Katalog

I Ş I K VE Y A Ş A M Henuz Turkıye'de yaygın bır kullanımı olmayan ve Avrupa'da "enerjı tasarrufu lambası" olarak bılınen cıva buharlı kompakt lambalar, bıldık tellı ampullere oranla enerjı tasarrufuna daha fazla katkıda bulunan bır seçenektır Bunlar ozellıkle ev ıçındekı ça lışma mekânlarında, gunde dort saatten fazla ışık yanan her yere uygundur Federal Almanya'da 40 DM'nın uzerınde olan fıyatları, uzun vadede kend'n1 ı<arşıiar Zaten uzun omurlu olan bu lambaların omru, kapama ve açma arasında bır buçuk dakıka soğuma suresı tanınırsa, daha da artar Bu lambalar reostalı olarak kullanılamaz Bır ıçmekânı çeşıtlı ışık odacıklarına bolmek, mobılya ya da sanat eserlerını aydınlatmak ıçın halojen lambalar ıdealdır Kuçuk ozelreflektorler ısı ışınımını geçırır ve yalnızca gozle gorulebılen ışığın ıstenen nesneler uzerıne yonel'ırler Emektar tellı ampullerse hâlâ mıyadını doldurmadı Çunku akşamları, gunışığı benzerı fazla aydınlık ışık kaynakları rahatsız edı cı olabılmekte I ] Naturmort çeşitlemelerl: Normal bır 100 vvattlık akkorlu ampulun ışığında çekılen fotoğrafta sarı ve kırmızı renk tonları hâkım ampulde (18 watt) goruntu yeşılımsı parıltı, soğuk bır hal alıyor lıte) aracılığıyla guneşı oldukça taklıt etmeyı başarmış Bu yansıtıcıların renklerı (kırmızı gumuş ve altın rengı) gıbı bıçımlerı ve yuzey yapıları da farklı farklı Kronometrelı bır motorun hareket ettırdığı bu yansıtıcılar, gunışığına uygun renk bıleşımlerını oluşturuyor Sabah kırmızı renk tonları ağır basıyor, öğle saatlerının ışığı, daha guçlu bır bıçımde yansıtılan sarıbeyaz ışık aracılığıyla taklıt edılıyor ve akşama doğru bu yapay guneş daha fazla mavı tonları yayıyor Bu ışığın spektrumu % 0,54 oranında sert" morotesı B ışınımı ıçermekte Yumuşak morotesı A ışığı oranıysa % 5,8 Bır dönuşturucu, lambanın ıçındekı Truelıte tıpı florosanlı ampullere gelen elektrığı doğru akıma çevırıyor Her şeye karşın bu lambanın bır zayıf yonu de var Işığın morotesı bölumunu sağlayan fosfor bıleşığı, otekı lambaların ıçındekı maddelerden daha çabuk tukenıyor Bu yuzden, lambanın yapımcısı Heınrıch VVendel, morotesı oranının başlangıçtakının % 50'sı altına duşmesını onlemek ıçın ampullerın 5000 saatlık bır kullanım suresı sonunda değıştırılmesını salık verıyor Truelıte tıpı florosanlı ampullerın mucıdı John Ott, bu soruna farklı blr çözum bulmuş Lambanın ıçıne fazladan, yalnızca morotesı ışık yayan fosforu ıçeren bır ampul daha yerleştırmış Boylelıkle, ışıma gucu duştuğunde daha ucuz yoldan yalnızca bu ampul değıştırılebılmekte Ayrıca gunışığını ıçmekândakı karanlık bölgelere ıletebılmek amacıyla, Lorrach'takı BominSolar adlı fırma tarafından pıyasaya sunulan "hellostat" yerleştırılebılmekte Bu yassı aynalar yoğunlastırılmış ışığı, yansıma ve kırılma yoluyla tum mekâna dağıtan bır alıcı ayna sıstemıne yonelıyor ABD'de gelıştırılen, ıçıne lazerlerle bır hologram "resmedılmış" pencere camları da aynı amaca hızmet edıyor • "Universalvveiss" tipi florosanlı duşen yukarıdakı fotoğrat, 20 vvattlık Vut. ııte tıpı florösan ampulunun ışığında ması gerekır Yoksa tel derhal yanarak kopacaktır Bu yuzden elektrık ampullerı az bır mıktar azotla karıştırılmış krıpton argon ya da ksenon gıbı soygazlardan bırıyle doldurulur Akkorlu ampullerın omru kısadır Wolfram azar azar buharlaşır ve sonunda tel yanarak kopar Telı oluşturan uçucu metal bu yanma sonucunda ampulun ıçınde sıyah bır çokeltı halıne gelır Halojen lambaları da basıt akkorlaşma temelıne gore çalışır Ancak bunların dolgu gazına eklenen bır halojen (brom ya da lyot) buharlaşan