, ara^tırma tılanmn bu turdcn bel geler arasında mekık dolcuyarak gelıştırebıleceklerı yorumlar, bır dılın yazınsal cephesı baglamında vazgeçılmesı guç, haşvııru noktalarına ulaşılmasım saglamaları bakımından da onemlı go runuyor bana " dıyor Enıs Batur "Şevket Rado'ya Mektuplann" gınşındekı yazısmda Gerçeklen de Garıp şıırı, Orhan Velı, Oktay Rı/at ve Melıh Cevdet Anday'la ılgılı bır çok konudakı bılgılerımıtın yanlıslıgını gostenyor bıze hıtap Andre Gorz, çağımızın onemlı duşunurlerınden bırı Dılımızde de yayımlanan "Yaşadığımız SefaletKurtuluş Çarelerı" kıtabıyla, çalışma toplumunun sonunun geldığı ılan edıyor Gorz'la kıtabı uzenne yapılmij bır soyleşı ve Nılgitn Tutal'ın bır değerlendırmesı yer alıyor sayfalarımızda Bol kıtaplı gunler1 Selma Fındıklı yeni bir romanla okur karşısında Gümiislü Martı Selma Fındıklı "Gümüşlü Martı "da 4 Murat dönemıni öyküleştırıyor. Yarattığı kişileriyle canlı kanlı bir roman yazmış Fındıklı. H. VASFİ UÇKAN "Olmujum derdı fırâkınla zâıf şol hadde Kım gettrmez bayâle nakşınıı nakka^lar esımı'nın bu beytıvle başlayan Sel ma I ındıklı'nın yenı romanı GU MUŞLU MARH okııra sunulmuş tur GUMUŞLU MARTI dltıncı vapıtı Sel ma Fındıklfnın Dordu roman, ıkısı oyku ler llk romanı I994'te çıkmıştı O kıtabın arka kapağında Avla Kutlu " Tertemız bır dılle okııı a sunuvor Nerede Yureğım'ı Us ta bu anlatıınla vasavıp bıtııılmış bır tarıhı oykuluvor' dıvordu Lvet, Gumuşlu Mar tı'da da bır taııh ovkııleşıvor IV Murat do nemı () donem tonda kalıvor doğal olaı ak Yazar ıçin onemlı olan romanın kahraman landır Vebıı romanda olması gereken tum boyutlauvla ıç dış dunvalarıvla o ıomanın kışıleıı Onlar da nakkaş Yusuf, anası ba bası, kız kardeşı Anna (Andelıb), Nızam Usta, Despot Rupen.RahıbeDııuhı Başra hıbe Elıza, Rahıp Karakın Selma Fındıklı ıoman \e ovku vazarı ola rak tanınır bılınıt Avnı zamanda IRI An kaıa Radvosu hvaıro Bolumu'nde dıama lurg Onun ıkıntı kıtabı Loş Sokağın Kadın ları (Ovkuleı) Haldun laner uçuntuluk odulunu doıdunnı kıtabı Ankara Istasvo nu (Ovkuleı) lş Bankası Buvuk Odulunu almıştı Yanıodullubıı va/ar Selma Fındık lı Ldebıvatımıza "sessız ama duzeylı" bır gırış vaptığı va/ılınıştı bır kıtabının aıka ka pağında Bu veterlı değıl sanırım Ona şun ları da eklemek gerekır Ozenlı, uretken ve araştırmacı bır vazar IV Murad donemın de pek çok olav vardır elbette Bunların ba zıları da bılınıvor Bovle olmasına karşın onun Gumuşlu Martı ıçın de ayrıca bır araş tırma yaptığı ınanundavım ben Ve vapmış tır da Hatta kıtapta adı geçen manastır ve kılıse (Istanbul'da vaı mıdır bılmıvorum) varsa oralara da gıtmıştır, yoksa eğer başka bır manastıra, kılıseye gıdıp ılgılılerle ko nuşmuştur dulgerın turkusunu dınler gıbıdır O gumuşlu martulıı