Katalog

Erendiz Atasü ile "Dağın Öteki Yüzu'nden "Gençliğin O Yakıcı Mevsimi"ne bir bakış Erendiz.Atasü ilk romanı 'Dağın Öteki Yüzu'nden sonra ikinci romanı 'Gençliğin C) Yakıcı mevsimi' ile okur karşısında Atasü ile romanları üzerine konuştuk. Konuşmayı yapan Kamuran Semra Eren ve Dilek Doltaş da Atasü'nün bu son romanı üzerine birer yazı yazdılar. "Acı vepen izlerden guzellik varatmaktıp önemli olan' tekurgulanmış. Bana göreyazdıklarıntzda feminizm öne çıkmamış. natta feminizm kaygtst hiç yok desem, sizi ktzdtrmış mt olurum. lyi niyetli yorumlar beni asla kızdırmaz. Sıkı Bir feminist olduğum doğru, ancak edebiyat nazik bir iştir ve benim için feminizm ufkumu sınırlayan çember değil, durduğum yerdir; yakın ve uzak çevremde olup biteni eörebilmek üzere uzanırken, ayağımı sağıamca bastığım zemindir. Feminist mesaj kaygısıyla yazmam, ama malzememi işlerken, bir feministin beyni ve duyarlığıdır iş başında olan. Kadınla erkek arasında temel bir uyum ve temel bir çelişki var. Ikisi de doğru. Çelişkinin doğaya dayandığını sanmıyorum, uygarlaşmanın sakat yanlarından kaynaklanmakta kanımca. Ve bu çelişki her çifte olduğu kadar, her ülkeye, döncme, sınıfa görc cesitlemeler gösteriyor. Edebiyat bu farklı kıvrımları, Kinlmaları bulup izlemek durumunda. Benim kah ramanım AyşeAysu'nun bütün ıstırabını erkeğin hoyratlığına bağlayabilir miyiz? Kadının kırılgan, aşırı duyarlı özyapısı, düş kurmaya yatkınlığı, deneyimsiz yıllarda birikmiş tüm tensel gizil gücünün şiddetli bir tutkuyla adama yönelmesi.. nepsi birer etken. 'Rdebıyattmızda kadın erkek ilişkisi* hep kaçtılar. Ya da erkek egemen diller tek yanlı konuştu. Karşı iki cins olduklarını fark edemediler. Fark ettiklerinde de ilk söylemleri geçmisin eksikliğinden olsa gerek "inaaına aşk" sloganı oldu! Yazar, kendisinin de bulunduğu bu kuşağa ağıt yakmıyor kıışkusuz. Tam tersine, bu un ufak edilen toplumda, onca yenilgiye ve yanılgılara karşın, birey olmayı, ille de kadın olmayı irdeliyor. Ele alı nan taıihsel dönem dört ayrı kimliğin ilişkileri iistüne kurgulanmış. dördü de oku ra, sahneden seslenen oyuncıı konumunda. Sahnedeki her oyuncu okurla konuşurken kendi içindeki benlikJerle de sava şım veriyor. Dört benlikten biridir Ayşe Aysu. Adı "şimdi" mi, değil mi belli olmayan bir zaman diliminde tensel bir deneyime girer. Uç kimliğe bölünmüij gibidir Ayşe Aysu. Matematiksel bir boyutu vardır çizilen kimliklerin: Ayşe: Geleneksel, hayalci, karasevdalı, ürkek ve güvensiz. Aysu: Doktor, gerçekçi, ileriyi gören kadın oenliğini unutan... Ayşe Aysu, Ayşe ile Aysu'nun bileşimi mi? Kesişimi belki... Ama 21. yüzyıla yürüycn ne Ayşe ne de Aysu. Elbetteki Ayşe Aysu. (s.165) C^yunculardan ikinci Fethi. Mcsleğinde çok başarılı grup bilinci gelişmiş. Önemli bir eksiği var: Kcndinden yoksun yaşıyor. İçindeki Fethi ve Fethi, birbiriyle yüzleşse bilc, hcp aynı Fethi konuşuyor (s.51). Birey olma mücadelesine gir miyor. Tonlumun yüklediği rollcri benimsemediği nalde taşımaya devam ediyor. Romanın yüzey yapısına yansıyan kadın erkek çatışması derin yapıda, yaşanan "şimdi den gençliğin yakıcı mevsimine gönderilmiş sosyopsikolojik bir özeleştiridir. Yazar yaşananların özeleştirisi yaparken çağuaşları olan karşı cinslerini reddcdici değil; tam tcrsine sahiplenen bir soıgulayıcıdır. "Eskiden bahargeldiğindeO'nu anımsardım... Ilık havanın titreşüni, O'nun do * CUMHURİYET KİTAP SAYI 509 nem incelemesı sö'z konusu. lezli