Katalog

Hazıriayanlar Nilay Yılmaz, Aytül Akal, Mavisel Yener, Çiğdem Gündeş, Mustafa Delioğlu. ÇOCUK-GENÇLİK SİHİRLİ DEĞNEK Küçük an kovanındaki arılar 16 n Nilay YILMAZ _ _ _ ve 17 Ağustos'ta Istanbul Kadı- köy Selamiçeşme Parkı'ndan an sesleri yükselecek. Küba Çocuk Tıyatrosu Kumpanyası Çocuk Hakları Sözleşmesi'nin şiirli bir uyarlamasını ve Küçük Hamamböceği Martina isimli oyun- lannı sunmak için Türkiye'ye geliyor. UNICEF'in iyi niyet elçisi olan La Col- menita grubu birkaç yıl önce de Türki- ye'ye gelmiş, Devlet Tiyatrolan'nın Küçük Hanımlar Küçük Beyler isimli uluslararası çocuk tiyatrosu festivaline Ankara'da ko- nuk olmuştu. Küçük arılar bu kez de Is- tanbul çocuklanna seslenecek. 1990 yılında minik kalplerin ve büyük umutların birleşmesi ile başlayan "La Col- menita" hareketi, yıllardır pek çok kişiye umut aşılıyor. Minik arılar bitmek tüken- mek bilmeyen enerjilerini ve yaşam se- vinçlerini sanat aracılığıyla onları izleyen herkese duyumsatıyor; yorulmak bilme- den oradan oraya uçuyorlar. Sihirli Değnek sayfalarında birkaç yıl ön- ce La Colmenita grubunun çalışmalannı anlatan "Küçük An Kovanı" isimli kitabı tanıtmıştım. Bu etkinlik du- yurusu ile kitabı bir kez daha anımsatmak isterim. Çünkü kitap gerek içeriği, gerekse çocuklara yaklaşımı açısından özellikle öğ- retmenlerin ve sanat eğitimcileri- nin mutlaka okuması gereken bir kaynak kitap. 6-14 yaş arası çocuktan oluşan La Colmenita topluluğu kocaman bir aile aslında. Topluluğa üç ya- şında katılanlar bile oluyor. 15 ya- şına gelen topluluk üyesi özel bir törenle gruba veda ediyor. Bu ai- lede işitme engelli, fiziksel engelli ve zihinsel engelli çocuklar da var. ABD, Almanya, Belçika, Danimarka, Dominik Cumhuriyeti, Ekvator, Fransa, Haiti Cumhuriyeti, Ispanya, Japonya, Meksika, Panama Cumhuriyeti ve Vene- züella'ya tume yapan topluluk bugüne ka- dar uluslararası pek çok ödüle değer gö- rülmüş. UNICEF'in "iyi niyet elçisi" olarak adlandınlan ve ödüllendiren La Colmenita, klasik masallardan yola çıkarak hazıriadık- ları oyunları sergileyen bir tiyatro topluluğu gibi görünebilir. Ancak bu topluluğu diğer tiyatro gruplarından farklı kılan o kadar çok şey var ki! Yola çıkış amaçlarından çalışma yöntemlerine, disiplinlerinden oyun seçimlerine kadar pek çok açıdan farklı bir anlayışın ürünü La Colmenita. Toplulukta "etik eğitimi" birinci sırada geli- yor. Topluluğun amacı çocuk oyuncular yetiştirmek değil. Çocuklar, topluluğun yoğun çalışma programına rağmen öğren- cilik yaşamlanna devam ediyoriar. Grubun yaşamlanndaki yeri sorulduğunda bakın çocuklar neler diyor: "Ailem ve okulum daha önemli... Çünkü La Colmenita benim boş zamanlanmda oynadığım bir oyun ve bir anda bu oyunu durdurabilirim ama gö- revlerimizi terk edemeyiz. Gruba katılma- nın şartlanndan biri iyi notlar alıyor ve ev- de gruba katılıyor olmaktan dolayı sorun yaşamıyor olmak..." (erkek, 13 yaşında, grubun kurucusu). "Benim için La Colme- nita her şey anlamına geliyor. Her şey... Okulum, evim, arkadaşlanm..." (erkek 11 yaşında, 1 yıl 4 ay). "La Colmenita sanki ailem gibi... Sanki benim bütün yaşamım- daki yardımcım gibi" (kız, 7 yaşında, grup- ta4.yılı)(s.6O). Bu toplulukta oyuncular değil, değerier biçimlendiriliyor. Topluluğun amaçlan ki- tabın ikinci bölümünde şöyle sıralanmış: "Insanlık değerlerinin sanat ve özellikle de tiyatro aracılığıyla korunmasını özendir- mek; çocukları ve gençleri özel eğitim ihti- yaçlan çerçevesinde bir araya getirerek sanattan keyif almalannı ve sonuç olarak kişisel gelişimleri için