wolframla bırleşerek onu lambanın ıçındekı ısı akışı yoluyla yenıden spırale kazandırır Halojen lambalarının hem omru hem de verılen enerjıyı ışığa çevırme oranı normal akkorlu ampullennkının ıkı katı kadardır Bu tıp ampullerın son derece parlak bır ışığı vardır Florosanlı lambaları ıkı farklı doğal ışık kaynağının çalışma prensıplerını bırleştırır Şımşeğın çakmasına yol açan elektrık boşalımı ve ateş boceklerının eşlerını çekmekte kullandıkları gazışı (ya da lemean) Cıva atomlarının yaydığı mor otesı ışınları, florosan borusunun ıç yuzeyıne sıvalı ışıtıcı madde tarafından, gozle gorulebılır ışığa dönuşturulur Işığın rengı parlaklığı ve spektrum bıleşmesı ışıtıcı maddeye ve lambanın yapısına göre değışır Florosanların ışık verımı akkorlu ampullennkının yaklaşık on katı, ömurlerıyse en az altı katıdır Ne var kı florösan lambalarının yıne de bır dezavantajı vardır Lambaya gelen şehır cereyanı alternatıf akım olduğundan, sanıyede 50'lık bır rıtımle tıtreşır Bu yuzden florosanlı lambalann elektrotlarının yanmasını önleyen parçaları vızıltılı bır ses çıkartır ve sanıyede yuz kere açılıp kapatılıyormuş gıbı tıtrer Oysa ınsan gozu o kadar hassastır kı bu hemen hemen fark edılemeyecek tıtreşımı bır rahatsızhk bıçımınde algılar Akkorlu ampullerde tel spıral uzerınde bırıken ısı yuzunden sureklı akkor halınde kaldığından boyle bır sonuç ortaya çıkmaz Alternatıf akımın rıtmını sanıyede 35 000 e yukselten bır "yuksek frekans donuşturucusu" kullanılarak florosanlardakı tıtreme de vızıltıyla bırlıkte "ortadan kaldırılabılır " Enerji tasarruf lambaları akkorlu ampullerın kullanıldığı normal duylar gırecek bıçımde dıbı vıdalı, kuçultulmuş yapıda florosanlı lambalardır Uzerınde elektronık' ıfadesı de bulunan tıplerın ıçıne yuksek frekans donuşturucusu bıle eklenmıştır Neon lambalarının şımdılık başlıca ışlevı ışıklı reklam tabelalarındadır [ j Günışığının renk dağılımına en yahn Güneş'e en yakın ışık lorosanlı lambaların yapay ışığı, sağlığa etkılerı açısından pek tutulmayınca araştırmacılar, yaydığı ışık dalgalarının spektrumdakı dağılımı guneşınkıne olabıldığınce yakın yenı aydınlatıcılar gelıştırme çabasına gırdıler Almanya'da kuçuk bır kasaba olan Taunusort Hofheım'dan Helnrlch VVendel de bu araştırmacılardan bırı VVendel, Amerıkalı ve Sovyet ışık araştırmacılarının bu konuda gelıştırdığı bılgılerı lyıce özumsemış Şımdı o, yalnızca guneşın spektrumuna oldukça yaklaşmakla kalmayıp, gunışığında gun boyunca meydana gelen değışıklığı de taklıl eden ozel bır lambanın patentıne sa F hıp Renk sıcaklığı terımı fızıkçılerın sıyah bır cısmın belırlı bır ısıda yaydığı ışığa verdıklerı ad Örneğın boyle bır cısım 3000 derecede kızıl kor halıne gelıyorsa, bu ışık tam 3000 derecelık bır renk sıcaklığına karşılık duşuyor Guneşın renk sıcaklığı sabah 3400 Kelvın'den öğleyın 5500 Kelvın'e kadar değışıyor VVendel, donerek açılarını değıştıren yansıtıcılardan oluşan bır sıstemın ıçıne yerleştırdığı ıkı adet tam spektrumlu lamba (True "Guneş ışığına en yakın yapay ışığı ureten" Heınrıch VVendel, ışık duzeneğıyle bırlıkte göruluyor VVendel'ın lambası, gun ıçınde değışen Guneş ışığının özellıklennı de taklıt edebılıyor Şimşek, Akkor ve Güneş aklaşık yuz yıldır elektrık ışığının kaynağı olan akkorlu ampuller de tıpkı guneş gıbı esas olarak ısı uretır ve aslında kullandıkları elektrık enerjısının yalnızca yuzde beşını ışığa çevırır VVolframdan yapılmış ıncecık bır spıralden geçen elektrık akımı bu telın akkor halıne gelerek parlak bır ışık saçmasını sağlar Yalnız bunun olabılmesı ıçın ampulun ıçınde hava bulunma Y 79