Katalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr 25 HAZİRAN 2010 CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ 17 CMYB C M Y B KINIYORUZ Üyesi olmaktan onur duyduğumuz Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi, ülkemiz tıp fa- külteleri arasında tıp eğitimindeki öncülüğü ile özgün bir yere sahiptir. Fakültemiz, yetiş- tirdiği hekimler, araştırmacılar ve uluslararası yayınlarıyla ülkemiz sağlık sistemine ve aka- demik yaşama önemli girdiler sağlamış, ülkemizin önde gelen, köklü, saygın eğitim ve sağ- lık kurumlarından birisidir. Dokuz Eylül Üniversitesi, öğretim üyelerinin oylarının %47’sini alan aday yerine sadece %15’ini alan bir adayın rektör olarak atandığı Ağustos 2008 tarihinden itibaren medyaya da sıklıkla yansıyan, yönetim açısından oldukça sıkıntılı günler geçirmektedir. Bu sıkıntılı sürecin yanı sıra, 02.04.2010 tarihinde yapılmış olan Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi dekan adayı belirleme seçiminde fakülte öğretim üyelerinin %48 oyunu ala- rak açık farkla birinci olan öğretim üyesi yerine, uzun bir bekletme süreci sonunda YÖK seçim sonucuna aykırı bir dekan ataması yapmıştır. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakülte- si öğretim üyeleri olan bizler bu süreci ve sonucu içimize sindiremiyoruz Üniversite öğretim üyelerinin demokratik tercihlerini yok sayan atama süreçlerinin bun- dan önce olduğu gibi bundan sonra da çağdaş bilimsel bir Dokuz Eylül Üniversitesi idea- line hizmet etmediği ve etmeyeceği açıktır. Öğretim üyelerinin özgür iradelerini hiçe sayan bu tutumu şiddetle kınıyoruz. Prof. Dr. Adem Aydın Prof. Dr. Adil Esen Prof. Dr. Ali Osman Saatçi Prof. Dr. Arzu Sayıner Prof. Dr. Atay Atabey Prof. Dr. Aykut Sifil Prof. Dr. Ayşe Gelal Prof. Dr. Ayşe Karcı Prof. Dr. Barış Baklan Prof. Dr. Belgin Ünal Toğrul Prof. Dr. Berna Musal Prof. Dr. Can Koşay Prof. Dr. Can Sevinç Prof. Dr. Dilek Güldal Prof. Dr. Elif Akalın Prof. Dr. Emin Alıcı Prof. Dr. Erbil Ünsal Prof. Dr. Erkan Derebek Prof. Dr. Fadime Akman Prof. Dr. Funda Obuz Prof. Dr. İlgi Şemin Prof. Dr. İlhan Çelebi Prof. Dr. İsmet Durak Prof. Dr. Gazanfer Aksakoğlu Prof. Dr. Görsev Yener Prof. Dr. Gül Ergör Prof. Dr. Hasan Tatari Prof. Dr. Hüdai Çatalyürek Prof. Dr. İlknur Bilkay Görken Prof. Dr. Meltem Söylev Prof. Dr. Meral Koyuncuoğlu Prof. Dr. Mine Doluca Prof. Dr. Mustafa Olguner Prof. Dr. Mustafa Yılmaz Prof. Dr. Mustafa Seçil Prof. Dr. Namık Demir Prof. Dr. Neşe Atabey Prof. Dr. Nuran Esen Prof. Dr. Oğuz Dicle Prof. Dr. Oğuz Kılınç Prof. Dr. Ömer Akçalı Prof. Dr. Önder Kırımlı Prof. Dr. Özer Badak Prof. Dr. Özgür Aslan Prof. Dr. Özhan Gördeli Prof. Dr. Özlem Şenocak Prof. Dr. Özlen Peker Prof. Dr. Raif Çakmur Prof. Dr. Rıza Çetingöz Prof. Dr. Sedat Karademir Prof. Dr. Sedef Gidener Prof. Dr. Selman Sökmen