Katalog

sistemleri geliştirmek, çocuklar için Şeriat artı rant kreşler, kooperatifler kurmak, karışık Cezayir yenifundementalizmi: Şeolmayan toplu taşımacılığı geliştirmekriat artı işsizlik tir. Yenl Islamcı aydınlar Bu yöntemlerle topluma damgalarıRoy'un kıtabında gelıştırdiği kavnı vurmaya çalışıyorlar. ramlardan bir başkı dikkat çekici olaRoy, Cezayir FİS hareketinde görünı "yeni Islamcı aydınlar" kavramıdır. len bu çabaların benzerlerine, Büyük Yazarın geleneksel uleTiadan farklı Britanya'daki Müslüman mahallelerolarak, Islamcı aydır ların büyük bölüde, Mısır'daki kimi kentlerde, Türkiye münün laik eğitimden çıktıkiarını vur(yazar Erzurum adını veriyor), Sovyet guladığını yukarıda belinmiştik. Tacikistan'ı gibi birbırınden farklı yerMüslüman ülkelerin büyük çoğunlerde rastlandığını belirtiyor. luğunun 1950'li ve 60'h yülarda eğitim Bu "Islami alanlarda" kadın çarşaf alanında yaptıkları atılım, bu ülkelergiymeye zorlanıyor, alkol yasaklanıyor, de okumayazma sorununu önemli ölkarışık yaşam mahkum çüde çözüyor. Batı tipı tt ediliyorve "pomografilaik kitlesel karma eğiYazar, Hasanel ye", kumara, kahvelere, tim, okuryazar oranıBenna'dan El kimi zaman müziğe, nın hızla artmasını sağuyuşturucuya ve suç Mevdudi'ye kadar lıyor. Ancak Müslüman eğilimlerinekarşı topluülkelerin ekonomik geuzanan îslamcı mun ahlaki değerleririliği, güçsüz ekonomiaydınların seçkinci nin yükselülmesine çaleri, ortaya çıkan bu gelışılıyor. Ve nihayet, yeeğitim anlayışı ile niş okumuşyazmış kitni fundementalizmin leyi istihdam edemiyor. her telden çalan öncelikli hedeflerinden Yetersiz ış imkânları, ancak ciddi bir biri, okul sisteminin Isgeleneksel köklerinden lama uydurulması, zouzmanlık eğitimi (köy toplumu) kopan runlu arapça dersleri ve hızla kentlileşen bu görmemiş Islamcı vb.'dir. yarıaydın okumuş kıtyeni aydınların Yazar Cezayir FlS haleyi, ulemanın ve devlereketinde ve yenitin ulaşamadığı kıyıdapopülist eğitim fundementalist hareki köşedeki alanlara yöanlayışının ketlerde, Islamcılann neltiyor. Laik eğitimkarşıtlığının altını Batı teknolojisine duyden çıkmış bu kitle, dukları hayranlığın ve kentlerin varoşlarında, çiziyor. " öteki dinlerin meusupgecekondularda gezlarına gösterdikleri hoşgörüginci vaizler olarak, kendisine nün yerini, Batı düşmanlığına bir toplumsal işlev yaratıyor. hatta yer yer Hıristiy^n ve Ya Roy'a göre "yeni Islamcı ayhudi düşmanlığına bıraktığını dınlar, lumpen lslamcılaröne sürüyor. Bu açıdan, Hudır".. Bu yarıaydın okurmeyni'nin Ermenilere karşı yazar kitlesi, ahlakçı, bağnaz olumlu yaklaşımı ile Mısırlı yeni fundementalizmin esas radikal Islamcıların Hıristikadro kaynağıdır. Yazar, Hayan Kıptilere yönelttikleri salsan el Benna'dan El Mevdudırıları karşılaştırıyor. di'ye kadar uzanan Islamcı aydınların seçkinci eğitim anlaYenifundemendalist hareyışı ile her telden çalan ancak ketlerde, kadın bir kez daha ciddı bir uzmanlık eğitimi görikinci plana itiliyor. Roy, Cememiş Islamcı yeni aydınların zayir FlS hareketinın son sepopülist eğitim anlayışının çimlerde hiçbir kadını aday karşıtlığının altını çiziyor. göstermeyişine dikkat çekiyor. FlS kadınların çalışma hakkırıa karşı çıkıyor. Islami siyasal FİS'in gösterilerinde sadece erkeklere diişüncenln kısırlığı rastlanıyor. Pekineolrnuşturda,Batı'nınsömürYenifundementalıst hareketlerin en gecıliğine kafa tutarak kendi kimliğine büyük özelliğı, yazara göre, düşünsel ve köklerine yönelen Islamcı siyasal planda topluma dındarlığın dışında düşünce, bir noktada takılıp kalmışbir şey vaat edememeleri. tır? Yazara göre bu başarısızlık her Yazar, Iran lslam Dervimi'nin Huşeyden önce düşünsel bir başarısızhkmeyni'nin ölümünden sonra, Islamcı tır. Çünkü Islamcı düşünce kendi geliözelliklerini yitirdiğini ve giderek, yaşimi içinde siyaseti oluşturan her şeyle zarın klasik fundementalist olarak ni(siyasal kurumlar, karar mercileri, sitelendirdiği Suudi Arabistan'a ve yeniyasal bir alanın özerkliği) ilgisini kesefundementalist olarak adlandırdığı rek, siyaseti yalnızca bir araç olarak Cezayir'e benzediğini öne sürüyor. Yagörme hatasına düşmektedir. Diğer zar üç eğilim arasındaki farkı şu çarpıcı bir deyişle, çağdaş bir siyasal sistem, sibenzetmeyle ortaya koyuyor: yasal kurumlar geliştirememiştir. Istslamcılık: Şeriat artı elektrik lamcıların gözünde toplumun adil ve Suudi Arabistan fundementalizmi: S A Y F A Yazar Humeynl Iran'ının kadın sorununa da geleneksel ulemadan farklı baRtığını. kadını eve hapsetmedlulnl, kadına çalışma ve kamu hlzmetlne glrme glbt haklan tanıdıgını (örtünerek tabil) belirtiyor. Islami olması için Müslümanlann erdemli olması yeterlidir. Sonuçta, Islamcıların daha iyi bir siyasal sistem için bulabildikleri sihirli formül, erdemli bireylerdir! Batı ve modernlik karşıtlığı temelinde mevcut muhalefet boşluğunu doldurarak güçlenen siyasal lslam, giderek bu "fundementalizm" halini alıyor ve şeytanını "Batı" tannsında ararken, kendi içindeki çölü göremiyor. Yazara göre öteki neden, Islamcılığın tarihsel başarısızlığıdır. Islamcılar ne Iran'da ne de Afganistan'ın "kurtarılmış bölgeleri"nde yeni bir toplum ortaya koyamadılar. Islami ekonomi iddialarına gelince, bu da sosyalizan ve Üçüncü Dünyacı bir devletçiliği (Humeyni dönemindeki Iran) ya da üretimden çok spekülasyona yönelik bir ekonomik liberalizmi allayıp pullayan bir hamasetten başka bir şey değildir. Yazarın ifadesiyle "Cezayir'deki FlS (Islami Selamet Cephesi) gibi partiler iktidara gelebilir, ancak bu partiler yeni herhangi bir toplum yaratamaz." • Siyasal tslamın Iflası / Olivter Roy/ Çev: Cüneyt Akalın /Metts Yayınlart / 268 s. CUMHURİYET K l T A P SAYI 214 1 4