Gumuşlu mar tıvı daha <,ok gorecektır Yusuf O sırada bırden "Kaptan paşa gelıvor Bo^nak Paşa Topal Re cep Paşa gelıyor " dıye bağırarak kaçışmaya başlar çalışanlaı Yusuf şaşınr Bır alav yenıçerı de tersanede, kalvonlaıda çalışanlara saldır maktadır Yusuf un ijahştığı kalvona çıkan venıçerılerden bırı de ona saldırır ve onun sol ayagını bıleöınden palasıyla keser koparır Yusuf o acıyîa kendını boşluğa, denıze DIrakır Bunun nedenı de kalyonların sefere hazır hale gelmesı gecıkmış de onun ıçınmış "Sefer geuktı bre namertler Kaptan paşamızın Bahr ı Sehtl ıızıeseferızıvadegecıktıbuyaz" dıyesaldırıılatmişçalıs.anlara IV Murat donemı bu Kaptan Paşa Akdenız seferıne çıkacakmış da ondan Yusul nedcn SIMIIJ bıı kılısede gozlerını açaı Yanında bır ralııp vaıdır Bırueonıkı, on u<, vaşlarında bır kız çoeugunun aralık ka nıdan kendısıne bakfığını goıuı Sonra da kapı kananır Yusur burava nasd geldığını soıaı ıanıbe Ralıın Bıı kavıkçı kardesımız getııdı deı ve anlatıı, "Hahç Zındankapı sı ndan Yemış Iskelesı'ne zerzevat yukunu boşaltıp gerı doneıkenbulnıuşsızı leısane dekopan kıvameiie varalandığını/ı anlamış Oluden hırkınız vokmuş Ama vıne de bıleğınızı tuzla baölayıp bu rava vetıştırdı ( emaatımızde unlubırhekım vardiçunku ' Hekımgerekenı vapmıştı dv<ı ğında buvukçebıı sargı vardı Yıısuf un Ar tık onun bır avağı voktu tek avakla kaldığı na gore vatım adam savılııdı Yusııf bovle duşunuvordu Kapı aralığında gorunen esmer kız da da ha bebekken kılısenın kapısına bırakdmış Boynundakı haç Musluman olmadığını gos terdığı ıçın Anna adı verılmış, vaftızedılmış O manastırda kalıvormuş Kımsesızmış Bu kılıse de o manastırın kılısesıymış O kız Yu sııf'a manastırda kaldığı surece arada yemeğını, suvunu getırıı, ona vardım eder, yanlarında kımse yoksa onunla konuşur Kısaca sı Yusuf a karşı bır yakınlığı vardı bu kızın Yusuf un da ovle Gozlerı hep onu arar, onu gorunce ıçınde bır turlu anlayamadığı kıpır tılar oluşurdu Altı hafta kalır manastırda Yusuf Rahıp onun nakkaş olduğunu kendı agzından oğrendığı ıçın bundan sonra onlara da bır şeyler yapmasını rıca eder Ozellıkle kutsal resımler Boylece onlar yortularda satılacak, Yusuf da para kazanacaktır Yusuf'un hoşu na gıder bu onerı O ne olatağını, ne yapacağını duşunurken neyle karşılaştı Hem de bu onerıvı bır rahıp vapıvordu ona ve o rahıbın vardımıyla ıyueşmıştı, ıyıleşmış sayılır dı Ama bunu, bu onerıvı lcabul ettığını Mus lumanlar duysavdı Yusuf manastırdan ayrılır, baba evınde ıstenen resımlerı vapmaya başlar Bıtırdıklerını goturur teslım eder Yıllarca surer bu çalışma Artık elı de, evı de para gormuştur Ama onun her manastıra gıdışınde gormek ıstedıöı bırı daha vardır Anna Asılo O d a Yusuf'un gelmesım bekler, onu duşunur Gecelerı