Prof. Dr. Sema Güneri Prof. Dr. Semih Şemin Prof. Dr. Semra Koçtürk Prof. Dr. Serap Alper Prof. Dr. Serdar Saydam Prof. Dr. Serpil Salaçin Prof. Dr. Süha Miral Prof. Dr. Süleyman Men Prof. Dr. Tunç Alkın Prof. Dr. Vesile Öztürk Prof. Dr. Yeşim Tunçok Doç. Dr. Akça Toprak Ergönen Doç. Dr. Alp Ergör Doç. Dr. Aykut Kefi Doç. Dr. Aylin Yaman Doç. Dr. Ayşe Demiral Doç. Dr. Bülent Kılıç Doç. Dr. Çiğdem Bircan Doç. Dr. Çimen Olguner Doç. Dr. Ensari Güneli Doç. Dr. Fırat Bayraktar Doç. Dr. Güven Aslan Doç. Dr. İbrahim Öztura Doç. Dr. İhsan Şengün Doç. Dr. M. Ali Öktem Doç. Dr. M. Hakan Özdemir Doç. Dr. Mukaddes Güneli Doç. Dr. Nezihi Barış Doç. Dr. Özlem El Doç. Dr. Özlem Gencer Doç. Dr. Sema Özan Doç. Dr. Şahbal Aras Doç. Dr. Şermin Gülbahar Doç. Dr. Şule Kalkan Doç. Dr. Türkan Günay Doç. Dr. Uğur Koca Doç. Dr. Vildan Mevsim Doç Dr. Yücel Demiral Doç. Dr. Zeynep Özbek Söylemezoğlu Yard. Doç. Dr. Alpay Özbek Yard. Doç. Dr. Aydın Taşdöğen Yard. Doç. Dr. Aylin Özbek Yard. Doç. Dr. Cahit Taşkıran Yard. Doç. Dr. Mustafa Fidan Yard. Doç. Dr. Ramazan Kızıl Yard. Doç. Dr. Nil Aksay Yard. Doç. Dr. Sevgi Tımbıl Yard. Doç. Dr. Taner Güvenir Yard. Doç. Dr. Yücel Gürsel Yard. Doç. Dr. Yüksel Erkin PARA-META-PARA MUSTAFA SÖNMEZ İşsizlik, Güneydoğu, Çukurova ve Sanayi İllerini Kavurdu 12 Eylül’de erken seçim ihtimali her gün daha çok ağırlık kazanıyor. Seçim düzleminin ana temalarından biri yüksek işsizlik olacak, bu da belli. İşsizlik yüzde 13-14 basamağına yerleşirken, bazı coğrafyalarda daha yakıcı boyutlarda. TÜİK, daha önce 2008 için açıkladığı illere göre işsizlik oranını, 2009 için de açıkladı. Böylece, küresel krizin etkisiyle artan işsizliğin ilden ile ne kadar arttığına dair bir “resmi veri”ye sahibiz. Eldeki işsizliğin illere göre değişimini TÜİK, keşke bir de tarım ve tarım-dışı olarak verse, daha doğru dürüst analizler yapmak mümkün olurdu. 2008’de ortalama yüzde 11 olarak ölçülen Türkiye geneli işsizlik ortalaması, 2009’da yüzde 14’e çıktı. Ancak bu oran, bazı illerde ortalamanın çok üstünde gerçekleşirken bazı illerde de tek haneli işsizlik biçiminde yaşandı. İlk elde görünen şu: İşsizliğin en yoğun olduğu illerinin, Çukurova ve o bölgeye sürekli göç veren Güneydoğu-Doğu illeri olması hemen dikkat çekiyor. 2008’de Adana’da yüzde 20.5 olarak ölçülen işsizlik, 2009 kriz yılında tam 6 puan artarak yüzde 26’ya fırlamış. Yanındaki Mersin’de de işsizlik bir yılda 4.5 puan artarak yüzde 17.6’yı bulmuş. Çukurova’ya göç veren illerden Diyarbakır’daki resmi işsizliğin 5 puan artarak yüzde 21’e yaklaştığı anlaşılıyor. Hakkâri, Ş.Urfa, Osmaniye, Hatay, Tunceli, Elazığ, Adıyaman, Bingöl işsizlik oranları, yukarıdaki önermeleri tamamlıyor. En yakıcı işsizlik patlamasının ise Kırıkkale’de yaşandığı anlaşılıyor. Tam bir yılda 8 puan artışla Kırıkkale’de yüzde 19’u aşmış işsizlik. Bekleneceği gibi, işsizlik, işten çıkarmaların yoğunlaştığı önemli sanayi illerinde ciddi artışlar kaydetti. Başta İstanbul ve hemen dibindeki Kocaeli ve Yalova’da işsizlik yüzde 17-18 bandında. Bir başka sanayi üssü Bursa’da işsizlik, artan tensikatlarla yüzde 15’i geçmiş. Ege’de, İzmir’in, Aydın’ın işsizliği ise yüzde 16’nın üstünde. 