Katalog

O K U R L A R A OlivierKoy, hlam'ı bir din olduğu kadar bir siyasal ideoloji olarak da gören ve kendilerini bu yolla mevcut sistemden bir kopus olarak tanımlayan hlami hareketleri inceliyor "SiyasalIslamın îflası" adlı araştırmasında. Peki, çağdas siyasal îslam, Müslüman toplumlara birseçenek sunuyor mu? Yazar, Cezayir'den Türkiye ve Iran'a, Suudiler'den Afganistan, Pakistan ve Türki cumhuriyetler'e genis bir Müslüman coğrafyada dolasarak bu wruya yanıt artyor kitabında. Roy, tslamctlığın etkive genişlemesinin henüz iurmadıg'ını, siyasal \slamın iktidara lelebileceg'ini, ancak 'ktidara gelse de ıdetlerden ve hukuktan oaşka hiçbir seyi leğiştiremeyeceğini ve onucun kesin bir ?aşartsızlık olacağını iüşünüyor ve bunun tedenlerini anlatıyor. 'jünümüzün güncel artışmalanna ışık utacak bir çalışma DlivierRoy'un alışması. Kitabı, evirmeni Cüneyt \kalın yazdı. tolkitaplı Günler!... TURHAN GÜNAY Kemal Özdemirden ilginç bir arastırma: Osmanlı dan Günümüze Saatler Saatlerin büyülü dünyası .Kemal Özdemir "Osmanlı'dan Günümüze Saatler"de ilginç bir alana eğilmiş iyi bir çalışma çıkarmış ortaya. Kitabı TYT BANK bir kültür hizmeti olarak basmış. TAHİR ÖZÇELİK <••>»•«,*>«• merikalı ressam Lyonel (18711956) Berlin'le Leipzig arasında bulunan Dessau kasabasında kaldığı 1929 ydı mayısının ışıltılı **»'**' günlerinde karısı Julia'ya gönderdiği bir mektubunda şöyle diyordu: "Burası (Dessau) renkli, canlı, ilham dolu bir yer. Ama asıl büyük olay, tam öğle üzeri yaşanıyor. Saatin akrepleyelkovanı onikinin üstünde buluştuğu an şenlik başlıyor. Kentteki tüm saatlerin aynı anda, ama değişik ses ve tonlarda çıkardığı melodilerin göksel âhengi beni çok heyecanlandınyor." Batıda irili ufaklı birçok kentin saatleriylc ünlü olduğunu biliyoruz. Örneğin, kısaca BigBen denilen Londra'daki Westminster kulesinde bulunan saat, bir anlamda tüm Ingiltere'nin simgesi sayılmaktadır. Venedik'in simgesi de, San Marco meydanındaki 15. Yüzyıldan kalma ve iki mağriplinin 500 yıldan beri çanını tokmakladığı saattir.Türkiye'ye gelince, ülkemizin hemen her yerleşiminde tarihsel bir saat kulesi bulunduğu halde, ya ilgisizlik ve bilgisizlik, ya bakımsızlık ya da kimi zaman yılan hikayesine dönen bürokratik işlemler yüzünden bunlar yavaş yavaş yok olup gitmcktedir. Düşünsenize bir! Dolmabahçe Sarayı gibi, en göz önünde bulunan bir yerin girişini süsleyen kulenin saatlerine bile ydlarca kimsesahipçıkmamıştır. Yasiz.peki?.. Kentlerin, özellikle de Ortaçağ ve Röpesans dönemi kentlerinin simgesi olan saatlere meraldı mısınız? llk kez geldiğiniz bir kentte, ilk görmek istediğiniz anıtlar arasında saat kulelerine öncelikverirmisiniz?.. Evet, sizi çok iyi anlıyorum. Demek istiyorsunuz ki, kolunuzdaki, bir de komodinin üstündeki Uzak Doğu işi çalar saatten başkası sizi ilgilendirmiyor... Olabilirefendim. Genç araştırmacı ve yazar Kemal Özdemir'in de ilgi alanı içinde yokmuş böyle bir Feininger konu. Onun da tüm kaygısı, kolundaki çok değerli kol saatinin düzenli çalışması, yatağının başucundaki çmgıraklı saatin de her sabah kendisini zamanında uyandırması imiş. Gelgelelim günün birinde, her nasıl olmuşsa, saatlerin çekim alanı içine o da düşmüş, yalnız düşmekle kalmamış "Osmanlılardan Günümüze Saatler" adlı bir de kitap yazmış. 