Katalog

HAFTALIK BULMACA 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 SOLDAN SAĞA 1. Francis Crick ile birlikte DNA’nın yapısını keşfeden Amerikalı bilim adamı (resimdeki) Sevecenlik. 2. Bir madeni paranın yüzündeki bütün kabartma ve resimlerden daha yüksek bir çıkıntı oluşturan çevre pervazı Güzelavratotundan çıkarılan zehirli bir ilaç Bir harfin okunuşu Lityumun simgesi. 3. Bir nota Hareket durumundaki bir cismin hızını ölçmeye yarayan alet “George ...” (Makara halindeki fotoğraf filmini ve Kodak kameralarını yapan, Amerikalı sanayici). 4. 26 plakalı ilimizi simgeleyen harflerTahılı saman ve kavuzlardan ayırmaya yarayan, kıldan ya da kamıştan yapılmış elek “Sir Richard ..” (Bir devrim açan dokuma tezgâhını bulan, İngiliz sanayici. 5. Dolmakalem Koca Malakka yarımadasını, Çinhindi yarımadası bütününe bağlayan Tayland’daki kıstak Berilyumun simgesi Parola. 6. Makarnacı, İtalyan Lütesyumun simgesi Kansızlık “Hermann ...” (1939 ile 1945 arasında savaş ekonomisinin büyük şefi ve Führer’in halefi olarak ün kazanan Alman Reich mareşali). 7. Satrançta bir taş Sürgün “Karl Friedrich ...” (Asitlerin metallerle verdikleri reaksiyon hızının, asitlerin yoğunluğu ile orantılı olduğunu gösteren Alman kimyacı) İstenilen nitelikleri taşıyan. 8. Yumuşak dana ya da öküz derisi Giysilerde takım Tümör. 9. Talyumun simgesi İsviçre’de bir ırmak “Niels ...” (Kuantum fiziği esaslı atom modelini ortaya atan Danimarkalı fizikçi) Herkesçe kabul edilebilecek bir temele bağlanamayıp yalnız bir kişinin kendi kanısına dayanan. 10. Macarların en önemli şairlerinden biri Asya’da bir ülke. 11. Ucu yanık odun Söylence Yerleri bir olmayan. 12. Dünya Sağlık Örgütü Güney Amerika’daki sıradağlar “Gül tenli, ... dudaklı” (Yahya Kemal). 13. Çift gövdeli bir tür tekne Avrupa’da bir başkent. 14. İyodun bir element ya da bir bileşikle verdiği bileşim “John ...” (Maddenin atomik teorisini geliştiren İngiliz kimyacı). 15. Ekmek Arap harflerinin en çok kullanılan el yazısı biçimi Yılan Rusça evet. YUKARIDAN AŞAĞIYA 1. Buhar makinesini geliştiren İskoçyalı mühendis Aktif. 2. Modern bilimsel çalışmanın temellerini atan, eski Yunanlı bilgin ve filozof Kutsal kimse. 3. Milattan Sonra (kısa) Örnek, kalıp “Sir İsaac ...” (Aynalı teleskobu, diferansiyel hesabı ve yerçekimi kanunlarını bulan, İngiliz matematikçi, fizikçi, gökbilimci ve filozof). 4. Tanzanya’nın plaka işareti Almanya’da eyalet anlamında kullanılan sözcük Sınır, uç. 5. Omurgalılarda, denge ve yönelimle olan ilgileri bakımından işitme taşlarına verilen ad Suyun buz tutması 0 derece, kaynaması 80 derece esas alınıp ikisi arası seksen eşit parçaya bölünerek elde edilen sıcakölçer. 6. “Finnegan’s ...” (James Joyce’un çevrilemeyen kitabı) BM Çocuk Fonu Saf, halis. 7. Yeşil abanoz Genişlik Yüzyıl. 8. Onarım Değerli bir orkide türü Zülfü Livaneli’nin bir albümü. 9. Yığın durumundaki yakacak odun için kullanılan, 1 metreküpe eşit hacim ölçüsü birimi “... zırıltısı” (Bir sap çevresinde çevrilen, çevrildikçe takırtılı bir ses çıkaran çocuk oyuncağı). 10. “Şirket”in kısa yazılışı “Sir James ...” (Havası alınmış kabı bulan, İskoçyalı bilgin) Eşya damgası “Lümen”in kısa yazılışı. 