2009 krizi, işsizliği genelde 3 puan arttırıp yüzde 14 basamağına yerleştirmekle beraber, bazı illerde işsizlik tek hane olarak gerçekleşti ve yine bazı illerde oran geriledi. İşsizliğin tek haneli olduğu illerin çoğu, Doğu Anadolu ve Doğu Karadeniz illeri. Bu iller, yoğun göç verdikleri için, işgücü piyasasındaki insan da az, işsiz de. Hele ki nüfusun önemli kısmı kırlarda ise, onlar da tarım işgücü gibi görünüyor, dolayısıyla işsizlik düşük çıkıyor. İşsizliği 2009’da hafiflemiş görünen illerden Şırnak, 5 puan hafiflemeye rağmen yüzde 17 işsizlikten mustarip. Şırnak’taki göreli gerilemeyi, Irak ile artan ticari ilişkilere, mal-ziyaretçi trafiğindeki artışa bağlamak mümkün. Aynı şey, işsizliği 4 puan hafifleyen Mardin için de söylenebilir. İşsizliğin illere göre analizi, bir gerçeği daha gözler önüne seriyor: Güneydoğu ve (Batı’daki tacizlerden yılarak) göç etmekten korkan diğer Doğu illerinde işsizlik en yakıcı sorun ve o işsizlik geleneksel göç adresi Çukurova’ya da taşınıyor. Başta İstanbul ve çevresi olmak üzere, sanayi illeri ise 2009 krizini ağır işsizlik bedelleri ödeyerek geçirmişler. İşsizliğin bu derin coğrafyalarında, seçmen tercihlerinde AKP’nin de ağır bedeller ödeyeceği sır değil. mustafasnmz@cumhuriyet.com.tr http://mustafasnmz.blogspot.com İŞSİZLİĞİ AĞIRLAŞAN İLK 15 İL (İşsizlik Oranı, %) ARTIŞ İLLER 2008 2009 (Puan) 1. Kırıkkale 11.1 19.3 8.2 2. Adana 20.5 26.5 6.0 3. Iğdır 6.7 12.6 5.9 4. Yalova 12.1 17.8 5.7 5. İstanbul 11.2 16.8 5.6 6. Kocaeli 11.6 17.0 5.4 7. Eskişehir 9.9 15.2 5.3 8. Diyarbakır 15.7 20.6 4.9 9. Mersin 13.1 17.6 4.5 10. Kırşehir 11.1 15.6 4.5 11. Niğde 9.3 13.8 4.5 12. İzmir 11.8 16.2 4.4 13. Düzce 10.2 14.6 4.4 14. Şanlıurfa 12.8 17.0 4.2 15. Aydın 12.4 16.4 4.0 Yõllõk işsizliğin yüzde 14, işsizliğin en düşük olduğu ilin Ardahan olarak açõklandõğõ verilere tokat gibi yanõt geldi Edirne’denArdahan’aişsiziz Türkiye İstatistik Kurumu’nun verilerine göre, işsizliğin en yüksek olduğu il yüzde 26.5 ile Adana, en az işsizliğin olduğu il de Ardahan oldu. Ardahan’dan halkõn umutsuzluktan İş Kurumu’nun önünden bile geçmediği yanõtõ geldi. TÜİK’e göre Türkiye genelinde 2009 yõ- lõ istihdama katõlma oranõ yüzde 41.2’de kaldõ. İllerin istihdam sõra- lamasõnda ise yüzde 62.8 ile Rize ilk sõrada yer aldõ. Bunu, yüzde 60.4 ile Artvin, yüzde 59.6 ile Gümüşhane ta- kip etti. İstihdam oranõnõn en düşük kaldõğõ iller Diyarbakõr (yüzde 26), Si- irt (yüzde 25.9) ve Şõrnak (yüzde 25.5) olarak