romana yönelmeniz ülke kosullanndan ötürü mü? • "Dağın Öteki Yüzü"nü Ytldız Ecevit 'Kemalizmin estetize edilmesi' olarak deKAMURAN SEMRA EREN ğerlcndirmişti. Doğruydu elbette. Ancak o kitapta başka bir yaklaşım daha vardı ki ıdara Yas Yaktşır", "Lanetlipek dikkat çekmedi, o da toplumsal ha' ler", "Kadtnlar da Vardır", diselerin karı kocanın yatağına dek uza"Onunla Güzeldım". Öynan etkileriydi. küleriniztokuduktan sonra, 'Nedcn roman Sorunsuz ülke yoktur. Ancak, dev çalyazmtytir diyedüsünmüstüm. îlk romanıkantılarla savrulmayan toplantılarda, kimız "Dağın Öteki Yüzü'nü okurken, soşilerin mahremiyeti hcrhalde daha çok runtun ne kadar yerinde olduğunu görüp natan o yakıcı mevsim seçilebiliyordu. tlk özel koşulların etkisinde yönlenir. Bizler sevindim; çünkü uz henim için, Sclim lleizlenimde aralarında hiçbir ilinti eörüliçin tarüıin cilvelerinden korunmak pek ri'nin dediğı gibi 'Henim diyebileceğim' öy mese dc, garip bicimde "Dağın Öteki Yüolası değil. külerin, romanlartn yazarlan arasındası zü"nün devamıdır, "Gençliğin O Yakıcı Dikkatinizi çekmiştir, 12 Eylül dönenız;sizi, vaktıyle, kimscden önerialmadan Mevsimi". Birinci romanın belkemiğini minde, sol kesimde ne çok boşanma yakesfetmiş bir okurunuzum Cumhuriyetin ilk kuşağı oluşturmaktayşandı! Siyasi baskı ortamı, evlilikleri büsdı, ikincide anlatılansa o kuşağın evlatlaRoman yazmak tçin öyküden geçmek ge bütün mü yıpratmıştı? Yoksa, topluluk rekiyor mu ? Yazmak aşama işimi uzcePVe rının dramıdır. Ince bir kitaba ypğun dayanışmasının, ortak politik amaon basdramlann sığabildiğini sanıyorum. Öykü "Dağın Öteki Yüzu'nden baktığınızda, kıladığı, çifte özgü kimi çelisluler mi su "Gençliğin O Yakıct Mevsimi" görünüyor deneyiminden romancı olarak öğrendiyüzüne çıkmıştı, sol hareketler çökertilğim en önemli şey yoğıın anlatımdır. Lamuydu? dikten sonra? Kanımca iki sorunun da rı uzatmayı sevmiyorum. On sekiz yıl öncc, "Kadınlar da Varyanıtı 'evet'tir. dır"a ödül veren jiiri üyelcrinden Vedat tlk romantnızt 'tez romanı diye değer Edebiyat çevresinde keskin birfeminist Türkali, jüridcki arkadaşlarına 'Bu kadılendirenler oldu. Yanlts bir saptama değil oldug'unuz söylenmekte. Oysa yapıtlanntzna dikkat edin, onda romancı kumaşı var' di kuşkusuz. Bu romanıntzda da, kendide da kadtnı yalntzca bireysel kimliği ve topdediğini aktarmıştı bana. Vedat Bey'in yijinizle "Türk aydınlanmasının II. Dünlumsal konumu açısından incelememissisözleri o günlerde büyük bir iltifat gibi etya Savası ertesinde doğmuş ıki genci..." niz. Ülkenin tarihsel süreçteki belli dökilemişti beni. Edebiyata otuz beş yaşın(s.l55)'ni anlattyorsunuz. Roman uzamt nemlerinden kadın erkek duruşları sosyopda sıvanmış bir kadın roman yazabilmcve özneleri (kişileri) yönünden gene bir d<> sikolo;ik hiryaklaşımla, edebi bir güzcllikyi nasıl hayal edebilirdi ki!.. Roman gerçekten insan soyunun cn büyük icatlannuan biri. Yazmak elbctte bir aşama işi. Ancak bu aşama yazınsal türler arasında değil; oluşan metnin niteliğiyle ilgili. Kim Katheri ne Mansfield'in hikayeierinin Balzac'ın romanlarından daha az dcğerli olduğunu ileri sürebilir?.. Üstdüzeyleretırmanmaktan benim anladığım, birey, doğa, toplum gerçckliğinin daha derinleıine süzülebilKAMURAN SEMRA EREN * mektir ve bu gözlemscl, düşünsel, sezgisel, duyusal macerayı sözlerle aktarabiltasü'nün ikinci romanı, Gençliğin mek üzere, yetkin biçemler yaratabilmek() Yakıcı Mevsimi, okuruna