Katalog

Almanlar için hazırlanmış tatil rehberi Kaç Memleketim Var? Kemal Kurt Almanya'da yaşayan yazarlarımızdan biri. Biz onu daha çok Türkiyc'de yayımlanan kitaplarıyla tanıdık. Kurt bu kez Almanlar için bir gezi rehberi hazırlamış. Biz de kendisiyle bu rehber üzerine konuştuk. GÜNERYÜREKLİK as ist die Mehrzahl von l l c i m a t ? " adlı ki bu "Kaç Memleketin Var?" diye Türkçeye çevrilebilir 190 sayfalık kitabınız şubat ayında Almanya'nın önde gelen yayınevlerinden Kowohlt'ta yayımlandı. Kitap, tatil için Türkiye'ye gitmenizle başlıyor ve altı hafta sonra Almanya'ya geri dönmenizle noktalanıyor. Amacınız Almanlara Türkiyc'yi tanıtmak mı? Tekırdağ yakınlarında biı tatil köyünde geçirdiğiın bu altı haita çok dc&işik konulara cgilen kitabımın sadecc zanıan ve mekân bakımından bır çerçevesini ohışturuyor lki küçük kızımın yanımda olması dolayısıyla hareket scrbestirn çok kısıtlıydı. Kızlarım kumsalda oyııarken ben de zamanımı düşünce âlemindç. gezıntilerc çıkarak degerlendirdim. Orneğin zaman makincsıne binerck Çorlu da geçen çocukluğuma şöyle bir ugradım. Cittikçe kötüleşen TürkAlman ilişkilerini dana iyi anlayabilmek için bunun kısa ve öz t i r tarihçesini çizdim. Yıllardır Almanca yazan bir yazar olarak dil ilc çoktandır gereksinim duyduğum ama bır türlü Kotaramadığım uzun boylu bir hesaplaşmaya giriştim. Kitap ve yazın konusunda konumumu belirlemcye kalkıştım. Almanya'daki yabancı düşmanı saldırılar ve Bosna Hersek'tekı çağdışı vahşeti sakin bir kafayla irdeleme olanağını buldum. Kısacası tatil köyü fonu, oradaki günlük yaşam vc orasının sevimli, cana yakın ınsanları kitapta çok değışık dürtü vc gereksinimlerden yola çıkarak işlediğim konuları birbirine baglayan motifler. Türkiye'nin genel bir panoramasını vermekten çok uzak. Ama kitabı okuyan bir Alman gazete sütunlarından ve haber bültenlcrınden tanıdığı ürkütücü Türkiye imajının dışında halkımızı in sancıl yanlarıyla da ranıma fırsatı bııla bilırse buna da sevinirim ayrıca. Kitabın içeriği kapaktaki soruya yanıt veriyor mıı? Siziıı kaç memlckctiniz var? Doğrusunu isterseniz bir insanın Kemal Kurt yıllardır Almanyada ya$ıyor ve eserlerlnl Almanca yazıyor. kaç memleketi olduğıı sorusunu bcn pck ilginç bulmuyorum. Bu gcnclliklc Almanya'da yaşayan ikinci ve iiçüncü kuşağa siyasal art niyotlcrlc yöncltilcn bir soru, bızım kafamızı kurcalayan bir konu değil. Bu sorunun altında bir insanın biruen fazla vatanı olamaz varsayıını yatıyor vc bizim Türkiye ile Al KİTAPTAN B I R ALINTI Bacaklanmdan birini U2atıyorum, düşiıncclcrımin zinciri boşanıyor: Çocukluöumuzun oyunlarını özlüyoruz hep. Yaşamın ciddiyetint bunaltıyor ve canımızdan bezdiriyor bizi. Freııd der ki: "Oyuna dalmış bir çocuk, kendi dünyasmı kendi yaratan, çevresini gönlünce yeni bir düzene sokan bir şaire benzer." Oynama içgüaüsünü yıtirmedik ama nasıl oynandığını unuttuk. Hep arıyoruz o oyunları, ama yanlı; yerlerde ve yanlış yöntemlerle. ()yun derken yaşamın anlamını sorgulamaya baslıyoruz. Soru yanlış olursa yanıtın da doğru olamayacağım anlayınca da kişiler, etkinlikler ve düşünler uydurarak işin içinden çıkmaya çalışıyoruz. "Yaşamın amacı..." diye söze baslıyoruz ama gerisini getiremiyoruz. Rczil olmak işten değil. "Yaratmak, yaratıcı olmak..." diye saymava baslıyoruz ve aynı anda ayaklanmızın altındaki buz tabakasının çatırdadığını duyuyoruz. Sevgi varmış gibi