Katalog

Giindem Fuat Sezgin Nature 'da rılmış ama bu metınlerın kaynakları goz ardı edılmıştı Avrupa'dakı kıtaplık ve muNature'ın 16Aralıksayısında, ıkı sayfanın Islam Tarıhı araştırmacısı Prof Fuat zeler Arapça metınlerı bunyelerınde toplamalarına karşın, bu metınlerın çoğunun Sezgin'in çalışmalanna ayrılmış olduğunu gorup sevındık Fuat Sezgin dergımızde dılı çozulemedığınden gun yuzune çıkartılamamıştı Eskı Islam dunyasının bu kalıtde daha once bır kaç yazıda bahsettığımız gıbı Islam dunyasının bılıme yaptığı katları zamanla Rusya veAB D'ye dek uzandı kıları kaynaklanndan araştırıp bularak ve bunlan gun ışığına çıkartarak 12 buyuk cılt halınde Almanca ve dığer dıllere kazandırdı Islam Dunyasının ozellıkle 915 yuz• Avrupa Ronesansının varlığını Islam bılımıne borçlu olduğu gerçeğı hıç bır yıllar arasındakı "Altın Çağ' olarak nıtelendırılen donemde buyuk ılerlemeler kayzaman tumden unutulmadı Sezgin gunumuzde bu konuya eğılen bırkaç bılım ınsadetmıştı Butun bu buluşlar, Batı bılımıne kaynaklık etmıştı Fuat Sezgin, 12 cıltlık nından bırı Yaşamının otuzyıldan fazlasını dunyanın her koşesınde "yıtık" elyazbuyuk çalışmasının sonuçlarını ayrı bır kıtapta değerlendırmıştı malan arayıp onları kopyalayıp yorumlayarak geçırdı Bır zamanlar Islam yonetımı altında olan ulkelerde, ozellıkle de Hındıstan'da, kımı elyazmaları buldu Sezgin 'Geçmişi Yeniden Yaratmak' başlığıyla sunulan yazıda şoyle denıyor "Batı bılımının Islam dunyasının altın donemıne çok şey borçlu olHındıstan'da 50,000 kadar bu tur metın bulduğuna dıkkat çekıduğu genellıkle goz ardı edılen bır gerçektır Bu gerçeğın hak yor ettığı değere kavuşturulmasını amaçlayan Fuat Sezgin eskı Arap metınlerınden yola çıkarak bıryığın bılımsel hazıneyı yeGÖZLERİPARLIYOR nıden su yuzune çıkarttı" "Sezgin'in koleksıyonundayeralan, çeşıtlı cerrahı aygıtlar ve neşterler gıbı, kımı parçalar oldukça basıt bıryapıya sahıpler Fuat Sezgin, Islam Dunyasının katkılarını bır araya toplaGelgelelım, aralarında uzaybılımsel aygıtların da yer aldığı kımımakla kalmadı, belgelerdekı çızımler ve anlatımlardan yola çılerı olağanustu karmaşık yapılara sahıp Bu karmaşık aygıtlar karak, yaklaşık o zamanlar kullanılan 800 bılımsel objeyı yeniden tasarlayarak ve muzeye donuşturduğu Frankfurt'takı enstııçınde en çok goze çarpanlar ıse zamanı olçmeye yarayan dev ve tusunun 13 farklı salonunda sergılıyor son derece ıncelıklı su saatlerı ElCezeri'nın 1200 yıllarında betımledığı son derece ustalıklı dev bır su saati ıse Sezgin'in meBunlann bır kısmı geçen yıl sonlarına kadar Ayasofya darı ıftıharı müzesinde de sergılenmıştı "Sezgin ozellıkle de coğrafya ve gemıcılıkle ılgılı Arap Nature dergısınde yazıda şoyle denıyor "Batılı bılım taalımlennden söz ederken kendınden geçıyor ElCezerı 'nın su rıhçılerı Arap dunyasının Orta Çağ'da, Avrupa'da Ronesans donemıyle bırlıkte bunun yeniden keşfedılıp gelıştırılmesaatıyle ılgılı anlatımlanna ayrıntılı çızımler eşlık etsınden çok daha once, eskı Yunan bılımının bekçılığını mekteydı Ancak otekı aygıtları yeniden oluşturmak bır yaptığını çok lyı bılırler Gelgelelım, Arapların bu bılgıyı haylı guç olmuştu Sozgelımı, Portekızlı bır gemıcının nasıl gelıştınp kullandıklan ve onun Avrupa'nın kulturel Hınt Okyanusu'na yaptığı gezı sırasında bulduğu son canlanmasında ne gıbı bır katkısı olduğu yonunde hederece gelışmış pusula 16, yuzyılda yaşayan bır tarıhmen hemen hıç denecek denlı az sayıda çalışma olduçının betımlemesınden yola çıkılarak yeniden uretılDev Su Saati ğunun da bılıncındeler" mıştı Fuat Sezgin, ahşap ve pirinçten yeniden yapılan ve "Her türlü güçluğe meydan okuyan Sezgin tum Sezgin 1960'dan sonra unıversıtelerde ışıne son yaklaşık 2,5 metre uzunluğundaki bu dev su saali son zamanını, emek ve parasını bu ışe adadı Eskılerden verılen bılım ınsanlarından bırı 1966'da Frankfurt Unıderece dakik Fıl govdesi biçimindekı kasanın ıçine versıtesıne oğretım uyesı olarak atandı kalma çeşıtlı aygıt ve aletlerı yeniden yaşama geçırıryerleştirilmiş suyla dolu