Katalog

1 8 N I S A N 2 0 0 2 • Selma Fındıklf nın yeni romanı 'Gümüşlü Martı'yı H. Vasfi Uçkan tanıtıyor 3. sayfada ü Betül Tarıman, Abdülkadir Budak' ın kitabını tanıtıyor s. sayfada • Andre Gorz sefaletten kurtuluşun yollannıanlatıyor 12. sayfada • M. Güler, Cemalettin Aykın'ın "Zor Zamanlar"ını değerlendirdi ıs. sayfada Cumhuriyet P A R A S I Z E K Şiipimizde bir dönemi MIT/UP €> 1 Rado'y Mektu KEMAL BEK Şevket Türk şiirine 'Garip Hareketi' ve sonrasıyla büyük bir ivme kazandıran üç büyük şairimizin, Orhan Veli, Oktay Rifat ve Melih Cevdet Anday'ın, arkadaşları Şevket Rado'ya aşağı yukan aynı dönemde yazdıkları mektuplar bir kitapta toplandı. Dönem içinde yaşanan birçok olav bu mektuplarla yaşanırlık ve doğruluk kazanıyor. Uç şairin yaşamının ilginç yanları okurların bir hayli ilgisini çekecek. ektup, uygulayımın (teknoloji) yaşamımızı istila etmediği; sözlü olarak telefonlaşmanın, yazılı olarak da fakslaşmanın, emailleşmenin, çetleşmenin, daha henüz yaşamımıza girmemiş başka haberleşmelerin bilimkurgusal olarak bile bilinmediği zamanlarda, yaşamımızın en önemli araçlanndandı. Çocukluğumuzda, "Bak postacı geliyor/ Bize selam ediyor," dıye başlayan tekerlemeyle o büyüleyici üniforması içinde kapı kapı dolaşan postacıyı izler; ağzı açık koca çantasında tıka basa dolu mektupları nasıl dokmediğine, o karmakarışık zarf yığınlan içinde hangi mektubu hangi eve bırakacağını nasıl şaşırmadan bulabildiğine şaşardık. Çocukluğumuzun büyücülerinden bi riydi postacı. Sonra okulda "mektup türü"nü öğrendik; mektu bun, "özel mektup", "iş mektubu", "edebî mektup" gibi tiirleri vardı. Jules Vcrnc'den Halide Edip'e, Reşat Nuri'yebirçok ya/arkimi unutulmaz romanlarını mektup türünde yazmışlardı. Bir Kadın Düşmanı'nın fettan kahramanı Sara'nın mektuplarını kim unutabilir? Sonra biiyüyünce bizim de yaşamımıza girdi mektup. Aşkınnızı "Sevgili..." diye başlayan mektuplarla bildirdik. O zamanlar "Seni seviyorum" süzü bu denli ayağa düşmemişti. Sonra, "Şu sıralar dardayım, acaba bana biraz borç..." diye ödünç para da istedik mektupla. Kimimiz, "... gerçi ücreti az, ama yine de hiç yoktan iyidir," diye biten mektuplara sevindik. Çocuğumuzıın asker ocağından yolladığı özlem tüten mcktubunu okumadan uzun uzungöğsümüzebastırdık. Mektup, "kutsal metin"di bizim için o zamanlar. M Sonra yaşamımıza, daha doğrusu benim yaşamıma "Ziya'ya Mektuplar" girdi. Bu türde ilk okuduğum, Tarancı'nın Ziya Osman Saba'ya içini açtığı, benim için unutulmaz kitap... O yıllarda, ünlü yazarların mektuplarının vayımlanmas; "etik" bir sorun sayılmaz, tartışmalar da çıkmazdı. Üstelik, bi/ yazın merakhsı gençler sevinirdik de; sevdiğimiz yazarların "okur'u dü^iin meksizin yazdığı sereserpe satırları okudugumuzda onları daha iyi tanıdıgımız için. eı itanlar, kitaplığımızda birkaç rafı kaplayacak denli çoğaldı. Bunların en yenisi, sözünü ettiğimiz "mektubun altın çağı"nda, 4()'lı yıllartla, uc "Garip" şairin, Orhan Veli Kanık, Oktay Rifat ve Melih Cevdet Anday'ın yaşıtları ve arkadaşları olan vazar gazeteci Şevket Rado'ya yazdigı mektupları derleyen Şevket Rado'ya Mektuplar kitabı. Yazınseverler ve yazınımızın "C!arip"i konusunda araştırma yapanlar için önemli bir bel(l) Kamuoyunca tanınmış kişilerin mektuplarının ken Şimdi "ünlülerin mektupları "nı derleyen yerli vaban dilerinden izin alınmadan yayımlanmasının doğru olııp olmadığı, zaman zaman tartışılmıştır. Anımsadığım son örnek, Attilâ tlhan'a yazılan mektuplara tepkilerdir. Kitapta mektubu yayımlanan kimileri bunda şaşılacak bir şev olmadığını ve mektuplarının yayımlanmasına karşı çıkmadıklarını; kimileriyse kendilerinden izin alınmamasına sitem ettiklerini söylemişlerdir. Mektup, yazanın mıdır, kendisine gönderilenin midir? Ölmüş bir kişinin mektuplarının yayımlanmasına İzin verilse bile bu mektuplara "sansür" uygulanmalı mıdır? Işte "etik" bir sorun... Kitaba "Türk Şiirinin Şeytan Üçgeninden Mektuplar" başlıkli bir "önsöz" yazan Enis Batur'a göre, "lki kişi arasındaki yazışmanın her koşıılda özel olduğunu savunmak zor değü şüphesiz; (...) Gelgclelim, öteki kutupta, işin içinden çıkılmasını olanaksızlaştıran kamuya mal olmuşluk boyutunıın beklediğini unutamaz, görmezden gelemeyiz. (...) Ucu açık kalmaya yazgılı bir tartışma bu." Çiinkü mektup, anı defteri bir yana, "kiDt'vamı 4. sayjada. kaJıtçılarının (vârislerinin) izin vermehakkı var mıdır? CUMHURİYET K İ T A P S 4 V / 635