onunla bıılıktedır ruvasında, onun ayak sesını duvar gıbı olur Kopan ayak yerıne vaptırdıöı sokulup takılan tahta parçasının o vururken çıkardığı sesı Ona olan sevgısını manastırda bır tek Rahıbe Dıruhı se zınlemıştır, o bılmektedır Onunla konuşur ken onun sevdığı despot Rupen'ın so/lerı kafasında çın un eder Anna'nın, "Sevmek ten korkma Oyle sev kı sığmasın vureğı ne N Yürekte olan TURHAN GUNAY L Imtıyaz sahıbı Çağ Pazarlama Gazete Dergı Kıtap Basım ve Yayın AŞ yi temsilen Cumhurıyet vakfı adına llhan Selçuk v Yayın Danışmam Turhan Gunay Sorumlu Mudur Fikret llkız Cörsel Yönetmen Dılek Akıskalı Baskı Sabah Yayıncılık AŞ Idare Merkezı TurkocağıCad No 3941 Cağaloğlu, 34 334 IstanbUİTel (212) 512 05 05 >R6klam. Publi Media CUMHURIYET KİTAP Gumuşlu Martı da Yusuf'un babası Ya kup devşırmedır Onu vıllar yıllar once alıp getırmışler, Galata'da Acemıoğlanlar kışla sına teslım etmışler, sonra da Yenıçerı oca ğına, Asesbaşı Boluğu'ne verılmış Annesı ıse Bedesten onune gozlerı bağlı olarak ge tırdmış ve orada satılmıştır Onu satın alan lar da on dort yaşına geldığınde adını Ce malıye olarak değıştırıp YaKup adında bır asesle (gece bekçısı) evlendırmışlerdır Yusuf yalnuca bunları oğrenebılmıştır ba basından, bır de nasıl nakkaşaneye verıldı ğını anımsıyor Bır ara evde resım çızerken, babası " Bu gece devrıye nobetımı tamam eyledıkten sonra Paşakapusu'na vanp Ases başı'nın huzuruna (,tKacağım bfıznıllah Da lu budağı uzundur onun Tanır sernakka M " demı^tır Onu nakkaşaneve verecektır babası Ee baba bu Gunumuzde yok mıı bovle babalar Kız kardesı Gulnuş'u Rehiıl Afia adında oldukça yaşlı, ama paralı bır auamla evlendırdığıne gore onu da verecek tır oraya, onun sevmedığı, ıstemedığı nak kaşaneye Zaten annesı hastadır, bır sure sonra olur Yusuf u daha sonra tersanede kalyonlar da nakkaşlık yaparken goruruz O çafışırken bır martı da kalyonun koşkunde, oradakı 635 Nereden nereye [ Anna Başrahıbe Elıza'dan çekınmektedır En çok ondan Yoksa Yusuf'un her manas tıra gelışınde koşa koşa yanına gıdetektır Ama manastuın duvarlarına yazılmis ln cıl'den ayetler aklına gelıı kııralları dıışu nur, onu gozleyenlerı duşunuı, Başıahıbe Elıza'vı duşunuı Gerçı ıstenen bır tahıbe olamamıştır Budoğıu Yıllardan beıı ıçın ıçın bır Muslumanı sevmektedır Nakkaş Yusuf da genegelmıştır, avazmadadır ışte Rahıbe Dıruhı vle konuşmaktadıı Anna Daha doğrusu Dıruhı konuşmakta, o dıı şunmektedır, gozlerı de avazmada En so nunda konuşur konuşur, Anna'vı ıter Dııu hı, "Aptallık etme Hadı gıt ' deı avazma yıgostenr Anna artık davanamaz Ona olan aşkl ne yasak dınkr, ne gıınah, ne baskı, ne kııral, ne kılıseden kovulma korkusu Ora da, masada dııran fesleğenlerden bır demet alıı ve ayazmava yonelır O sırada bıı