gerekli ilerlemeyi sağlamak ve birlikte eğlenme zemini ha- zırlamak; toplumsal bir işbirliği ile ülkenin içinde ve dışında farklı yerterdeki senaryo- laıia teatral gösterileri bir araya getirmek; çeşitli halklann folklorik eserlerini ve ulus- lararası eserlerini sahneye koyarak çocuk- lann hem bireysel hayal gücünü, hem de kolektif hayal gücünü geliştirmek; disiplin- lerarası bir yaklaşımla tıpkı kültürün ilerle- mesinde olduğu gibi, sahne sanatlannı yaratıcılık, müzik, şarkı, dans, gösterin ile sentezlemek ve çocuğun ya da gencin topluma etkin katılımını sağlamak için alan yaratmak" (s.65). Buna benzer misyona sahip olan elbet- te pek çok kurum vardır. La Colmenita'nın gun düşecek biçimde uyarlanıyor. örne- ğin; "Alice Harikalar Diyannda" oyununda, Kübalı bir köylü kızı olan Alicia, bir tavşanı izleyerek, Küba'da bir ormana dalıyor... "Imparator'un Yeni Giysileri", "Üç Küçük Ayı", "Bir Yaz Gecesi Rüyası", "Andersen Masallan" gibi dünyaca ünlü yapıtlann ya- nı sıra yerel masallann da uyarlamasını yapan topluluk, kostümlerini ve dekorlannı da kendisi hazırlıyor. Kimi zaman koreo- grafileri de... Beatles yorumuyla Külkedi- si'ni seslendirmek; yerel müzik aletlerini kullanarak ünlü şarkı ezgileriyle masallar anlatmak... ve daha neler neler... Toplulukla aile ve toplum arasında güç- lü bir bağ var. Çocukların aileleri de bu çalışmaların bir parçası olmak zorunda. Ama bir köşede oturup çocuklannı izleye- rek değil. Kimi zaman doğrudan, kimi za- man da dolaylı olarak süreci takip eden aileler de bu durumdan şikâyetçi değil. Çocuklar her prova için "girişte ödeme" yapmak zorundalar. Ama elbette bu bizim düşündüğümüz ödemelerden değil. Ço- cuklardan dekor ve kostüm hazırlama sü- recine katılmalan, fikir üretmeleri, şarkı farkı bu amaçlan somut olarak ba- şarabilmesinde yatıyor aslında. Yaşamın erken evresinde tiyatro- nun ya da sanatın başka bir dalının çocuğun yaşamın- da yer almasının, hatta yaşamının büyük bir bölümü- nü kaplamasının çocuğun gelişim süre- cine katkısı çoktur, ancak çok dikkatli olmak gerekir. Kendini beğenmişlik duy- gusunun yükseldiği, diğerlerinden "fark- lı" olduğu hissinin kontrol edilemez bir noktaya geldiği bir aşamada, bu çocuk- lar evde ve okulda çocuksu şaşkınlık ve masumiyetlerini çok erken yaşlarda kay- bedeceklerdir. La Colmenita, "mini di- va"lar ya da "yıldızcık"lar yaratmama ko- nusunda çok duyarlı bir grup olduğunu yaptığı çalışmalann her aşamasında gös- teriyor. "Sanatı araç olarak kullanmakla ilgiliyiz" diyor topluluğun kuruculan. "Da- yanışma, karşılıklı saygı, disiplin, iyilik yap- mak gibi insanlık değerlerinin kök salma- sını sağlamak için tiyatro ve kolektif çalış- ma ideal bir araç" diyerek bunu çalışmala- nn her alanında çocuklara hissettiriyorlar. Ömeğin; çocuklar bir gün başrol oynarken ertesi gün sahne arkasında arkadaşlanna yardımcı oluyor. Her şey dönüşümlü ola- rak paylaşılıyor... Oyunlar klasik masallar- dan kendi yaşamlanna ve kültürlerine uy- yazmaları gibi şeyler bekleni- yor. Çocuklar her çalışma için gruba bir katkı sunmak zorun- dalar. Elbette aileler de bu çalışmaların kısmen bir par- çası oluyorlar. Ancak işleri bu- nunla da bitmi- yor. Sürecin en eğlenceli bölüm- lerinden biri de aile üyelerinin ço- cuklannın oyna- dığı rolleri ezber- lemesi ve prova- larda çocuklarla oyunu oynaması. Bu zorunlu katılı- mın ve desteğin hem ailelere ve çocuklara hem de çocuk-aile ilişkisinin yapısına neler ka- zandırabileceğini düşünmek bile insanı heyecanlandınyor. La Colmenita'da engelli çocuklann da aktif