239 sayfalık bu kitabın bölüm başlıklanna bakmak bile saatlerin büyülü, gizemli dünyasına götürmeye yetiyor bizi. Ortaçağ'ın bilgisayarı sayılan Usturlab'dan Rub'u tahtası'na, Kum ve Güneş saatlerinden Kıblenümalar'a değin neler yok ki... Ayrıca, yalnız müzelerdeki veözel koleksiyonlardaki sanatsal ve tarihsel değeri yüksek saatleri değil, Adana'dan Yozgat'a değin tam elli beş saat kulesini de çoğunu bizzat görüp inceleyerek geçmişiyle bugünüyle tanıtıyorbize. "Osmanlıdan Günümüze Saatler"i okurken ilginç başka konularla da karşılaşılaşıyoruz. Sözgelimi, 75. sayfada "Osmanlıdan Günümüze Rüşvet" olayı çıkıveriyor karşımıza. Hem de devletin en tepesinde! Anlatılanlara göre, 1583 yılının martında îstanbul'a gelen Ingiliz Sefiri William Harborne, Kraliçe'nin armağanı olan bir saati Sultan 3. Murat'a sunmuş, karşılığında ise Ingilizlerin Osmanlı ülkesinde serbestçe ticaret yapmalarına ilişkin bir fermanı koparmış! Buna benzer bir olay da 3. Murat'tan sonra tahta geçen 3. Mehmet için söz konusudur. Ünlü lngili org ustası ThoT>.as Dallam'ın yapımı olan 4 metre yüksekliğindeki bir OrgSaat cülus armağanı olarak Levant Company tarafından sultana sunulur. Onun da karşılığı, tngilizler'e tanınan kapitülasyonların uzatılması ya da kapsamının genişletilmesidir. Araştırmacımızın verdiği şu bügilere de göz atalım, isterseniz. 17. Yüzyıldan 20. Yüzyılın başına kadar Osmanlı ülkesine binlerce saat girmiş. 19. Yüzyılda sadece îngiltere'den gelen saat sayısı 78 bin adet. 1897 yılında ithal edilen saatlerin toplamı 7 milyon kuruşa ulaşmaktadır. Istanbul'da ve İzmir'de kendi başına imalat yapan Türk ve Osmanlı saatçilerinin yaptığı birkaç yüz saatin bu ticarette hiçbir değer ifade etmeyeceği açıktır. Ayrıca, Ingiliz Prior Ailesi'nin imal ettiği saatler Osmanlı pazarında çok tutuluyormuş. Özellikle Osmanlı devleti için yapılan bu saatler arasında "Piryol" diye anıhyormuş. Yazar, "Piryol" saatlerinin bugün bile gerek koleksiyoncular, gerekse Anadolu'daki saatçi esnafı tarafından çok değerli bir saat olarak kabul edildiğini belirtiyor.Ama nedense, 1960 yılında Isviçre'de açılan bir saatçilik sergisinde "Isviçre saatçiliği, gelişmesini Türklere borçludur" diyeyazılıymış." Osmanlıdan Günümüze Saatler/ Kemal Özdemir, TYT BANK Kültür Hizmeti. Fotograflar: Selamet Tafkın, Tahsin Aydogmuş, ŞemsiGüner, GüngörÖzsoy, ErsalYavi, LütfüDağtaş, ErdalYazıct, irfanErtel. Yayınlayan: Creative Yayınctlık ve Tantttm Ltd. Şti. Utanbul 1993,239 s. A ntiyaz Sahibl. Bertn Nadl Basan ve Yayan: Yenl cün aber AJansı Basın ve Yayıncılık .$. o Cenel Yayın Yönetmenl: zgen Acar o Cenel Yayın oordlnatörü: Hlkmet etlnkaya 0 Cenel Yayın anısmani: Orhan Erinco Yazı lerl Müdürieri; Ibrahlm Yılclız, Inç Tayanc (Sorumlu) Yayın Yönetmenl: Turhan ünayoGraflk Yönetmen: Ollek (orvıroReklam: Reha l$ıtman TAI Yanda. üsküdar Mihrlmah Camisl güneş saati. sağda calatakarl fener saati9. vy. En sağda İse, Breuget !n yaptıâı bir cep saati. Kapağında Osmanlı ImparatorluOu ha rftasının b!r bölümü görülmektedir. S A Y F A 3 LUMHURİYET C KİTAP SAYI 2 14