sõralandõ. İşgücüne katõlma oranõ da 2009 için Türkiye genelinde yüzde 47.9 olarak tahmin edildi. Kriz büyükşehirlerin istihdamõnõ da vurdu. Yõllar öncesinde iş imkânlarõ nedeniyle “Taşõ toprağõ altõn” olarak nitelendirilen İstanbul’da işsizlik bir önceki yõla göre 5.6 puan artõşla yüzde 11.2’den yüzde 16.8’e yüksel- di. Kocaeli’nde işsizlik 2009’da bir önceki yõla göre 5.4 puan yükselişle yüzde 17 olurken, İzmir’de 4.4 puan artõşla yüzde 16.2’ye ulaştõ. TÜİK 2009 İl Düzeyinde Temel İşgücü Göstergeleri’ni açõkladõ. Kriz nede- niyle 2009’da, yõllõk bazda işsizlik bir önceki yõla göre 3 puan artõşla yüzde 14’e çõkarken işsizlik oranõndaki ar- tõş hõzõ özellikle büyük şehirlerde bu oranõn üzerinde gerçekleşti. 2009’da işsizlik oranlarõndaki en yük- sek artõş büyük şehirlerde oldu. İs- tihdamõn başkenti olan İstanbul’da iş- sizlik oranõ 2009’da bir önceki yõla gö- re 5.6 puan artõşla yüzde 11.2’den yüz- de 16.8’e ulaştõ. İstihdam oranõ bir ön- ceki yõla göre 2.5 gerilemeyle yüzde 38.8’e düştü. Buna karşõn işgücüne katõlõm oranõ İstanbul’da 0.2 puan ge- rilemeyle yüzde 46.7 oldu. Memur kenti olarak bilinen başkent An- kara’da işsizlik oranõ bir önceki yõ- la göre yüzde 1.8 artõşla yüzde 13.6 oldu. İşgücüne katõlõm oranõ- nõn yüzde 0.1 gerilediği Ankara’da istihdam oranõ da 0.9 puan düşüş- le yüzde 38.8 oldu. ANKARA/İSTANBUL - İşsizlik oranõnõn Türkiye genelinde yüzde 14 ola- rak tahmin edildiği 2009’da, Adana’da dört kişiden birinin, Diyarbakõr’da ve Hakkâri’de ise 5 kişiden birinin işsiz ol- duğu belirlendi. TÜİK’in İl Düzeyinde Temel İşgücü Göstergeleri 2009 verile- rine göre işsizlik oranõnõn en düşük ol- duğu iller de sõrasõyla Ardahan, Gü- müşhane ve Bayburt oldu. 2009’da, işsizliğin en yüksek olduğu il yüzde 26.5 ile ile Adana oldu. Türki- ye İstatistik Kurumu’nun 2009 İl Dü- zeyinde Temel İşgücü Göstergeleri’ne göre işsizlik oranõnõn en yüksek olduğu iller sõralamasõnda Adana’yõ yüzde 20.6 ile Diyarbakõr, yüzde 19.7 ile Hakkâri iz- ledi. İşsizlik oranõnõn en düşük olduğu iller sõrasõyla yüzde 4.2’yle Ardahan, yüzde 4.4’le Gümüşhane, yüzde 4.5’le Bayburt oldu. İstihdam oranõnõn yüzde 41.2 olduğu geçen yõl istihdam oranõnõn en yüksek olduğu iller, yüzde 62.8’le Ri- ze, yüzde 60.4’le Artvin ve yüzde 59.6’yla Gümüşhane olarak tahmin edil- di. İstihdam oranõnõn en düşük olduğu il- ler sõrasõyla Şõrnak, Siirt ve Diyarbakõr olarak tahmin edildi. İşgücüne katõlma oranõnõn Türkiye ge- nelinde yüzde 47.9 olarak tahmin edil- diği 2009’da, işgücüne katõlma oranõnõn en yüksek olduğu iller sõrasõyla Rize, Art- vin ve Gümüşhane oldu. İşgücüne katõ- lõmõn en düşük olduğu il de Siirt oldu. İşsizlik oranõ Gümüşhane için 4.4, Ar- dahan için yüzde 4.2 olarak tahmin edildi. Ancak bu açõklamalara en hõzlõ iti- raz Ardahan Ticaret ve Sanayi Odasõ Başkanõ Latif