alanlarda rol alması dikkate değer. Engelli çocukların yaşama isteği duymala- n, engellerine karşı mücadele etmeleri ve ailelerinin de bu sürece katılması hem ai- leler hem de toplum arasındaki bağlan güçlendiren etkinliklerden biri... Toplulu- ğun parçası olmak isteyen hiçbir çocuk reddedilmiyor. Her çocuğun yapabileceği bir şey bulunuyor. Çocuklar 15 yaşına ge- lene kadar topluluğun üyesi olabiliyor... Her hafta buluşmak projenin hedefi ve ön- cülüğü açısından çok önemli. Çünkü ço- cuklann her hafta kime iyilik yaptıklannı konuştukları toplantılar, bu kolektifin sa- dece "oyun" için değil, "ortak bir iyilik" için onlann her faaliyete katılmalannı sağ- layan bir buluşma olma özelliğini de taşı- yor. Topluluk, bu düşünce ile bugüne ka- dar pek çok çalışmanın parçası (Kansere karşı mücadele- Kanada; Engelli çocuk- lar- Ispanya vb.), sayısız kongrenin, festi- valin ve etkinliğin de onur konuğu olmuş. La Colmenita bize daha iyi bir dünyanın mümkün olduğunu gösteren bir topluluk... Ekim 2005'te Küba'da gerçekleşen IBBY'nin (Uluslararası Çocuk ve Gençlik Kitaplan Kurulu) ulusal kongresine katıl- mıştım. Kongre'nin teması "Banş Kültü- rü"ydü; Kongre, Jose Martf'nin savaşta düşüşünün 110. Anma yılı, Andersen'in 200. yaş ve Quixote'in ilk baskısının 400. yıl kutlamalarına ithaf edilmişti. Kongrede, La Colmenita grubu ile tanışma, onları iz- leme fırsatı bulmuştum. Küçücük yaşta böylesine profesyonel dans edebilen, amatör ruhla sahnede eğlepebilen bir grupla daha ön- ce hiç karşılaşmadığımı dü- şünmüştüm. Çocuklar öylesine özgüvenli, grup öylesine birlik ve beraberlik içindeydi ki insan bu duygunun bir parçası olmaktan kendini alıkoyamıyordu. Oyun bitiminde kendimizi çocuklarla • birlikte salonda dansederken bulmamızın başka bir açıklaması olmasa gerek! Sahnedeki engelli çocuklann yüzlerindeki mutlulu- ğu anlatmanın sözcüklere sığma- yacağını düşünüyorum. Ve yıllardır grubun sürekliliğini sağlayan kuruculann ve eği- timcilerin bu başarıdan ne kadar mutlu ve umutlu olduklarını da... • Istenirse başka bir dünya yaratmanın mümkün olabileceğini, buna inanan ya da inanmayan herkese danslarıyla gösteriyor La Colmenita anları... Umanz, Selamiçeş- me parkında gerçekleşecek etkinlik ve La Colmenita kitabı çocuklarla çalışan grup- lara, eğitimcilere bir model olur... Umanz, bizim engelli çocuklanmıza da böylesi fır- satlar yaratılabilir... Umanz, sözcüklere sı- kışan "misyon"lar ve "vizyon"lar, "La Col- menita modeli" yardımıyla uygulama alan- lanna evrilebilir... Umanz, "etik eğitimi" ve "sanatın araç olarak kullanılması", insanlık değerlerinin ve kolektif çalışmalann öncül- leri olur... Ve umanz, anların sesleri en uzak yerlere kadar ulaşabilir..." La Colmenita/ Küçük An Kovanı: Küba Çocuk Tıyatrosu Kumpanyas/Yay. Hazır- layan ve Türkçeleştiren Ulçi Içil, Esra Ka- raköse, Yazılama Yayınları, Aralık 2007, 139sayfa ANIMSATMA: Grubun yönetmenlerinden biri olan Jamie Fort'la tanışmak, onun yö- nettiği atölyeye katılmak ya da sunacağı bil- diriyi dinlemek isterseniz, 1-5 Eylül tarihle- rinde Istanbul'da gerçekleşecek 17. Uluslar- arası Eğitimde Yaratıcı Drama Kongresi'ne katılabilirsiniz. Çağdaş Drama Demeği Is- tanbul Şubesi'nin ev sahipliği yaptığı kongre hakkında bilgi almak isterseniz, www.dra- macongress.org adresine bakabilirsiniz. Nilay Yılmaz • Istanbul Bilgi Üniversitesi • Inönû Cad. No: 28 Kuştepa/ Istanbul Tel: 0216- 38117 50 vmw.nilayyilmaz.com • sihirifdegnekcumhuriyetOgmail.com SAYFA 24 C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 1066