Katalog

CoğrafyaJeoloji mik etkinliklerin ve sektörlerin çok yoğun olmasına bağlı olarak, nüfusun ve insan yapılarının çok yaygın olduğu, alçak uzanımlı kıyı alanlarında (kıyı ovaları, taşkın/delta ovaları, vb.) ve alçak adalarda (örneğin, mercan adaları) gertan, Endonezya, Maldivler, Myanmar, Sri Lanka, Tayland ve Somali'dir (Şekil 4). 150 binden fazla insanın yaşamını yitirdiği, 500 binden fazla insanın yaralandığı ve 5 milyondan fazlasının ise temel sağlık hizmetleri ile yeterli temiz su ve gıdadan yoksun kaldığı bu çok yıkıcı tsunami afeti, aynı zamanda yarattığı milyarlarca ABD Dolan'na ulaşan maddi hasarlarla insanhğın bugüne değin yaşadığı en yıkıcı tsunami afeti olabilecek gibi görünmektedir. (VDoç. Dr. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, FenEdebiyat Fakültesi Coğrafya Bölütnü KISA KAYNAKÇA Munich Re Group Hazards, Munich. Turkeş, M. 2004. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi FenEdebıyat Fakultesı Coğrafya Bolumu, "Afetler Coğrafyası" ve "Oseanografya" Yayımlanmamış 2000. World of Natural Şekil 3. Tsunamilerin yeryüzünde etkili olduğu kıyı alanlarının coğrafi dağılışı (Munich Re Group, 2000). HASAR/KAYIP ÖNLEME Tsunami dalgalarının en yıkıcı etkisi, kıyıya ulaştıklarında oluşturdukları şiddetli kıyı taşkınlarıdır. Tsunami hiç uyarmadan aniden vurur. Dalgalar, örneğin, Havvaii ve Japonya kıyılarında 30 m yüksekliğe ulaşarak, kıyılarda önemli taşkın afetlerine neden olur. Özellikle, dalgaların taşkın sularının denize doğru hızla geri çekilmeleri sırasında çok yıkıcı hasarlar gerçekleşir. Tsunami, hiçbir engele uğramaksızın yüzlerce hatta birkaç bin km yol kat edebildiği için, orijinal depremin doğrudan etkilerinin hiç hissedilmediği alanlarda bile ciddi hasarlara neden olur. Örneğin, buna benzer bir afet, aletsel olarak dünyada bugüne değin kaydedilen en büyük deprem olan 9.5 büyüklüğündeki Mayıs 1960 Şili depreminden sonra, Japonya kıyılarında gerçekleşmiştir. Büyük afet hasarlarını önleyebilmek amacıyla 1960 yılında Pasifik havzasında tsunami uyarı sistemi oluşturuldu. Ne yazık ki, belki de tarihsel kayıtlardaki en büyük can ve mal kayıplarına neden olan bu yaşadığımız tsunami afetinde de bir kez daha görüldüğü gibi, Güneydoğu Asya'nın gelişmekte olan ülkelerinde ise, etkin bir afet yönetimi programı ve tsunamiler için bir erken uyarı sistemi yoktu. Şüphesiz, bu önemli eksiklik, doğrudan tüm gelişmekte olan ülkelerdeki sosyoekonomik gelişmişlik düzeyinin (fınansman, eğitim ve öğretim, bilim ve teknoloji) zayıflığıyla da bağlantılıdır. 1 KM İÇERİ GÎREBİLİR Tsunami hasarları, kıyı kuşağı ve yakın çevresiyle sınırlıdır. En yıkıcı tsunami olaylarında, bu alan karaya doğru yaklaşık 1 km uzanabilir. Hasarın büyüklüğü, etkilenen yerin deniz seviyesinden yüksekliğine de bağlıdır. En yıkıcı can ve mal kayıpları, balıkçılık, tarım ve turizm gibi sosyoekono çekleşmektedir. Ders Notları, 2004. VVıcander, R. and Monroe, J S 1998 Essentıals Bu yüzden, okyanus kenarlarındaki of Ceology. Second Edıtıon. Wadsworth Publıshıng kentlerin ve her türlü yerleşmelerin özellikCompany, Belmont, USA, 447 pp. le tsunamilerin oluşma ve gelme olasılığı buwww mapsofworld.com; www.usgs.gov lunan denize bakan bölümlerinde oluşturulan setler, tsunami hasarlarının azaltılmasında yararlı olmaktadır. 