11. Henrik İbsen’in bir oyunu Gelgit olayında denizin kabarması Veri. 12. “Sir William ...” (1856 yılında ilk sentetik boyayı üreten, İngiliz kimyacı) Çok iri bir yılan Sık gözlü ağ. 13. Matematikte sabit bir sayı Kriptonun simgesi “Vladimir Kosma ...” (İyonoskopu bulan, Rus asıllı Amerikalı fizikçi). 14. Elektroniğin egemen olduğu bir müzik türü “İskenderiyeli ...” (İlk buhar güçlü makineyi bulan, MS Birinci Yüzyıl’da Mısır’da yaşayan Yunan asıllı mühendis ve mucit). 15. Bir yüzey ölçüsü Erzurum’un bir ilçesi Uzaklaşma. 16. Kum yığını, kumul. 17. “Ahmet ...” (Beşiktaş Jimnastik Kulübü’nün değerli kurucularından biri). 18. Kısaca Yurtaşlar Yasası Yükün. 19. İkinci Abdülhamit’in, Selanik’te sürgüne gönderildiği köşkün adı. 20. Ruh Magnezyumun simgesi Çok eski tarih anlatan bir deyim sözü. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 ilginç SORULAR Hamamböceklerinin dayanıklılığı Soru. Hamamböceği kafasız yaşayabilir mi? Yanıt: Dayanıklılıklarıyla tanınan hamamböcekleri, nükleer savaş sonrasında büyük bir olasılıkla sağ kalacak tek yaratık olduğu düşünülür. Bazıları bu böceklerin kafaları olmadan da yaşayabildiklerini iddia ediyor. Ne var ki bu iddianın doğru olduğu artık kanıtlanmış bulunuyor. Bazen kafası olmayan hamamböcekleri haftalarca hayatta kalabiliyor. Hamamböceklerinin diğer pek çok böceğin kafaları koptuktan sonra nasıl yaşadığını anlamak için önce insanların niçin kafasız yaşamadığını anlamak gerekir. Massachusetts Üniversitesi'nden biyokimyacı ve fizyolog Joseph G. Kunkel önce hamamböceklerinin gelişimini, daha sonra insanlarla aralarındaki biyolojik farkları inceledi. Kunkel insanların kafası kesildiği zaman kan kaybına bağlı olarak yaşamsal dokulara oksijen ve besin gitmediğini ve insanların “Kanamaya bağlı olarak yaşamını yitireceğini” açıklıyor.Ayrıca insanlar ağız ve burunlarından soluk alır; beyin bu kritik fonksiyonu kontrol altında tutar . Dolayısıyla kafa kesilince solunum durur. Dahası insanlar kafaları olmadan yemek yiyemezler. Başka bir deyişle insanlar kafasız yaşamın tüm olumsuzluklarına karşın hayatta kalabilseler dahi bu kez açlıktan ölürler. Hamamböceklerinin dolaşım sistemi farklıdır. Kanın vücut içerisindeki geniş bir alana dağılmış kan damarları ve özellikle minik kılcal damarlar içinde yol alabilmesi için belirli bir miktarda basınca ihtiyaç vardır. Hamamböceğin damar sistemi bu kadar geniş bir alana dağılmış değildir ve kılcal damarları yoktur. Dolayısıyla tansiyonu belirgin ölçüde düşüktür. Kunkel, “Hamamböceklerinin kafalarını kestikten sonra boyunları pıhtılaşma yoluyla hemen kapanır. Dolayısıyla kontrol edilemeyen bir kanama söz konusu değildir” diyor.Dahası, bu dayanıklı böcek vücut parçalarında bulunan küçük delikler aracılığı ile soluk alır. Böceğin beyni bu soluk alma sistemini kontrol etmez ve kan vücuda oksijen taşımaz. Tam tersi bu soluk alma delikleri bir dizi tüp üzerinden havayı doğrudan dokulara yollar. Hamamböcekleri ayrıca soğukkanlıdır (poikilotermik). Sonuç olarak kendilerini ısıtmak için enerji harcamazlar. Bu da insanlar