Katalog

CANLILAR DÜNYASI Tarihe ve zamana başkaldırı Çağdaşı dinozorlar yok olurken su kaplumbağaları bugüne varabildiler. Göl diplerinde kış uykusu... Çiftleşme peşinde vahşi kovalamaca. İnsandan üstün yön duygusu u altının alaca karanlığında gözlerim, 20 metre ötede yüzen miğfere benzer iki şekili seçiyor. Minyatür adalar gibi suyun yüzeyini yarışlarını, sonra tekrar dibe dalışlarını izliyorum. Dişi olanı paletlerim büyüklüğünde. Erkek ise dişinin yarısı kadar." . Araştırmalar tüm dünyada 250 farklı kaplumbağa türü olduğunu gösterdi. Dinozorları bıle utandıracak bir sayı... Bundan 275 milyon yıl önce Appalachian Dağları henüz oluşumunu tamamlamış iken, kaplumbağalann uzak akrabalan yeryüzünde dolaşıyordu. Kaplumbağaya benzer ilk fosiller bundan 185 milyon yıl öncesine ait. Dinazorlar dünya üzerinden silinip gittikten sonra, kaplumbağalar sırtlarında taşıdıkları hantal kabukları ile hayatta kalmayı başardılar. Her kaplumbağanın iki kabuğu var. Üst kabuğa carapace, alt kabuğa da plastron adı verlir. Kaplumbağalann, bir tehlike anında düşmanlarından korunmak için hem ayaklarını hem de iki kabuğu arasındaki başını içine çektiğini hepimiz biliriz. Oysa su kaplumbağalanmn çoğunun plastronunda bir dayanak yoktur ve kabuklarının içine kapanamazlar. Bu yüzden de düşmanlarına karşı geliştirdikleri en lyi savunma mekanizması hemen suya dalmaktır. Su kaplumbağaları su içinde çok hızlı hareket edebilirler ve algılamaları da çok kuvvetlidir. Kaplumbağalann türünü belirleyen kabuklarıdır; her tür kendine özgü bir arma taşır. Ûrneğin Clemmy guttata (benekli kaplumbağanın) üzeri düzinelerce sarı benekle kaplıdır. Kaplumbağalann cinsi de büyüklüklerine bakılarak anlaşılabilir. Pek çok türde dişi, erkekten daha büyüktür. Tabii farklı türlerin büyüklükleri de birbi Derleyen: özgür Ulusoy rinden farklıdır. Rahatsız edildiğinde kokulu bir sıvı salgılayan kaplumbağalar 7.5 cm. uzunluğunda ve 240250 gr. ağırlığındadır. Devasa boyutlardaki timsah ağızlıların ağırlığı 50 kg'yi aşar. Timsah ağızlıların, isimlerine layık keskin dişleri vardır. Bir ısırışta bir süpürge sapını ikiye bölebilirler. Koku salgılayan diğer kaplumbağalar da timsah ağızlılar kadar saldırgandır. Benekliler, boyahlar, sarı ve kırmızı karınlılar, harita kabuklular ise iyi huylu olanlarıdır. Bilim adamları, kaplumbağalann kabuklarına yerleştirdikleri küçük vericiler yardımı ile kaplumbağalann göçlerinl inceleme fırsatı buldular. özellikle sarı karınlı kaplumbağalar yön bulma konusunda usta. örneğin kuraklığın hüküm sürdüğü bir dönemde, kurumuş gölden çıkıp 3 mil ötedeki, çevrenin içinde hâlâ su bulunan tek gölüne gitmeyi yalnızca sarı karınlı kaplumbağalar başarmıştı. Kimi uzmanlara göre sarı karınlı kaplumbağalar, gökteki polarlanmış ışıkta suyun yansımasını görebllme yeteneğine sahip. Pek çok su kaplumbağası haftalar boyu çamur altında kalabilir. Çünkü ciğer. lerinin dışında yardımcı bir solunum sistemine daha sahipler. Derilerinin üzerindeki kan damarları, su içindeki oksijenl doğrudan doğruya emeblllr. Bu da kaplumbağalann bahara kadar göl ya da dere diplerinde kış uykusuna yatabilmelerini sağlıyor. Nisan ortalarına gelindiğinde, çiftleşme mevsimi de başlar. Her türü" kendine özgü bir kur yapma ayini vardır. örneğin benekli olanlar arasından, erkeğln dişinin peşlnden kostuğu vahşl bir kovalama s Yön bulmada usta ca surüp gider. Yaygın bulunan yırtıcı kaplumbağalann yüzleri ayin sırasında birbirine dönüktür. Dişi ve erkek yüzlerini zıt yönlerde birbirine sürter ve çiftleşme öncesinde de uzun bir süre bakışırlar. Biçimi ne olursa olsun ayinden sonra Slyah başlı (Graptemys nigrinoda nigrinada) Sarı lekelisawback (Graptemys tlavımaculata) Yaygınısıran kaplumbağa (Chelgdra serpentina serpentina) Yumuşak kabuklu kaplumbağa (Trionyx spiniferus asperus) sı jı kazıp içine yumurtaları bırakmaya gelır. Dişi bunu tek başına yapar. Üstü örtülü olan asıl çukurun yanında genellikle, içine birkaç yumurta bırakılmış üstü açık iki çukur daha vardır. Kimi uzmanlara göre bu, düşmanı şaşırtmak için kullanılan bir taktik; kimilerine göre ise yalnızca yolu bulmak için bırakılmış ışaretler. Son yıllarda, evde kaplumbağa besleyenlerin sayısının artması kaplumbağa ticaretini daha da kârlı bir iş haline getirdi. Ancak bazı kaplumbağalann ateş, bulantı ve hatta ölüme neden olan salmonella basilinin taşıyıcısı oldukları biliniyor. Bundan ötürü kaplumbağa meraklılarının daha dikkatli olması gerekiyor. Tabii evlerimızi süslemeden çok önce kaplumbağalar yiyecek olarak kullanıldı. ilk insanların yaşamış olduğu bölgelerde yap:lan kazılarda bulunan kaplumbağa kabuk ve kemikleri, bu hayvanın tarıh öncesı dönemlerde bile tüketildiğini gösteriyor... 24