ulaştir. Vc bu ıstıraph bir aşamadır, acısını yatı. şamayan bilemez. Jlk romanı Dağın Öteki Yüzii ile 1996 ()yküronıan mcselesiyle ilgili şunu söyOrhan Kemal C)dülü'nü alan Erendiz leyebilirim: Öykü vc roman zihnin farklı Atasü, 19S>7'de Taş Üstünde Cül üymayönleriyle, larklı işleyişleriyle yaratılmaksı, 1998'de ise Uçu adlı ikı öykü kitabını ta. Çağcıl öykü şiirsel çağrışımlara, esine yayımladı. Taş İJstünde (îül Oyması Yudaha yakın belki. Yanlış anımsamıyorsam, nus Nadi ve 1 ıaldun Taner öykü ödülleTomris Uyar'ın sözleridir: "Oykü merkez rini kazandı. Atasü 2000 yılını iki ay önkaç kuvvettir' der, Uyar. Ne giizel bir tacesinden ikinci romanı Gençliğin Ö Yanım...Ama akımın yanında gözden kaçakıcı Mevsimi'yle karşılıyor. bilen ayrıntılar, aykırılıklar... Benim için Günümüz öykü ve romanı gerek biçem öykü, küçük bir aralıktan hayatın geniş gcrck kurgulanış yönünden arayışını sürufkuna atılan bir bakıştır. Romansa soludürüyor. Söylcnmiş olanların söylenme duğumuz atmosfere benzer, bizi kapsayıp miş biçimiyle anlatılması Türkçe için bütaşan koca bir ortamdır, olağanüstü güzel yÜK bir zcnginliktir. Yeni öykü ve romanve olağanüstü yıpratıcıdır. Tutarlı bir haları, öykü ya da roman değildir, diye katı yat felsefesiylc desteklenmeyi bekler, yok tanımlamalarla yargılamanın eleştirel bir sa binlcrcc sayfayı bulsa da güdük kalır. bakış olmadığı düşüncesindeyim. GençC) nedenlc, daha üstün bir yaratıcılık dcliğin O Yakıcı Mevsimi biçemi, kurgusu, ftil, ama sabır, bilgi ve daha sağlam sinir kurgudaki imge zcnginliği yönüvle üstünErendiz Atasü bedenln askla bulusmuşlufluler talep eder. Yazmanın yazara nelere mal de ,cok konuşulacak romanlardan. nu, vanm bırakılmı$lığını, anotoml okumu$luolduğıı üstiinc hiç düşünüyor muyuz? 0un artılan İle Içtenllkll b)r dllle anlatmış. Oyle ve romanlarıyla edcbiyatımızda Toplumumuz yazmayı keyif verici bir bosöz sahibi olmuş Ayla Kutlu "Genç bir şalma sanmak cğiliminde. Bu da bir yazış kadının cinselliği keşfederken duygular mck, okuru olarak beni mutlu etti. tar/.ı elbette. Başlangıçta ben de mi böyve değerler arasında gelgitler olarak siiren Toplumu tanımanın ve ona yararlı olledüşünüyordum? Nasıl datoymuşum!.. ikjlcmlcridir romanın hareket noktası..." manın yolunun benliği tanımaktan geçtiYazmak, ucıınu bucaöını kestiremediğidemiş kitabın arka kapağında. Kadın erğini söyleven Oğuz Atay'ı da düşünerck niz güı,lerle karanlık bir arenada tek bakek öyküsü çok yazılmadı mı, diye düşüokudum bu romanı. Bu ülkede belli döşınıza savasjmaya dönüşüyor, kaleminiz nebiliriz. tnsanlığın en eski anlatılarının nemlerin onca okumuşu yazmışı, güzcl ilustala^tıkca! kadın erkek öyküleri olduğu gerçeğini de keler adına bir araya gelip birliktcdüşünçoğumuz biliriz. Yaşanılanı, bilineni baş"Dagın Öteki Yüzü"ne öyküler deme diiler, ortak tavır koydular; hcp birlikte ka anlatabilmiş yazarlarla duyuşsal ve düti diye ba^lamıştım, roman yazmakta olsuçlandılar, yargılandılar; hatta ölümü şünsel bağlarımızı pckiştiririz. Erendiz dugumıı kavrayınea ürperdim. Scvindim birlikte kucakladılar. Ancak bir tek gerAtasü bu başkaları başarmış yazarlarımızve ürktüm. lüvet, dağın öteki yiizündcn çeği birbirlerine hiç itiraf etmediler: Aşkdan. Son roınanında da farkhlığını görbakınca, örclerde, ııfka doğrıı gcnçliği kalarını, yalnızlıklarını... Beden dillerinden Gençliğin 0 Yakıcı Mevslml Gençliğinizin o yakıcı mevsiminde nasıldınız? A SAYFA 14