martı çığlıkçıglıga uçup penceıelerden bırıneko nar O gumuşlu martıdır Yusuf'la evlenırler Adı da "Andelıb" ola rak değışır Anna'nın Ama bu ke/ de Yu suf'un kız kardeşı Gulnuş, "O kâfıı kız Onunla aynı çatı altında vaşayamam" dıve tutturur Yaşavamazsanerevegıder'' Gıcfe cek yerı vaı mı > Kocası olmuş, kızı evlenmış, torun torba sahıbıdır Gulnuş Gıdıp dama dının evınde de kalamaz Tartışma boyle ce surer gıder Yusuf un bır kızı olut Ne vazık kı doğum da Andelıb (Anna) olur Çocuğa da Mer vem adı verılır Doğumdan once sovlemıştı bunu Anna, "Kız olııı sa Mervem kovalım deınıştı Andelıb ı (Anna) vıtııdıkten sonıa Yusuf'un sağlığı bozıılmaya başlaı Hep onu duşunmekte ve dalıp gıtmektedır Bııınde çok kotu olııı, artık ona gore "Azı aıl uzağın da değıldır" Mervem de on bıı, on ıkı vaş lanna gelmıştır, ya oluverırse ne olur ? Gu vendığı, Mervem'ı emanet edebJecegı bır vakını kalmamıştır, yoktuı Ve sonunda ka rarını veur, kızını manastıra veretektır Onu tanıvan belkı bır ıkı kışı kalmıştır manastır da Nıtekım Rahıbe Dıruhı başrahıbe olmuş tur Ve Meryem'ı manastıra goturur babası Orada Mervem le bır genç rahıbe, Dııu hı'nın îsteğı uzerıne bahçeve ge/meve çıkar lar Işte o zaman konuşmava başlaı Yusuf Sonunda da "Anna'vı sı/den almıştım on ıkı vıl once Gonulde olmasa bıle gorunuşie Musluman olmuştu Buna hakkım yoktu belkı Şımdı borcumu oduyorum ışte Kızı mı verıyorum manastırınıza" der Evet Neyapabılırdı Yusuf1 "Azraıl uza ğında değıldı" onun, o oyle dıyordu ne /.d mandır Doğru "u/ağında değıl" gıbı Pekı 1 olse kım bakar Meryem'e Kım analık ba balık eder o zaman 3 Artık kımsesı yoktu Yu suf'un, kalmamıştı Ustelık Meryem'ın ana sı da bılınıyordu Anası neyse kızı da oydu "Kâhr" Kız kardeşı bıle Anna'ya "Kâfır kız" dıye ayak dıredıkten sonra Anna'yla Yusuf'un kendı ağızlarından, anlatıcı olarak kaleme alınmış Gıımuşlu Martı Anlatım sıtak ve duyarlı O donem de kundağı ıçınde daha bebekken manastı rın kapısına bırakılmış ve boynunda haç ol duğu ıçın Musluman olmadığı anlaşılan An na'yla nakkaş Yusuf'un oykusu bu Yalnız onların oykusu de değıl, bıraz da despot Ru >en'le Dıruhı'nın oykusu Ama onlar sevgı erını ıçlerıne gommuşler Rupen ıntıhar et mış Dıruhı ona olan sevgısını hep ıçınde saklamıştır Oysa Anna'nm sırdaşıydı o, ona vol gostermıştı, hem de hırsla Yusuf'un oturduğu ayazmaya doğru ıterek Ne var kı o Anna nın yaptığını yapamamıştı ışte • GUmüşlü Martı/ Selma Fındıklı/Roman/ Remzı Kıtabevt/160 s ÖZÜR: Fethı Nacı'nın vazisı bu hafta elımıze ulaşmadığı ıçın kullanamıyoruz BİR DE DÜZELTME: Geçen hattakı sayımızın kapağında yer alan Na/an Ip şıroğlu ıle soyleşıvı Zehra Ipşıroğlu gerçekleştırmıştı Yanlışlıkla Jale Parla'nın adı yayımlandı Duzeltır, ozur dılerız SAYFA 3 SAYI