Katalog

1 8 K A 8 I 1 8 8 9 ü Fethı Nacı, bu haftakı Eleştırı Günluğü'nde 100 yaşındakı "Aşkı Memnu"yu değerlendınyor 3 say/ada • Eskılerden gelen bıröykücü, özcan Ergüder ve 'Maskeli Balo' 10 say/ada • Erendız Atasü ıle ıkı romanı üzenne bır soyleşı ve ikı yazı 14 say/ada U N. Sağlam, Hakan Savlı'nın "Şanso Panza"sınıdeğerlendırdı 17savfada Cumhuriyet P A R A t I Z E K Ozdemir Nutku HAYATİ ASILYAZICI Bir Türk Tiyatrosu bilimcisi KITAP Ç ağdaş tiyatro adamı; tüm yönleriyle Türk tiyatro kuramcısı; tarihçi, incelemeci, eleş tirmen, dramaturg, çevirmen, yönetmen, Iz mir Dokuz Eylül Universitesi profesörlerın den, Güzel Sanatlar Fakultesi'nde Tiyatro Bolu mu'nun kurucusu, aynı üniversitenin Güzel Sanat lar Müdürü Dekanı ve aynı fakültenin Sahne Sanatları Bölümü başkanı, tiyatro eğitimcisi. Çok yönlü yazar, tiyatro kuramcısı ve uygulayıcısı. Tı yatro bilimcisi Özdemir Nutku, yönetmenlik eğitı mi almış ulkemızın sayılı tiyatro uygulayıcısı. (Daha geniş bilgi için kısa yaşam öyküsünde ve çalışmaları diğer sütunlarda görülebilir.) Eğitici ve yönetmen olarak Türk tiyatrosuna yapmış olduğu katkıları bütün boyutlanyla değerlendirdiğimizde üstüne kitap yazılması gerekecektir. Tiyatro ile özdeşleşmesi, temelde üç ayn boyutta toplanabilir: Sözgelimi eğitimci, yazar ve yönetmen olarak. Ne ki, çok yönlü yönlenyle soluklu bir tiyatro bilimcisidir. Türk ve dünya tiyatrosunda kaynaşan tarihsel akışı genelleştirip, eğitime ve yoruma indırgeyen bir tiyatro adamı. Kuramsal yazılarında olsun ya da araştırma ve incelemelerinde görülen nesnellık, tıyatronun iç dünyası ıle toplumsal çevresi, daha doğrusu önce tiyatronun iç dünyası ile toplumsal çevresi, daha doğrusu önce tiyatronun gerektirdiği kuramlan ve uygulamaları arasındaki bütünsel bağı görebilme yetisine sahip bir tiyatro yorumcusu.. Oyun açıklamalarında tiyatro tarihi ile çağdaşlığın koşutluğunu kuran; sahneledığı oyunlarda derinlemesine bir psikolojik bakış ve estetik yorumla ramp ışıklarına getiren bır yönetmen... Oyuncunun yaratma gucunü, tiyatroda varolması gereken insan ruhunu, olağanüstü biçimde çözümler. Karakterlerin çözümünde, oyuncunun iç dünyası ile dış gerçeklik arasındaki bu boşluk, Nutku'nun yapıtlannda ve sahneye koyduğu oyunlarda daha önemli bir özellik olarak ortaya çıkar. Çevirilerınde ve yapıtlannda öncelikle dil ustası olarak biçemini belirler, Türkçe'de zorunlu olan arılığı ve açıklığı yetkin biçimde kullanır. Nutku ile yaptığımız konuşmada olsun ya da yazar arkadaşların yazılarında, Türk tiyatro bılımcisini, daha yakından tanıma olanağı doğacaktır. na ya^am oykunuzt bakttğtmızda Ruhc rt Colkgc t gırdıfctmz yıllarda başlıyor sanat yaşatmmz Bunla \ . rı koleı arkadaşlarımzddn da bıltyoruz Ne kı, 7 ya \ında ptyanoya kıişhıdığınız, 7 V4')'da ılh klauk pıyano kon serını vcrdığıııız, < ///// yıllarda bır caz kuartctı kurduğunuzu da bılıyornz A\tllıyatro \t rınt nınızı okurlarımıza tanıtmak ıtterız Özelltkle tiyatro dalmda verdıgımz urunltr Turk tıyatrouııçınçokgenışbırerkaynakoluşturuyor 1'J5S'de, Ankara l Inıvemteu D TC F Tiyatro kunusunde haşlayan çalışmalanmzt, 1974'lcn ıtıbaren deprofaor olarak surdurdu nuz 1976 yılında oncc Ege Unıventtesı'ne, 1983ten ıtıba ren de Dokuz Eylul Unıveruteu'ne baglı olan, Turkıye'nın ılk Guzel Sanatlar Fakulteu'nın kurucuların bılırsınız, ayrıca, bufakultedeSahne \anatlan Bolumu'nukurdunuz 26 yıl Ankara'da, 22 yıl Izrnır'de kesınttsız yonelıalık, hotalık re jnorluk, yazarfık yaptıntz, tı lı/ve çevırt küaplarınızla bırlık te bır "Kullıyat \ahibi\imz Boyle bır bınkımle, bıze ımanlığm du^umel ve sanaltal macera%ında tiyatronun yerı nedır, tiyatronun ça^ımızdakı yt rı uzertnde duşumelertmzı belırtır rmsınız'' Fıyatroyu olıımsu7 yapan hı^ yaşlanmayan, hıc bıtnıc vcn buyusudur Tiyatro, genel yalclaşımı ıçınde oİLimsıi7, oyld gclışıııe d^aınaları u,ınde olumhıduı Sahne cmaılığı mıu ıarketmemızc yarayan ^cylcrın mutlulukların atıJarın aglama vc gulmclcrırı, scvgılcrımızın, nclretlerımı^ın, us tunluklerımızın vc /aaflarımızın buyulu aynasıdır Oyun ya zarıveılkShakespeareyorumcularındanJohann LlıasSchle gel, 1764 ydında yazdı^ı bır ya/ibinda, ayna olma gorcvın den şoylc soz etmıştır "Iyı bır tıyatro tum ınsanlara, kcndı ne çckıdu?en veren bır Kadının ayna karşısında yaptığını yaptırır " Romantık donem yazılanndan Novalıs, tıyatroyu, "ınsanlıgın canlı yansu>ı" olarak deyınıler Garıp gclebıhr, ama tarıh boyunca toplumlarda vc ınsan larda yaijam korkusu ve yok olma tehlıkesı arttık^a, tıvarro da buna karşı o şıddette karsı durmuştur tnsan vaşamında olaganusru ve çoğu /aman ÛA kendını bellı etmeden roller oynayan tiyatronun taııhsel gelışnıesı ıı,ınde, heı çığııın tın sel, sıyasal, toplumsal durumlarını aydınlattı^ı gorulur Ar tık bııgun rıyatronun varlığı ve ctkısı tartışma gotıırmc? bır gerçektır, tiyatronun hergelışmeevresı yalnı/tabırvakıtge (jirnıe olanııştır Insan yaijamında bu gelı^me basama^ı, se yırcının tiyatro olayına katılısı ıle kendını tanrmanın, kendı nı gerçckleştırmenın ya da daha <,ok gunumuyde goruldu ğu gıbı, maskelerı atmanın ılkelerını ortaya çıkarmtş ve ya pısı ıçınde kendıne ozgu bır vaılık olmuştuı Kısacası, tiyatro yapıtı, yaratıcıözellığını, heroynanışta ve Devamı 4 sav/cıda CUMHURİYET KİTAP SAYI 509