Katalog

FİZİK KONGRESİ Fen eğitimi niçin ve nasıl tepetaklak oldu? Mümtaz Başer: Modern programdan karma programa Laboratuvarla birlikte gitmeyen fen eğitimi, ezbercilik ve zaman kaybıdır.. Bugün fen liselerinde bile öğrenci, yeterli eğltim alamıyor. Hülya Peker 12. Ulusal Fizik Kongresi Panel T ürk Fizik Derneği'nrn bu yıl Ege Üniversitesi'nin katkılarıyla 1921 eylül tarihlerinde gerçekleştirilen 12. Ulusal Fizik Kongresi'nde 7 eğitimci ve bilim adamı orta öğretimden lisans üstüne kadar, fizik öğretiminin sorunlarını tartıştılar. Konuşmacılar panelde, fen eğitiminde kalitenin gerek öğrenci gerek öğretmen açısından düşük olduğunu; gerçek anlamdaki fen eğitim için gerekli olan şartların yerine getirilmediğini belirttiler. Aşağıda panelde konuşan eğitimci ve bilim adamlarının konuşmalarını yer yer özetlenmiş olarak veriyoruz. 12. Ulusal Fizik Kongresi içinde yer alan "Orta Öğretimden Lisansüstüne Fizik öğretiminin Sorunları" konulu panele konuşmacı olarak, Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Ismet Ertaş, Milli Eğitim Bakanhğı Talim ve Terbiye Kurulu Üyesi irfan Nazım Tannkulu, istanbul Üniversitesl'nden emekli Prof. Dr. Salt Akpınar, Atatürk Lisesi öğretmenlerinden Mümtaz Başer, Izmir Fen Lisesi Müdürü Aıif Odabaş ve Uludağ Üniversitesi'nden Prof. Dr. Aytaç Yalçıner katıldılar. Sait Akpınar: Deney yaparak öğrenmek "Yaklaşık 40 yıllık hocalığımda edindiğim tecrübelere dayanarak, bir şeyler söylemek istiyorum. Fakat ilk olarak benim çok beğendiğim bir sözü aktarmaya çalışacağım. "Kamu politikasını yapanlar, bilimi tıpkı bir sarhoşun sokaktaki lamba direğini kullandığı gibi kullanmaya eğilimli oluyorlar." Lambayı aydınlık kaynağı olarak değil de sarılıp kullanma aracı olarak görüyorlar. Bu söz daha çok gelişmiş ülkelerdeki politikacıların bilime karşı davranışlarını aşağı yukarı belirliyor. Bir ülkede bilime verilecek önem o ülkede aynı zamanda aydınlığa verilen önemi de gösterir. Üniversitede ders vermeye başladığım vgünden beri sınavları açık kitapla yapardım. Çocuklar istedikleri kitapları, ders notlarını sıranın üzerine koyarlar, verilen problemleri o kitaplardan faydalanarak çözerlerdi. Çünkü hayatımızda hiçbir zaman kitaba bakmadan bir şey yapmıyoruz. işin başında insanları kitap okumaya alıştır mak gerekir, çocukları sınavdan geçirirken bazı şeylerde kitaba bakmaları lazım. Bazı şeyleri boşu boşuna ezberlemek zaman kaybından başka bir işe yaramaz. Bizim en büyük eksikliğimiz bilgiyi içimize kanımıza sindirmiyoruz. Öğrendikleri bilgiler teorik olarak kalıyor. Bence temel bilimler öğrenen en küçük bir çocuk bile eliyle bir şeyler yapmalı ve onun üzerinde düşünmelidir. Kandl ellyle büyük blrtecrübe yapmadığı zaman Inaan çok koiay unutuyor. Şimdi bir örnek vermek istiyorum. Bir üniversite hocası bize gelerek çok hassas bir ölçüm yapması gerektiğini, elindeki aletlerin bunun için yeterli olmadığını söyledi ve bizdeki aletleri kullanmak istedi. Bir süre sonra bizim verdiğimiz miliampermetrenin bir işe yaramadığını daha hassası olup olmadığını sordu. Daha sonra ikinci miliampermetrenin de bir işe yaramadığını söyledi. Sonra öğrendik ki miliampermetreyi doğru bağlamamış. Bu hoca ohm kanununu biliyor, çocuklara derste teorik olarak anlatıyor. Ama belli ki daha önce ohm kanununu içeren bir deneyi eliyle yapmamış. Onun için orta öğretimden başlayarak çocuklara bol bol laboratuvar vereceksiniz, laboratuvarlarda onlardan ciddi şeyler isteyeceksiniz ki çocuk uğraşırken öğrensin." ikinci konuşmacı Mümtaz Başer, llse matematik ve fen programlarımn geliştirilmesi amacıyla ilk ve uzun kapsamlı bir çalışmamn OECD desteğinde 19591965 yılları arasında yapıldığını, 1962 yılında Ford Vakfı'nın desteğiyle fen alanındaki üstün yetenekli öğrencilerin temel fen bilimlerinde birer bilim adamı olacak şskilde yetiştirmek ve orta dereceli okullarımızın matematik ve fen programlarımn geliştirilmesinde bir laboratuvar okulu olması amacıyla Ankara Fen Lisesi'nin kurulduğunu belirterek, şöyle devam etti: "1967 yılında orta