Katalog

ARKEOLOJ İ Hâlâ antik çağlardaki mermer yataklarını kullanıyoruz Marmara Adası'nda araştırmalar yapan Dr. Asgari, özrü dolayısıyla iştenmesi yarım kalmış ve ocak içinde terk edilmiş birçok antik eseri toplayarak Saray köyü'nde tarihi mermer işçiliğinl gösteren bir açıkhava müzesi kurdu Nur Nirven T ürkiye mermerlerlnin yüzde 90'ını iki merkez karşılıyor; bu merkezlerden biri Marmara Adası, diğeri ise Afyon. Eskiçağda da durum bundan çok farklı değil. Arkeolog Dr. Nuşin Asgari, eskiçağda Prokonnesos adıyla anılan günümüzün Marmara Adası'nda mermerciliğin geçmişı ile bugünü arasında bilimsel bir köprü kurmak amacıyla iğneyle kuyu kazarcasına yoğun çalışmalar yapıyor. Dr. Asgari, adada ilk kez sistemli araştırmalara girişen arkeolog. Saraylar Köyü'ne mermer ihracatı için bir liman ve mendirek yapımı sırasında, köyün batısındaki vadıde Roma çağına ait bir nekropolisin (mezarlık) ortaya çıkması ile başlamış çalışmalarına. Dr. Asgari'nin çahşmaları dört ana başlık altında toplanabilir: Kurtarma kazısı dönemi (19711974), sistemli kazı dönemi (19751976), düzenleme dönemi (1978) ve 1979'dan bu yana köyün çevresinde ve antik mermer ocaklarında yapılan yüzey araştırmaları dönemi. Prokonnesos mermer ocaklarında çalışmış insanların aile mezarlarından oluşan bu nekropolis kazısının yanı sıra modern ve antik mermer ocaklarında yapılan incelemeler, hem mermerin ocaktan nasıl çıkarıldığı hem de ocakların yanı başında bu mermerin na sıl biçimlendirildiği konusunu günışığına çıkarmış. Dr. Asgarl, bir özurü dolayısıyla işlenmesi yarım kalmış ve ocak içinde terk edilmiş birçok antik eseri toplayarak Saraylar Köyü'nde tarihi mermer işçiliğini gösteren bir açık hava müzesi de kurmuş. Ayrıca, böyle bir yana atılmış örneklerden yola çıkarak Korinth ve Geç Antik ion sütun başlıklarının işlemiş evrelerini de saptamış. Bin yıllık süre. Sayın Asgarl, Mlletoslularm lö 8. yüzyılda Marmara Adası'nda bir koloni kurduklarını blllyoruz. Oysa sizin adada bulduğunuz belgelerln tarihi İS 2. yüzyılda başlıyor. Arada kalan bu bin yıllık süre için neler söyleyeblllrsinlz? YANIT Adada bugüne kadar yaptığımız yüzey araştırmalarında ve kazılarda İS 26 yüzyıllar arasında tarihlenen çok sayıda belge bulduk. Ancak adanın her yanında çalışmış değilız. Aradaki bin yılı şimdilik yazılı kaynaklara ve adanın dışındaki birçok yerde bulunan eserlere bakarak değerlendirebiliyoruz. Mesela, Tekirdağ'da ya da Kyzikos'ta Prokonnesos mermerinden yapılmış kuroslar (çıplak genç erkek heykelleri), arkaik steller (mezar taşları) var. Demek ki arkaik çağda da Adanın kuzeyinde Oğuz ocağı koleksiyonu. Mermer ocaklan açıldıkça çok sayıda eskiçağdan kalma malzeme de ele geçıyor Bu nedenle Dr. Asgari, geliştırdığl bir yöntemle her ocağın yanında çıkan malzemeyı sergıleyerek bir koleksiyon oluşturulmasını sağlamış. Oğuz ocağı koleksiyonunda şimdi 57 parça eaer yer alıyor. adada mermer çıkarılmış ve ihraç edilmiş. Yazılı kaynaklardan da, Hellenistik çağda Ephesos'ta Artemis Tapınığı'nın ikinci kez yapımı sırasında sütunlarda Prokonnesos mermerinin kullandığını okuyoruz. Gene bu çağda Mausolos, Halikarnassos'ta yaptırdığı sarayında ve mezarında (Mausoieum) Prokonnesos mermeri kullanmış. Prokonnesos mermerlnln özalllği nedlr? YANIT özellikle mimaride kullanılabilecek kadar sağlam. Eskiçağda heykelcilikte de kullanılmış ve çok sayıda lahit de yapılmış. Bugün de kaplama malzemesi olarak kullanılıyor. Mermerin tipik rengi beyaz. Üzerinde paralel gri bantlar var. Bazı mermerlerde bu bantların arasındakı beyaz kısım oldukça geniş. Eskiçağda bu beyaz kısımları çok iyi değerlendirmişler. Bergama 'da bulunmuş bu girlantlı lahit Prokonnesos mermerinden yapılmıştır. Bugün Istanbul arkeolojl müzelerinde yer alan lahit, yarı işlenmiş durumda Bergama'ya gönderilmiş ve uzerindekl süslemeler Bergama 'da tamamlanmıştır. Saraylar Köyü'nün doğusunda Mermercık'te Osmanlılar donemınde kullanılan ocak alanları. Buradakl ocaklardan çıkarılan mermer, Mermercik koyunun orta kesiminde Zeytinbumu mevkiine yakın bir yerden gemilere yükleniyordu.