Tosunoğlu’dan geldi. Tosunoğlu, Ardahan’da kahvehanelerin işsizlerle dolup taştõğõnõ ifade etti. Hakkâri’nin Yüksekova ilçesinde sokaklar her yaştan işsizle dolu. Fotoğraf: Zeki DARA Kahveler dolup taşıyor YARIDAN FAZLASI ÇALIŞMIYOR Kotlar ağarırken hayatlar kararmasın Almanya’da ‘sendikal birlik’ tarihe karışıyor OSMAN ÇUTSAY FRANKFURT - Alman sendikacõlõğõnõn en köklü bir geleneği yõkõldõ. Federal İş Mah- kemesi (BAG), önceki gün aldõğõ bir kararla, aynõ işyerinde birden çok sendikanõn top- lusözleşme imzalamasõnõ mümkün kõldõ. Ka- rar, hem sendikalar hem de işveren birlik- leri tarafõndan protesto- larla karşõlandõ. BAG’nin, Alman sen- dikacõlõğõnõn en önemli bir geleneğini ortadan kaldõrdõğõ ileri sürüle- rek, bugüne kadar dünyada örnek gösterilen toplumsal barõşõn artan mesleki sendika sayõsõ ve yüzlerce küçük grev nedeniyle kõ- sa sürede tarihe karõşacağõ savunuldu. Es- ki yasal uygulama, bir işyerinde yalnõzca tek bir sendikaya toplusözleşme imzalama ola- nağõ veriyor, bu da büyük sendikalarõn bir- lik içinde kalmasõnõ kolaylaştõrõyordu. Uzmanlara göre sendikal dünyayla iş dünyasõ ve hükümet arasõndaki ilişkiler bu yöntemle daha kolay düzenleniyor ve yõp- ratõcõ küçük grevlere de engel olunabili- yordu. Karar Alman Sendikalar Birliği (DGB) ile Federal Alman İşverenler Bir- liği (BDA) tarafõndan, sert ifadelerle eleş- tirildi. BDA Başkanõ Dieter Hundt, top- lusözleşme düze- ninin parçalara ay- rõlmasõna karşõ uyarõda bulunarak, derhal yeni ve to- parlayõcõ bir yasal düzenleme gerçekleştirilmesini istedi. İşveren kesimine yakõnlõğõyla bilinen Hõristiyan demokratlarõn yanõ sõra IG Metall, Verdi gibi dev sendikalarda ne- redeyse rakipsiz bir ağõrlõğa sahip sosyal demokratlarla sosyalistlerin de sendikal birliğin parçalanmasõna aynõ dili kullanarak karşõ çõktõklarõ gözlendi. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Sosyal güvenlik haklarõnõ alabilmek için başlattõklarõ eylemin üçüncü gününde, kot kumlama işçilerine Tüketici Dernekleri Federasyonu (TÜDEF) “taşlanmış kot- lara boykot” kampanyasõyla destek ver- di. TÜDEF Başkanõ Ali Çetin, “Tüke- ticiler, satın aldıkları kumlanmış kot- larda kaybolan yaşamları düşünerek bu ürünleri satın almamalıdır” dedi. Kot kumlama işinde “silikozis” has- talõğõna yakalanan işçilerin sesini du- yurmak amacõyla Kot Kumlama İşçileri Dayanõşma Komitesi’nin düzenlediği Ankara Abdi İpekçi Parkõ’ndaki eylemin 3. gününde, işçilere bir destek de TÜ- DEF’ten geldi. İşçilerle birlikte bir basõn açõklamasõ yapan TÜDEF Başkanõ Ali Çetin tüketicileri, taşlanmõş kot satõn al- mamaya çağõrdõ. GREV DALGASI AVRUPA’YI SARDI ASLI KAYABAL MİLANO - Avrupa hükümetleri borç krizinin çözümünü kemer sõkma ön- lemlerinde görürken sokaklarda da pro- testolar çõğ gibi büyüyor. Krizin yeni bir döneme girdiğine ve bu yeni aşamada