Katalog

V— : O O LU cc Çevre bilimleri ve mühendisliği alanında yüksek etki faktörlü bilimsel yaymlar Çevre Bilimleri ve Mühendisliği alanında etki faktörleri (2.2 - 74) aralığında kalan 31 farklı dergide Türkiye adresli toplam 1456 bilimsel yayın tespit edilmiştir. Bu tespit kaliteli yayın konusunda Çevre Bilimleri ve Mühendisliğinin Türkiye'deki en başarılı alan olduğunu ortaya koymaktadır. D.Orhon, orhon@itu.edu.tr: /. Pala, T. Katipoğlu £3 T ürkiye adresli yaymlarda sayısal göstergeler ka- dar bilimsel kalitenin de izlenmesi ve geliş,- ririlmesi ihcrinde hep duruluyor. Ancak baş- ta YÜK olmak, ikerc ilgili tüm kunımların başka kay- gıları olduğu içnn bu konu sadece kişisel merak ve il- gi ile smırlı kalıyor. Prof. Baysal, CBTde yayımladığı yazısmda 11] haş- ka birijYik bilimsel alanda olduğu Rihi, bu konuda ilk kez bir değerlendinne yaptı ve se^-miş olduğu yöntem sonucunda, yüksek etki faktörlü dergilerde Türkiye adresli 4292 bilimsel yayın tespit erti. Baysal ince- lemesinde N.ırure, Science v.b. en yüksek etki fak- törlü dergilerle, scçciği 25 bilim dalının her birine iliş- kin etki faktörü en yüksek 10 dergideki yaymları esas aldığmı belirtmekte. Seçilen dallar arasında Çevre Bilimleri ve Mühendisliği de var. Bu önemli dalın en üst düzey kurumlarda da dikkate alınmaınası aıtık alış- kanlık oldu. Dolayısıyla, bu inceleme gerek yazıda- ki eksikliğin gideıilmesi, gerekse bu dalın scçilmiş olan diğer dallarla bilimsel kars,ılaştırılmasının yapılabil- rncsi aınacı ile yapıldı. Degişik alanlaıı kapsayan genel bir incelemede, yayın kalitesinin yayınların basıldığı dergilerin etki faktörlerini (ım/i;ic- r A'ıcror) sayısal bir gösterge ola- rak kullanmak sııretiyle belirlenmesi doğru bir yak- laşımdır. Ancak, her bir alan için aynı sayıda dergi belirlenmesi, alanların özellikleri ve bu alanlara bağlı dergi sayıları arasmdaki farklılıklar göz önüne almdığında en uygun yaklaşım olmayabilir. Bu hu- sus özellikle Çcvre Bilimleri gibi, hava kirlenmcsi, de- niz kirlenmesi, (,v\re biyoteknohijisi, çevre mikro- biyolojisi, arıtmt reknolojileri, v.b çuk sayıda farklı bilimsel ilgi alanını kapsayan bir bilim dalı iı^in ge- ı^rlidir. Bunun yerine belli bir etki faktörü düzeyi esas almabilir. Baysal'ın yazısmda bir alan (biyomateryal) alt smırı olarak 2.2. etki faktörü tanımlandı. Kıyaslama imkanı ac/ısından incelemede de aynı alt sınır kahul edildi. Herhangi bir alan ele almdığında, değerlendir- nıenin doğruluğunu ciddi bir şekilde etkileyen husus o bilim dalını yansıtan dergi seçimidir. Web of Science/Journal ofCitation Keporrs'un her alan için bclirlediği dergiler iki önemli sakınca içeriyor (i) O alanda belirlenen dergilerin dışuida da önemli yaymlar yapılabiliyor. (ii) Belirlenen dergiler o alanın dışm- da kalan makaleler de yayınlayabiliyor. Bu bakımdan incelemede Envinmmenral Sciences ve £n\'in.>nıi]enra/ Ent>ineering kategorileri için yukarda be- lirtilen kaynakta verilen dergilerde Türkiye adresli yaym- lar teker teker incelenerek seçilen alanla ilgili yaymlar be- lirlendi. Ayrıca, Türkiye'de Çe\p re Bilimleri ve Mühendisliği alanında yapılan doktora çalışmalarmın yayın potansiyeli- ni araştıran bir incelemede [2] ortaya çıkan farklı dergiler de benzer şekilde degerlendirildi. Sonuçta tabloda da özetlendiği gibi, Çevre Bilimleri ve Mühendisliği alanında etki taktörleri (2.2-74) aralığında ka- lan 31 farklı dergide Türkiye adresli toplam 1456 bilimsel yayın saptandı. Bunlardan 159'unun (% 10.9) İTÜ adres- li olduğu görüldü. Uç. noktaya değinmekte yarar var. Dergi Adı Critical Revievvs in Environmental Science and Tecnology Environmental Health Perspectives Applied Catalysis B Conservation Biology Bioresource Technology Environmental Science & Technology Water Research Biological Conservation Environment International Environmetal Pollution Applied Catalysis-A-Gcneral Indoor Air Environmental Research Chemosphere Journal of Hazardous Materials Biotechnology & Bioengineering Atmospheric Envinonment Agriculture Ecosystems Envinonment Aerosol Science And Technology Environmental Modelling SofUvare Ecotoxicology And Environmental Safety Science of theTotal Environment Applied Microbiology and Biotechnology Marine Pollution Bulletin / Dyes and Pigments l Separation& Purification Technology Environmental Ac. And Pollution Research Environmental Toxicol. Chemistry Process Biochemistry Enzyme and Microbial Tecnology Waste Management Toplam Yayın Sayısı Etki Faktörü 7.409 6.123 4.853 4.705 4.453 4.448 4.274 3.566 3.516 3,315 3.19 3.085 3.083 3.054 2.975 2.936 2.890 2.884 2.686 2.659 2.59 2.579 2.569._ .2.562 2.507 1^2.503 2.492 2.420 2.414 2.375 2.208 Türkiye Adresli Toplam Yavın T Vt l l ) - \ \ • \ ' " • ıiMiır^l^ ^ 4 8 1 . 