kovanın içinde ortası delık derin bir çanak yüzuyor. Su yavaşça bu çanağın Içine ken ahşap, pırınç, hatta gerekttğınde altın gıbı malzeNature'da Islam bılım tarıhı şoyle ozetlenıyor sızıyor ve lam 30 daklkada çanağı doldurup dibe çö'kmelerden yararlanarak ozgun orneğe sadık kalmaya ça• IS6 yuzyılagelındığındeAntık Yunan'ınbılımmesini sağlıyor. Bu sureç ıçınde fılın sırtındakl kulelıştı Emeklıye aynldığında muzeye destek vermek uzesel geleneklerı buyuk olçude tukenmıştı, ama Yunanlılar nın ıçındekı "tahteravallıye" ılıştırılmış ıpı yukarıya çegerıye son derece onemlı bılımsel ve duşunsel metınler re bır vakıf oluşturan Sezgin, cebındekı parayı da mukerken, saatın otekı zembereklerı de devreye gıriyor. bırakmışlardı zeye akıttığından şımdı son derece alçakgonullu bıryaTahteravalli önce kuleden bir topu dışarıya salarak bunun yılanlardan birinin ağzına düşmesını sağlıyor. şam surduruyor "Bana bır lokma, bır hırka yetıyor," • 750950 yılları arasındakı ıkı yuzyıllık sure ıçınYılan bu ağırlığın elkisiyle öne doğru çıkıyor ve bız dide, Bağdat'taki Abbasi halifeleri çok eskılerden kalma dıyen Sezgin bu ışe, seyahat harcamaları harıç, yaklazi zemberek aracılığıyla kuledeki insan figürünün sağ metınlerın çevırısıyle ılgılı bırgırışımde bulundu Halışık 2,7 mılyon dolarlık bıryatırım yaptığını belırtıyor ya da sol elıni kaldırarak geçen yarım ya da bir saati feler ımparatorluğun gelışmesınde ılmın onemının bılınKoleksıyonunun serbest pıyasada ne kadar edeceğı sobelırtmesine olanak tanıyor. Bu arada, ıkıncı bir insan cındeydı Islam dunyasının sınırları gıderek genışleyıp rulduğunda, tek bırparçasını bıle gozden çıkartmayafiguru de davulunu çalıyor. Ardından, yılanlar kuyruklarını kaldırdıklarında çanak da yukarıya çekiliyor ve kuzey Hındıstan'dan Ispanya'ya dek uzandıkça, ele gecağını bıle bıle, "Herhalde 50 mılyon euro eder," dıye bu çevrim yeni baştan yaşanıyor. çırdıklerı her ulkenın kultur ve bılımını de olabıldığınce yanıtlıyor" tanımaya çalıştı Yunanıstan'ın tersıne, Iran ve HındısUlkemıze geçen yıl geldığınde Cumhurıyet gazetesını ve dergimizi de zıyaret eden Fuat Sezgin, ınternette Almanca bır sanal muzeyı tan'dakı bılımselgelenekler canlılığını koruyordu Oyle olunca da, eski Yunan metınlerının gerek bılımsel, gerek dılbılımsel açıdan ıncelenmesı soz konusu oldude devreye soktu llk buyuk sergısını de 2006yılında Parıs'tekı Arap Dünyası Enstiğunda çevırmenler Pers ve Hintli ılım adamlarının yapıtlarına başvuruyorlardı tusü'nde açacak Evet, Islam Dunyası Altın Çağı'ndan bugunku durumuna nasıl duştu? • Halıfeler elde ettıklerı bılgılerın, mımarlıktan kent planlamasına, sağlık ve ulaşım gıbı konulara, ımparatorluğa yaşamsal ve zekâsal katkıda bulunmasını ıstıBu, uzerınde çok tartışılan ve tartışılacak bır konu yordu Acaba, Islam Dunyasında bir dOşünce değişikliği mı temel olarak bu diışuşe yolaçtP Yoksa "eşıtsız gelışme yasası" gereğınce, Batı one doğru buyuk bır • Islam dunyası 15 yuzyılda Batı Avrupa'nın askerı baskısı altında bır gerıleme donemı yaşadı Kristof Kolomb'un Amerıka'ya ayak bastığı 1492yılında, son duşunce atılımı yapınca mı Islam Dunyası bılımde sılındft Yoksa bu ıkı sureç bırMusluman guçler de Ispanya dışına suruldu Bu donemde Avrupa Ronesansı fılızden mı "çalıştı?" lenmekte ve Islam dunyasının bılgılerı, Ispanya ve Fransa gıbı, tırmanmakta olan Rıvayet muhtelıf guçler tarafından sındırılmekteydı Çok sayıda Arapça metın çoktan Latınceye çevlyı bayramlar1 obursab@cumhurıyet com tr CBT Internet adresı wwwcumhurıyet com tr Cumhuriyet BİLIMTEKNİK • No 931 22 Ocak 2005* tmtıyaz sahıbı Yedı Mayıs Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A Ş adına tlhan Selçuk . Genel Yayın Muduru tbrahim Yıldız Yayın Daıuşmanı Orhan Bursalı • SorumluMudur Mehmet Sucu GorselYonetmen Tules Hasdemir • Baskı: lhlas Gazetecıhk A Ş 29EkımCad No 23 Yerubosnalst tdare Merkezi veYazışma adresı: Turk Ocağı Cad No 39/41 Cağaloğlu, 34334 îstanbul Tel (212) 512 05 05 • Faks 0212513 85 95 Cumhuriyet Reklam 931/311 Ocak 2005