Katalog

Ş E H İ R C İ Lİ K Kıyı kentlerimiz kurtulabilir mi? Tatil yöreleri, ikinci bir kent görünümü kazandı. Kentten kaçan insanlar, bir başka kentin daha büyük sorunları içine giriyorlar. Doç.Dr. Reha Günay Yıldız Onlversltesi Mlmariık Fakültesi lış onarımlarla, ahşap yerıne kâgır malzeme kullanarak, eklemeler yaparak, oranlara ve detaylara dıkkat etmeyerek evlerının mımarı özellıklerını bozmaktadırlar İnsanlar doğal manzaralan sevmekte, ama manzara ıçıne bına yapmakla manzarayı bozduklarını fark etmemektedırler insan elı bulaşmamış bir doğa parçası kalmamıştır Çok eğımlı arazıde yapılan apartmanlar daha da yukselmekte, engebeler dozerlerle kazılarak doğal gorunum zedelenmektedır Kıyıya ve dık kayalıklar uzerıne yapılan bınalar doğanın çızgılerını bozmaktadır Tarım arazısı de bu yağmadan kurtulamamıştır Arazı fıyatlarının yukselmesı sonucu geleneksel tarımın kârlılığı kalmamıştır Sebze ve meyve yetıştırıcılığı ıse uretıcıye yabancı gelmektedır Kamu yapılan ve turıstık tesısler ayrıcalık gormekte ve hıçbır ımar kuralına uymadan ıstedıklerı gıbı yukselmektedır Hukumetler dış tunzm gelırı ıçın doğa tahrıbıne goz yummaktadır Yenı yapılan bınalar hem çevreye uyumsuz hem de özentı kemerlı pencereler, çıkıntısız devam eden duz cepheler, buyuk pencere açıklıklarıyla kendı ıçınde orantısızdır Yapılar tarıhı anıtlara çok yaklaşmakta, yukseklık ve uzunluk olarak çoğu zaman onu geçmekte böylece anıtı zedelemektedır G eçen yaz aylarında kıyı kentlerımızde bir şenlıktır gıttı Şıle Bezı Şenlığı, Dıkılı Şenlığı, Marmarıs, Bodrum, Antalya ve dığerlerı Kıyı kentlerimiz her turlu sorununu çözmüş de sıra şenlık yapmaya mı gelmış? Ancak Şıle Beledıyesı kent sorunlarını ortaya getırdı, çevre sorunları panelı yaptı, sergıler açiı Böylece şenlığe katılanlara perdenın arka yuzunu buyuk bir açık yurekhlıkle gösterdı, uzman ve ılgılılerden yardım ıstedı Dılerız kı bu davranış butun kıyı kentlerımıze ornek olsun sefalet manzaralan yaratıyor Kumsallarda soyunma yerı, tuvalet, çöp kutuları, can kurtarma ve emnıyet teşkılatı yok, gunluk kumsal ve çevre temızlığı yapılmıyor, kumsallar kalabalığa yetmıyor Plaj kıyafetı gıyılmemesı, kumsalda top oynanması gıbı olaylar henüz plaj kulturune tumuyle alışamadığımızı gösterıyor Modern teknolojının sunduğu plastık şışeler, ambalaj malzemelerı zamanla çurumedığı ıçın yıllarca olduğu yerde kalarak çevreyı kırletıyor Kanalızasyon arıtılmadan denıze dökuluyor O yuzden pek çok kıyı kentte denıze gırmek tehlıkelı ve yasak Bir başka kırlılık de gurultu ve muzık Çok yuksek sesle çalınan muzık ınsanları rahatsız edıyor Kalabalık yuzunden turıstık tarıfe adıyla fıyatlar anormal artış gösterıyor, aynı nedenle kalıte ve fıyat kontrolu yapılmıyor Bu durumdan yerlı halk bıle zarar görüyor. nı gerı kalmış yörelerın ınsanlarına satıp daha bir kaç yıl bozulmadan kalacağına ınandıkları başka kıyı kentlere göç etmeye başlıyor Bu olay yuzyılımızın çok acıklı bir sorunudur Çunku butun kıyı kentlerimiz bu sürecı yaşamakta ve yok olmaktadır Bu yok oluşta tatılcıler yanında kıyı kentlıler de sorumludur, ancak sonuçta tatılcıler kıyı kentten alacakları bir şey kalmayınca, tıpkı çekırge surulerının yaptıkları gıbı, yerlılerı sorunlarla baş basa bırakıp başka yöreiere göçmektedırler Çare var mı? En başta kısa vadelı karlar yerıne uzun vadedekı sonuçlar önceden kestırılmelıdır Azınlığın yararı yerıne toplumun yararı duşunulmelıdır önemlı kararlar tek kışı tarafından alınmamalıdır Eskı kıyı kentte yenı ınşaat yasaklanmalı, tatıl evleri ve dığer yapılar kıyı kentten belırlı bir uzaklıkta, yoğunluğu az, en çok ıkı katlı, çevreye uyumlu, doğaya saygılı, altyapısı çözulmuş uydu kentlerde yapılmalıdır Doğal ve tarıhı SİT alanlarına ve bunların yakınlarına kesınlıkle inşaat ruhsatı verılmemelıdır Eğer kıyı kentlerımızı zamanında koruyamazsak yapılabılecek son ışlem yuksek yapıların ust katlarının kaldırılması. yanlış yerlere yanltş boyutta yapılmış olanların tumuyle yıkılması, kotu cephelerın yenıden duzenlenmesı gıbl çok sorunlu ve çok pahalı önlemlerle, doğanın ve kıyı kentin restorasyonu olacaktır U Kıyı kentlere akının nedenleri