yapıyoru?. Onun da uydurına gerçeklerimizden oiri olduğunu anlayınca daha çok canınıız sıkıiıyor. Kısa ömürlü düşüncelerlc vc bir işc yaramayan araçlarla kimsenin görmediğini umarak kendimizi kandınyoruz saklı gizli. Acıya katlanıyoruz. Büyük yaygaralarla da olsa katlanıyoruz acıya, çünkü bir tek o bizi biraz oyalayabiliyor. Bir tek o bize yajamın gizli kapaklı bir anlamı olmadığı bilincini verebifiyor. Yalnız çok acı çektiğımizde yaşamı olduğu gibi, katı§ıksi2 vc yorurnlardan arınmıs olarak âlgılayabiliyoruz. Bu bize kendi varolu^umuzu olduğu gibi kabul etmcmizc yardım cdcn tckil bir dcneyimdir. manya arasında bir seçim yapmamız gerektiği vurgulanıyor. Bundan da çifte vatandaşlık gibi bir hakkın söz konusu olmadığı çıkarılıyor. Bcn bu görüşte değilim. Bir insanın pekâlâ bırden fazla vatanı olabilir. Vatan organik değil, yapav bir kavramdır. Insanlar yerle^ik düzcnc geçmeden önce göçebcydiler. Biz tarihte çok göç yaşamış bir nalkız. Insanlar avcılıktan vazgeçip tarıma ve hayvanları chlilc^tirmeye başlayınca toprak miilkiyetıyle birfiktc uış tchlikclcre karşı birleştirici unsur olarak vatan kavramı ortaya atıldı. Ben bu soruyu bu konuda bir tartışma başlatabilmek umuduyla bir kıskırtma olarak kullandım. Benim memKeletimin sayısı günüme ve durumuma göre değişebıiiyor. Alrnanya'dayken Türkiye, Türkiye'deyken ise Almanya olabiliyor bu. Dıli, yazını, ütopik mckânlan da sayınca ikiden fazla vatanım da olabilir benim. Dört vıl Arnerika'da yaşadınız. Tiirkiye'ye dondükten sonra tekrar yurtdışına çıktınız ve yirmi yıldır Berlin'desiniz. Bir yazar olarak nasıl bir duygu hep yurtdışında yaşamak? Bir yazar için bu hcrhaldc diğcr saııat dalları için dc gcçcrlıdir yabancı l)ir ortamın yarattığı ıç huzursuzlugu, yaratıcılığının ve üreticfliğinin gclişmcsi nakımından çok öncmlidir. Bırçok taııınmii yazar kcndı ülkcsini tcrk edip uzun yıllar ba^ka bir ülkcdc yaşamışlardır. Buna Gertrude Stein'ı, James Toyce'u ornek verebiliriz. 1 latta Şaınucl Bcckctt ve Joseph Conrad anadillcrini bırakıp sonradan öğrendiklcri bir dildc yazmaya başlamışlardır. Bir yazarın nirçok memleketi olması, ama Diınlardan niçbiriyle kendini özdeşleştirmemesi bana kalırsa onun için büyük bir ayantaj. Bu şekilde olayların akışına kendini kaptırınaktansa uışında kalıp daha iyi değer lendirmesini yapabilir, olayların içindc yasayanların göremediği bazı incelıklcri yakalayabilir. Bir yazarın sabit bir mckânı, sırça köşkü yoktur. O hep kendini çevresinden soyutlamak ve dışlamak zorundadır. Bu bakımdan yabancı bir ortam yaratıcılığı körükler, yazara kıvılcım verir. Yazdıklarınız büyük ölçiide sizin yaşantınızdan kaynaklanıyor galiba? Söz konusu kitap otobiyografik olduğundan bu onun için geçerli. ama ben genelde kurgusal anlatıma dana yakın sanıyorum kendimi. 1992'de Türkiye'de yayımlanan öykü kitabım "Bizim Mahallenin Çinlisi ni buna örnek gösterebilirim. Üzellikle çocuk öykülerimde ve senaryolanmda hayal gücümü pervasızca kullanmaktan çekinmem. ueçen yaz Doöan Kardes kıtaph^ında çıkan "Yedi Odalı Bir Ev adlı kitabımda iki kız kardeş eğlendirici gerçeküstü serüvenler yaşamaktadırlar. Ama bir yazar ne yazarsa yazsın, altında kendi öyküsü yatar, birikimlcrinden kopamaz, dcrseniz, size hak verii rim. Was ist die Mehrzahl von Heimat? / Roıvohlt Taichenbuch Verlag GtnbH, Reinbeck bei Hamburg 190 s., DM 12.90) SAYFA 17 CUMHURİYET KİTAP SAYI 277