102 20 139 13 «43. 16. 54 2 9 125 462 11 65 6 2 8 37 41 4 20 22 25 14 İ_90 43 60 1456 İTÜ Adresli Yayın 1 0 1 0 15 3 41 0 7 0 0 0 0 12 36 5 8 0 0 1 3 4 0 1 3 0 1 0 8 1 8 159 (i) Çevre Bilimleri ve Mühendisliği yüksek. etki faktörlü yayın konusunda en başarılı alandır ve bir sonraki alandan iki mislinden fazla yayma sahiptir. (ii) Herhangi bir alanla ilgili değerlendinvıe ancak o dal- da uzmanlığı olan bir grup tarafından yapıldığında gerçeğe yakın bir sonuç verebilir. (iii) Türkiye adresli "kaliteli" yayın sayısının 4000 dü- zeyinden yüksek olduğu açıkca görülmektedir. [1] Baysal, B. Türkiye adresli kaliteli bilimsel yaymlar üzerine, CBT, 1204/3, 16 Nisan 2010. [2] Orhon, D., ve diğ. (2010) Research potential ofdvc- tı >r;ı/ studies in en vinmmcn tal sciences and engineering in Turkey, Dcsalination and Water Treatment (baskıda). Tıbbi laboratuvar uzmanlığı üzerine Son zamanlarda genel olarak klinik (tıbbi) la- boratuvarlarda uzmanlık alanında yanlış bir eğilimin hâkim olduğu görülüyor. Bu, ileride geri dönüşü zor zararlara yol açabilir. Bu ya- zıda amacımız, tıbbi laboratuvar alanında ev- rensel ve bilimsel doğruları ve hukuki gerçek- leri ortaya koymaktır. Türk Biyokimya Derneği olarak dünyada tıbbi laboratuvar alanında merkez organ konumundaki International Federation of Clinical Chemistry and Laboratory Medicine'in (IFCC) Türkiye'deki tektemsilcisi sıfatıyla buna hakkımız olduğu- na inanıyoruz. Türk Biyokimya Derneği S öz konusu yanlış eğilim şudur: Tıbbi laboratuvar uzmanlığını (Tıbbi Biyokimya Uzmanlığı ve Tıbbi Mikrobiyoloji Uzmanlığı) sadece tıp fa- kültesi mezunları ile sınırlamak. Bu yaklaşım bilimsel değil ve evrensel doğrular ve ayrıca ülkemizde bugüne dek süregclen uygulamalar ile de çelişiyor. Üstelik böy- lece, sanki tıp dışı disiplinlerden gelen uzmanların tıb- bi laboratuvar uzmanlığını yürütemediği, uzmanlık eğitiminde yeterli uzıjıan yetiştircmeyeceği gibi bir iz- lenim veriliyor. Bugün dünyaya bakıldığında tıbbi laboratuvar uz- manlık eğitimi multidisiplinendir. Bu durum, onyıllardan beri, ABD'de, İngiltere'de gerekse Kara Avrupası'nda geçerlidir. Batı'da kendi alanımız olan Tıbbi Biyokimya ile ilgili olarak geçfirli ulan uygulamaları paylaşmak is- tiyoruz. BİLİMSEL VE EVRENSEL YAKLAŞIM Tıbbi Biyokimya multidisipliner ve disiplinler ara- sı (interdisipliner) bir uzmanlık alanıdır, tıbbm bir alt birimidir, ancak doğa bilimleri (kimya, biyokimya, bi- yoloji, fizik, matematik) ile tıp bilirni arasında yer alır. Bu farklı bilimlerin birbiri ile kaynaştığı bir uzmanlık alanıdır. Bu yüzden, öteden beri tıp dışı disiplinlere açık bir uzmanlık olageldi. Şu anda ülkemizde de, diğer ül- kelerde olduğu gibi, tıp mezunlannın yanı sıra biyolo- ji, kimya, eczacılık ve veteriner hekimliği mezunlan kli- nik biyokimya uzmanlığı yapabiliyor. Literatürde, fark- lı disiplinlerden gelen uzman adaylarının, klinik biyo- kimya eğitim sürecinc zenginlik kazandırdığı, bu süreçte tıp mezunlannın tıp dışı mezunlara, tıp dışı mezunla- rın tıp mezunlarına eğitim açısından büyük katkıda bu- lunduğu belirtilmektedir. Bugün klinik karar sürecinde tıbbi laboratuvarın pa- yı %70'tir. Bu oran 1985'te %45 idi. Tıbbi laboratuvar alanmda böylesine hızlı gelişmede tıp dışı laboratu- varcıların (bunlara "scientist" ya da "clinical scientist" denilmektedir) katkısı çok büyüktür. European Communities Confederation of Clinical Chemistry and Laboratory Medicine (EC4) dokümanlarında bu kat- kı açıkça öne çıkarılmakta [1]. Bugün Avrupa ülkele- rine baktığımızda büyük bir çoğunluğunda tıp mezun- ları ile tıp dışı disiplinlerden gelenlerin laboratuvar uz- manlığını birlikte yürüttükleri görülür. Örneğin aşağı-