Katalog

düşüklüğü ya da soğukta "acil duhormonu" (adrenalin deşarjı) işlevi • Adrenalin (epinefrin) kalbi ve solu. j hızlandırır, beynin aktivitesini arttıspo dokulardan şeker ve yağ asitleri >akıt maddelerinin salınmasını arttırır. breküstü bezi kabuğunda (kortekste) msal önemi olan çok sayıda hormon ir. Bunların tümü kimyasal olarak ben'apılara sahip olmakla birlikte çok dehedef organları ve işlevleri bulunur. grubun en önemli hormonu olan aleron, vücutta bulunan çok önemli iki rolit sodyum ve potasyumun hücre içi ıcre dışı ortamda sabit bir biçimde daısından sorumludur. Aldosteronun etle sodyum ve böylelikle beraberinde Jbreklerce tululur. Potasyum atılır. Salan aldosteron miktarı vücuttaki sıvı rıine bağlıdır. ırtlzon hormonu, öncelikle şeker ve lin metabolizmasını etkiler. Bu horgrubu protein yapımını engeller. Kas, k ve lenfatik organlarda protein yıkıhızlandırır. Proteinin şekere yıkılmasağlar ve kandaki şeker yoğunluğurttırır. Yüksek dozlarda iltihap önleyiantialerjik etki gösterir, çünkü lenfaganlarda protein oluşumunun önlenı antikor oluşumunu baskılar (bağışıkaskılayıcı, immunosupresif etki). letiyor Rüzgârdan korunmak C Araştırma Grubu başı Şule Çoşkun ve yetiştirdikleri mantarlanyla birlikte. ok rüzgârlı bir havada, geniş gövdeli bir ağacın arkasına A sığınıp, rüzgârdan korunmaya çalıştınız mı? Aşağıdaki deneyle yaptığınız bu işin sizi hiç de rüzgârdan korumadığını göreceksiniz. 1. Bir mumun altını ısıtarak bir bardak altlığına yapıştırın. Masanın üzerine yerleştirdikten sonra yakın. 2. Mumun önüne bir süt şişesi yerleştirin. 3. Şekilde görüldüğü gibi şişeye doğru üfleyin. Mumun alevi ne durumda? Üfleminızle ortaya çıkan hava dalgası şişenin her ikı yanından da geçerek alevi söndürecektir. Mantar üretme projesi D iyarbakır Mehmet Sabri Güzel ilkokulu 3. sınıf öğrencisi Şule Coşkun ile öğretmeni Sema Emel Özgen, Doğan Kardeş dergisınin yarışmasında 'Mantar üretme projesi' ile birinci seçilerek, Dünya Çocuk Günü'nde Türkiye'yi temsil edecekler Mantar üretme pro jesini nasıl gerçekleştirdiklerini şöyle anlatıyorlar: Çevremizde tahıl hasadından sonra gerîye kalan samanın büyük kısmının tarlada bırakıldığını ya da yakıldığını gözlemledik. Bu yakılma sonucu çevre de kirleniyordu. Bu atılan veya yakılan samandan nasıl yararlanacağımızı düşünmeye başladık. Diyarbakır Dicle Üniversitesi'nden bilgi almaya gittik. Düşüncemiz onlan hem güldürdü hem mutlu etti. Oradan edindiğimiz bilgilerle, 'mantar' yetiştirmek suretiyle bu artıklardan en iyi şekilde yararlanabileceğimizi saptadık. Çalışmamızda buğday samanı kullan Başka deneyler • Mumu şişeden biraz daha uzaklaştırın. Şimdi ne oldu? rm reaksiyonu res, vücudun alarm reakslyonudur. m hormonu olarak strese karşı kısa li uyum sağlayan adrenalin salgılanır. nalin şeker metabolizması hormonla(glukokortikoidler) salgılatır. ndrogenler (erkek cinsiyet hormonlaöbreküstü bezlerinde oluşur. Androhormonları ikincil cinsiyet özelliklerialuşumunda rol alır. Beyindeki hipoezinin ayarlayıcı etkisi altında salınır} rotein yapımını teşvik edici (anabolietkileri de vardır. Androgenler, kas yave Kemlk dokusunu arttırır. Böbretü kabuğu tümörlerinde bu nonların aşırı yapımı kadınlarda erkekleye (virilizasyon) neden olur. Dbreküstü bezinin fazla çalışmasıyla zonlar fazla yapılır ve Cushing sendLJ adı verilen durum ortaya çıkar. CusI sendromunun başlıca belirtileri kırrenkli şişman aydede yüzü, omuz, ene gövdede yağ toplanmasıdır. Çeşitli alıklar nedeniyle bol miktarda kortizon ınmak zorunda kalan hastalardan da hing sendromu görülebilir. Clnsel ukluklar, kemiklerde klreç kaybı ve luşama, genel halsizlik, hastalığın soarıdır. Kan şekerinin yükselmesi sonusayet yalnızca mineralokortikoid horılar artmışsa (Connsendromu) hasta, ağrısı, kan basıncı yüksekliği, kas zaıe gece sık idrara çıkmaktan yakınır. öbreküstü bezinin aşırı hormon üreti>urada bir tümör oluşumuna bağlıysa ahi girişim ya da hormon yapımını enayen ilaçların verilmesiyle hastanın duu düzeltilmeye çalışılır.D (i.m.) dık. Buğday samanını yüzde 7075 oranında nemlendirdik. Her bir kilogram saman için 220 gram arpa kırması kullandık. Bir miktar da alçı tozu karıştırdık. Bu karışımı naylon torbalara doldurup üzerine mantar (Plevrotus florida cinsi) ektik. Torbaları karanlık bir odaya bıraktık. Mantarın yetişebilmesi için en uygun sıcakhk ve neme sahip bir odada beklettik. Ekimi yaptıktan 65 gün sonra, mantarlann ha. sat edilebilecek duruma geldiğını gördük. Sonuçta kullanılan bir kilogram kuru materyale karışılık, yaklaşık bir kg taze mantar elde ettik. Bunların resimlerini göstererek yararlılıklarını arkadaşlarımıza anlattık. Böylece kullanılmayıp atılan ya da yakılan materyalden protein, vitamin ve mlneral maddelerince zengin olan bir besin maddesi elde ettik. Az da olsa çevre kirliliğini önledik. Projemizle ucuz ve besin değeri yüksek bir ürünün yetiştirilmesini arkadaşlarımıza önerdik." •Havanın gücünü görelim Neter gerekli? ava basıncı kuvvetli bir güçtür. (Aman cetvele fazla hızlı vurmayın, kıYandaki deney size bunu kanıt rılabilir). layacaktır. Deney için uzun bir cetvel, büyükçe bir kâğıt ve masa gereklidir. Nasıl oldu? Cetveli masanın üzerine yerleştirin. Üçte birini de masanın dışınataşırın. Kâğıdı yavaşça masanın üzerine yayın. Hazır mısınız? Şimdi de cetvelin üzerine vurarak, kâğıdı havalandırmayı deneyin. Bu işin hemen hemen olanaksız olduğunu gözleyeceksiniz. Hava, kâğıdı aşağıya doğru iter. Kâğıdın alanı büyük olduğu için daha çok basınç yapacak, cetvelin de kâğıdın da hareket etmesini engelleyecektir. H 13