Yüzyıllar boyu kendı kendıne oluşan ve yaşayan kıyı kentlerimiz son yıllarda buyuk bir baskı ve değışım ıçıne gırdı Turızm, baskı halıne gelmeden önce kıyı kentlılerce buyuk bir ıstekle karşılandı Turıstler de bu el değmemış doğaya, maddı yarar duşunmeyen yerlilere, rantın ve teknolojının gırmedığı kıyı kentlere hayran kaldılar Turkıye'de refahın artmasıyla özel araç sahıplerı çoğaldı, deniz turızmı moda oldu Aynı donemde buyuk kentler de yoğun bir göç akınına uğruyordu, nufus artıyor, konut sıkıntısı başlıyor, arsa ve ev tiyatları devamlı yukselıyordu önce geleneksel evler yıkılarak çok katlı, çok daırelı apartmanlara dönuştu, bahçeler, yeşıller azaldı Sonra buyuk kentin sayfıye mahallelerı ekonomık baskılar sonucu polıtık yolla aynı akıbete uğradı Kentin mesıre yerlerı, bostanları, babçelerı gecekondularla doldu Sanayı, kuçuk ve buyuğu ıle kent ıçınde, kentle beraber buyudu Ulaşım, çevre kırlılığı, gurultu, kulturyozlaşması yanında ekonomık ve sosyal sorunlar da gıderek arttı Bu çarpık kentleşme sonucu buyuk kentte oturanlar artık mutlu değıllerdı Geçımlerını sağladığı ıçın kentte oturuyorlar, ama ılk fırsatta kent dışına kaçmak ıstıyorlardı Buyuk kente kırsal kesımden göçen ınsanlardakı doğa sevgısının, ufuk ve açıklık tutkusunun yenıden uyanışı, denız tatılının en bilınçsız ve kolay tatıl geçırme şeklı olması, buyuk kentin sorunlarından uzaklaşma arzusuyla insanlar kıyı kentlere akın ettıler Kazdığı kuyuya düşen insanoğlu Bütun bu olumsuz gelışmeler sonucu, artık kıyı kentlerde ı>e yaşam zorlaşmış ve anlamını kaybetmıştır Kentsel ve kırsal alanlar arasında fark kalmamış, tatıl yöreleri ıkıncı bir kent görunumu kazanmıştır Kentten kaçan insanlar, bir başka kentin daha buyuk sorunları ıçınde kalıyor Yol, su, elektrık, haberleşme yetersız, kanalızasyon yok, çöpler toplanmıyor, sıvrısınek, gurultu, kalabalık, hatta trafık ve otopark sorunu ınsanları bunaltıyor, denız ıçın geldıklen kıyılarda denıze gırılemıyor Sonuçta insanlar tatıl evlerı Plaj ve piknik alanlarının durumu Kıyı kente mutlaka kocaman bir dalgakıran, dev bir ıskele ve denızle karanın doğal ılışkısını bozan yuksek bir rıhtım yapılır Bunların çoğunun yerı yanlış seçılmış, bazen gereksız, bazen gereğınden buyuk ve çoğu zaman da lımanın ve kentin ölçeğını zedeler orandadır Butun bu bozulmaları hızlandıran başka nedenler arasında tatıl evlerının devlet kredilenyle teşvık edılmesı, yapsatçılarm alıcıya hazır evler sunması, arsa ve bına fıyatlarının devamlı artması sonucu tatıl evının aynı zamanda lyı bir yatırım olarak da görulmesı sayılabılır Yapsatçılar borç ıçınde bocalayan beledıyelere çeşıtlı yardımlarda bulunarak karşılığında ımar kurallannı delebılmekte, ınşaatlarını buyutmektedırler Başlıca amaç daha çok kazanma ve kazandırma hırsı olmustur Içınde var olduğumuz doğa, korunacağı yerde daıma ondan yararlanma ve onu sömurme fıkrı ön plana gelmıştır Hepsınden kotusu bu olgu artık kanıksanmış ve tepkı gösteren kalmamıştır Sonuçta altyapıları eskl ve ancak kendilerıne yeten kıyı kentler bu akın sonunda çaresız kalmışlardır Bu boyutta ne şehırcılık ne mımarlık ne de genel hızmet olanakları ve bılgılerı vardır, butçelerı yetersızdır Herşey alt üst olmuş ve beledıyeler yenık duşmuşlerdır Kıyı kentin plaj ve piknik alanları da bu bozulmadan payını aldı Her yerde piknik yapılması ve kamp kurulması, organıze kamp ve piknik alanları olmaması çevreyi kırtetıyor, Kıyı kentlerin çöküşü Bu gunlerde kıyı kentlerımızın durumuna bir goz atalım Insan ve yapı yoğunluğu gıderek artmaktadır Kış boyunca beş on bın nufuslu bir kıyı kent yaz aylarında ellı yuz bın kışıyı barındırmaktadır Geleneksel yapılar yıkılarak yerlerıne bıtışık nızamda, daha uzun ve çok katlı apartmanlar yapılmakta, kent dokusuna hıç uymayan olçekte yapılar, eğer hâlâ kakjıysa eskı evlerı ezmekte ya da yan yana yukselerek beton bir kale oluşturmaktadır Kıyı kentin sokak dokusu da kalmamıştır Yol kaplaması, bahçe duvan ve ev ılışkılerı artık eskısı gıbı değıldır Yollar devamlı yukseltılmekte, evın sokakla bağtantısı sorunlar yaratmaktadır Yapsatçılarla anlaşamayanlar kendı olanakJarı ölçüsünde yaptıkları yan 20