iş- sizliğin ciddi boyutlara ulaştõğõna dikkat çeken Cgil sendikasõ öncülüğünde İtal- ya, bugün genel greve gidiyor. Şimdiye dek sunulan çözümlerin kri- zin faturasõnõ daha da ağõrlaştõrdõğõna dik- kat çeken Cgil Başkanõ Guglielmo Epi- fani, işsizliğe karşõ yapõcõ bir çözüm su- nulmadõğõna ve gençler arasõnda işsizli- ğin anlamlõ bir biçimde tõrmandõğõna işa- ret etti. Kamu sektöründeki birçok iş- kolunda sekiz saat, özel sektörde ise dört saat iş bõrakõlacak. İtalya bugünkü gre- ve hazõrlanõrken Fransa’da da dün sen- dikal emeklilik reformu protesto edildi. İtalya’da çalõşanlar 2 Temmuz’da tek- rardan sokağa çõkacak. Portekiz’de de 8 Temmuz’da genel greve gidilecek. İşsizlik, tüm yurdu kasõp kavuruyor. İstihdam ora- nõ en yüksek olan ilde, insanlarõn umutsuzluktan İş Ku- rumu’nun kapõsõndan bile geçmediği Ardahan’da, kah- veler dolup taşarken, en işsiz il Adana’da 75 geçici iş için dört bine yakõn insan kuraya giriyor. TÜİK, Türkiye’nin işsizlik oranõnõn en düşük olduğu ili Ardahan olarak açõkladõ. Bu açõklamaya tokat gi- bi cevap, Ardahan Ticaret ve Sanayi Odasõ Başkanõ Latif Tosunoğlu’dan geldi. Ardahan’õn işsizliliğin en düşük olduğu il olmadõğõnõ üstüne basa basa söyleyen Tosunoğlu, aksine son 3-4 yõl içinde 2 bin esnafõn if- las ettiğine dikkat çekti. “İşsizliğin azalması için iş alanlarının açılması ge- rekmez mi? Ama Ardahan’da böyle bir şey yok. Tam tersi 3-5 yılda 2 bin esnaf iflas etti. Ardahan’da işe yeni giren bir kişi yok” diyen Tosunoğlu, devletin de özel sektörün de yatõrõm yapmadõğõnõ söyledi. Adana’nõn en işsiz il olmasõnõ değerlendiren Ada- na Sanayi Odasõ Başkanõ Ümit Özgümüş, “Adana Türkiye’de en fazla göç alan illerin başında geli- yor. Yeni sanayi yatırımları olsa da uygulanan yan- lış ekonomik politikalardan dolayı, göçle gelenle- rin yaşadığı bölgelerdeki doğurganlık hızına yeti- şemiyoruz” dedi. Ekonomik politikalar yanlış Doğu Akdeniz Sanayici ve İşadamlarõ Dernekleri Fe- derasyonu Yönetim Kurulu Başkanõ Süleyman Onat- ça da Adana’daki işsizliğin, ikinci sõradaki Diyarba- kõr’dan yaklaşõk 6 puan fazla olduğunu görünce “ir- kildiğini” ifade ederek “Adana öncelikle yanlış teş- vik sisteminden zarar gördü. Yanı başımızdaki il- lere teşvik verilip bize verilmeyince yatırımcı ca- zip olan o illere gitti” diye konuştu. Diğer yandan Adana’da, Orman Bölge Müdürlü- ğü’nce alõnacak 75 geçici personel için 3 bin 800 ki- şi arasõndan kura çekimi yapõldõ. Geniş güvenlik ön- lemlerinin alõndõğõ kura çekiminde, 225 asõl, 225 ye- dek isim belirlendi. Kura çekiminde adõ çõkanlar 6 ay- lõğõna da olsa iş sahibi olmanõn sevincini yaşarken ad- larõ okunmayanlar büyük hayal kõrõklõğõ yaşadõ. Ankara’da üç gündür eylem yapan kot taşlama işçilerine tüketicilerden destek geldi. Alõnan kararla bir işyerinde birden çok toplusözleşmeye olanak tanõndõ.