26 Arahk 2004 Sumatra depreminin tetiklediği tsunami afetinden en fazla etkilenen TSUNAMİDEN ETKİLENEN ALANLAR ülkeler, Hint Okyanusu çevŞekil 4. 26 Aralık 2004te Sumatra adasının kuzeybatısı açıklannda resinde yer alan Bang oluşan 9 büyüklüğündeki depremin neden olduğu tsunamiden etkilenen ladeş, Hindis kıyı alanlarının coğrafi dağılışı (www.mapsofworld.com). DörtKöşe Yeni YTL 'irefH. ökkeş Biz de artık ekmeği 0,2 liraya alıyoruz, ne haber şiştiniz mi?" diyebilecekmişiz. (Tabii bu durum, ay ortasına gelindiğinde cepte ekmek bile alacak paramızın kalmayacağı gerçeğini değiştirmiyor ama olsun artık ezik değilizya!) Pek sevgideğer üstadım Ökkeş Bey, Şimdi Ûkkeş ustam, size şu soruyu yönelteceğim, Size uzun zamandır yazamamış olmama rağmen, Yeni Türk Lirası'nın çıkması pek tabii ki bizi kalkındırıp çalışmalarınızı büyük bir dikkatle takip ettiğimi söyleme geliştirecek bir olaydır. (Enflasyona etkisini halen anlamış gerekliliğini hissetmekteyim. Sizinyüce kişiliğinizin bedeğilim ama Ediz Huni'nin tüm filmlerini seyrettim, kenyaz kağıtlara adeta hayat verdiği, değil sadece benim taradisini çok severim, o iyi diyorsa doğrudur.) Lakin, bu sıfımdan, tüm ilim camiası tarafından kabul edilmiş ve takrada çaktırmadan basılan 50 ve 100 YTL'lerin kalkındığıdir görmüş bir gerçektir. Öyleki, her cumartesi yazılarınız mız gerçeğini birazcık olsun çürüttüğünü düşünmüyor ailecek okunmakta ve haftanın diğer günlerinde çeşitli musunuz? Bu konuda beni bir daha hiç kararmamak üzekaynakların yardımıyla kesintisiz bir analize tabi tutulmakre aydınlatırsanız çok memnun olurum... tadır. Bu yüzden bazt haftalar yazılarınız yoğunluğu a\tınİmza: Kamuran (Yeni) Yazarkasa da ezildiğimiz ve bir hafla hiçbir kitaba el süremediğimiz ** * inanılmaz gibi görünse de hakikatlerin en önde gidenidir. bii ki, "YTL "ya da daha geniş açıklamayla "Yeni Türk LiAziz okurum Kamuran beyefendiye yanıtımdır: Tüm okurlarınızın bildiği bu gerçeği tekrarladıktan sonra, rası". Ülkemizin büyük ekonomistlerinden Ediz Huni, size başarılarınızın ve ilim ışığınızın devamını dileyip emi Uğur Dündür ve benzeripek çok ünlü kişiliğin de televiz Ne?!? Ekmek 0.2 YTL mi? Nerde? Ben hep 600 TL 'ye alıyorum. Hangi fırında satılıyor bana acilen bildirin!.. nim ki hiç zorlanmadan çözümleyecek olduğunuz soruma yonda belirttiği üzere, Yeni Türk Lira'mız, biz har vurup geçiyorum. harman savuran, her bir tarafa para dağıtan, gazinolardan Kalkındığımız gerçeği nerden çıktı? Olmayan şey çürütülür mü? Çaktırmadan basılan 50 ve 100'lükleryokBilindiği üzere Türkiye'miz 2005 ile "yeni'liklere çıkmayan ortadirek vatandaşlara büyük kolaylık sağlayasa altından kalkamadığımız şeyler olmasın! yenilik getirecek bir olaya imza atacaktır. Hatta siz bu ya cakmış. Mesela artık batılı ülkelerin bol sıfırlı paramızla zıyı okurken bu yenilik gerçekleşmiş ve cebinizde şans ilgili esprilerinden kurtulup göğsümüzü gere gere "Ha ha! eseri bulunuyor olabilir. Evet, bahsettiğim yenilik pek ta931/19 . 22flcak2005