öğretim seviyesinde matematik ve fen öğretimi için bir proje hazırlandı. Bu proje fen projesidir. Amacı matematik ve fen öğretimini gerçek anlamda çağdaşlaştırmaktır. Fen projesi 19681971 yılları arasında dokuz pilot lisede uygulandı. Buna göre lise birinci sınıfa dört saat fen bilgisi, lise ikinci sınıfa yedi saat fizik dersi konularak 19711976 yılları arasında 100 lise ve 89 öğretmen lisesinde bu program denendi. Fen bilgisi dersi öğrenciye gözlem ve deney yapmayı, elde ettiği verileri değerlendirmeyi, tartışmayı, laboratuvarlarda bireysel ve grup olarak deney yapma alışkanlığını vermeyi amaçlıyordu. Lise ikinci sınıfta verilen fizik dersinde ise, konular daha çok öğrenci deneylerine bağlı olarak işlenmekteydi Fen projesi denemesinde bu yöntem üzerinde titizlikle durulmaktaydı. Proje kapsamı içerisinde kimya ve biyoloji dersleri yalnızca lise üçüncü sınıfta okutuluyordu. Modern fen programı alan öğrencilerin klasik fen programı alan öğrencilere göre daha basanlı oldukları gorülmüştür. An cak modern ve klasik fen programı uygulamasına 1985 yılında tümüyle son verilmiştir. 19851986 öğretim yılından bu yana ülkemizde yeni bir fen programı uygulanmaktadır. Bu programa göre öğrenciler lise birinci sınıfta haftada üç saat, ikinci sınıfta fen koluna yönelen öğrenciler haftada dört saat, üçüncü sınıfta fen kolunda üç saat matematik, dört saat fizik dersi verilmektedir. Kimya ve biyoloji de üç yıla yaygınlaştırılmıştır. Fizik dersinin asıl amacına ulaşabilmesi, konulardan çok öğretim sistemine bağlıdır. 1985 yılından beri uygulanan fizik programının fıziğe olumlu katkıları yanında sıkıntıları da olmuştur. Olumlu yanlarına şöyle bir göz atarsak; modern programda fizik dersi haftada yedi saat iken, yeni programda üç yıla yaygınlaştırılarak haftada 11 saate çıkarılmıştır. Modern programda bir yıla sığdjrılmak zorunda kalarak yetiştirllemeyen konular yeni programda yetişmektedir. Arlf Odabaş: Öğrenci ve öğretmen kalitesi \ Flzlkkongreslnekatılanlar;soldansağa, Prof. Dr.İsmet Ertaç, İrfan Tannkulu, Prot. ür. Sait Akpınar, Prof. Dr. Gediz Akdeniz. Mümtaz Baçer, ArlfOdabaç, Prof. Dr. Aytaç Yalçıner. izmir Fen Lisesi Mudürü Arlf Odabaş, Fen liselerinin kuruluşundan bu yana geçirdiği asamaları anlattı: "Ben konuyu dört bölüm halinde incelemek istiyorum. Birinci olarak öğrenci kalitesi açısından sorunlarımız var. Şimdi liseye gelen bir çocuk, kendi becerilerine göre bir okula gitmek yerine, üniversite sınavlarında nasıl daha iyi bir yere nasıl girerim amacıyla liselerimize geliyor. Ancak kapasitelerine bakmadan bu liselere geldiklerinde dersi fakip etme açısından oldukça zorlanıyorlar. İkinci sorun olarak, matematikle olan paralelsizliğimizden söz etmek istiyorum. Dikkat ederseniz daha önce lise üçte görülen mekanik konuları şimdi lise birde okutuluyor. Çocuk lise bire geldiğinde şimdiye kadar hiç görmediği vektörler, kuvvetler ve hareketlerle karşılaşıyor. Hareketlef için tabii ki matematik kullanmak zorunda, grafikleri yorumlamak zorunda kalıyor. Çocuk o ana kadar öylesine yoğun matematik yapmaya, yorum yapmaya, akıl yürütmeye alışkın olmadığı için fizik dersini öğreten arkadaşlarımız öğrencilere erişebilmekte büyük zorluk çekmektedir. Üçüncü olarak laboratuvar sorununu ortaya atmak istiyorum. Fizik büyük ölçüde deney ve gözlemlerle desteklenmesi gereken bir derstir. Bunun için de geniş ölçülerde olmasa bile yeterli ölçüde laboratuvara ihtiyacımız var. Fakat bu imkân her okuıda yok. Bizim fizik öğretimimiz o zaman deney ve gözlemlere dayanmadan teorik amaçlı oluyor. Eğer öğrencinin duyma yeteneği gelişmişse fizik dersinde başarılı olabiliyor. Fakat gelişmemişse çocuk giderek sınıfın gerisinde kalıyor ve başarısızlıklar ortaya çıkıyor. Bu nedenle de bizim mutlaka laboratuvarlarımızı gerekli en küçük birimimıze kadar yaygınlaştırmalıyız. Çocuk göreceği konuyu deneyerek gözlemleyerek, sonra da teorisini dinleyerek hepsini beraber yaparsa, sorunlar üniversitede gördüğümüz boyutlara ulaşmadan da' Lütfen aayfayı çevirlniz 16