gibi enerji elde etmek için bol miktarda yemeğe ihtiyaçları olmadığı anlamına gelir. Kunkey, bunların tek bir öğün ile haftalarca idare edebildiklerini açıklıyor; “Düşmanları gelip kendilerini yemedikçe hareketsiz ve sessiz bir şekilde dururlar.” Delaware Valley College'dan entomolog Christopher Tipping, Amerikan hamamböceklerinin (Periplaneta americana) kafalarını mikroskop altında çok dikkatli bir şekilde keserek, hayvanlardaki değişimi izledi. Tipping, “Yarayı diş macunu ile kapatarak tamamen kurumalarını önlemiş olduk. Bir çift hamamböceğinin kavanozun içinde birkaç hafta hayatta kalmayı başardığına tanık olduk” Hamamböceklerinin ve diğer bazı böceklerin vücut parçalarının her birinde ganglion (sinir düğümleri) kümeleri dağılmıştır. Bu kümeler, reflekslerden sorumlu temel sinir işlevini görür. Tipping bu konuda şöyle konuşuyor: “Böylece beyin olmadan vücut, çok basit reaksiyonlar çerçevesinde, hâlâ işlev yapabilir. Bunlar dokunmaya reaksiyon verir ve hareket eder.”Kafa kesildikten sonra hayatta kalan yalnızca vücut değildir; tek başına kalan kafa da işlevselliğini korur. Birkaç saat boyunca antenlerini ileri geri oynatır. Eğer besin verilip soğuk bir ortamda tutulursa bir hamamböceğinin kafası daha uzun dayanabilir. Kafasız hamamböceği vücudu ve vücutsuz hamamböceği kafası üzerinde deneylerini sürdüren bilim adamları, bu şekilde bazı önemli soruları yanıtlayabiliyor. Bilim adamları bu şekilde böceklerdeki metamorfoz, üreme gibi süreçleri daha iyi anlama şansına kavuşabiliyorlar. Nihai olarak bütün bu deneyler hamamböceklerinin kıskanılası dayanıklılığını bir kez daha kanıtlıyor. Kafasız bir hamamböceği türünün en akıllısı sayılmasa bile, en azından hayatta kalmayı başarabiliyor. Kaynak: Scientific American., Kasım 2007 F RANC ONMA T ANKE O EKS S E ZA EM İ RC NL EA T A L N EKENE Z NE T KO T A L İ S İ SAR İ İ P MA T E L A T İ B R A N İ E K A N Ü R İ SCR İ CK İ O L E E MUM T NTR İ K OE L E S K A İ L E RA L E ANDERT ANT E A D AMO T N E EMA NO AN N İ T E O AZ KAS N KOY L E A UWE N H R GE E U N MM R P ER İ BAKT PUS E A L İ P L A ST İ U E AR E L E NA T ARA ZAN TRE OEK NA L A Ş F ER İ BA T EKA K P d ü ş ü n BUL MART KAPIDAN BAKTIRIR Bu haftanın bulmacası, kara kışın dondurucu soğuklarını anımsatan bir atasözünü içeriyor. Bulmacada 14 değişik harf bulunmaktadır ve 10 tabanlı sayı sistemine göre düzenlenmiştir. “MART” sözcüğü dışındaki 10 harfte 0'dan 9'a kadar 10 değişik rakam kullanılmıştır. Mart sözcüğünde, 0'dan 9'a kadar 4 değişik rakam kullanılmıştır. Dört rakamdan oluşan ve ASAL bir sayı olmayan “MART” sözcüğünü temsil eden rakamlar; “DÜPEDÜZ” ve “KAZMA” sözcüklerinin temsil ettiği sayılar birer asal sayı olacak şekilde tespit edilecektir. Soru: “KÜREK” sözcüğünün temsil ettiği sayı kaçtır? Düzenleyen: Süleyman Çeviker 1075.sayıdaki “Karışık İşlem” isimli bilmecenin yanıtı: “SEKİZYEDİ” farkının simgelediği sayı 41325'tir. Bilmeceyi doğru çözen okuyucularımız: Sebahattin BektaşSamsun, Necah BüyükduraAnkara, Nesrin Gönülİstanbul, Nuray Geyikİstanbul 1074. sayıdaki bilmeceyi doğru çözenler: Nazan Cesurİstanbul CBT 1077/ 23 9 Kasım 2007