Katalog

7MART2010/SAYI 1250 PAZAR 11 Bilge Mutlu ODTÜ'yü birincilikle bitirdikten sonra ABD'nin yolunu tutmuş. Üniversite, master derken VVIsconsin Üniversitesi'nde yardımcı doçentliğe kadar yükselmiş. Mutlu, şimdi VVisconsin'deki jnsan- Robot Laboratuvarı'nın başında, ekibiyle birlikte robotlara "insan gibi olmayı" öğretiyor. Yapay zekâya doğru ELIF TOKBAY E v ışleri ne zordur, hele çalışan bir kadınsanız. Her gün akşama kadar çalış, eve gel yine çalış... Yemek yap, çocukla ilgilen... "Ben robot muyum?" dediğinizi duyar gıbıyız... Ya da bır robot olsa, sıze ev ışlerinde yar- dım etse... iş yerinizde getir götüre baksa, telefonları ya- nıtlasa, sızi sevmediğınız işleri yapmaktan kurtarsa, aynı za- manda halden anlasa. Kızgın olduğunuzda yanınıza ya- naşmasa, dert dınlese... Bunlar sandığınız kadar uzak de- ğil, bilim adamları harıl harıl insansı robotlar üzerinde ça- lışıyor, onlara sosyal olmayı öğretiyor, insan gibi davran- malarını sağlayacak programlar yazıyor. Onlardan biri de Kayseri doğumlu Bilge Mutlu. 32 yaşındaki Mutlu, ABD'nin Wisconcın-Madison Üniversitesi'nde yardımcı doçent. Carnegie Mellon Üniversitesi'ndeki eğitiminden sonra VVısconsin'de yardımcı doçent olarak işe başlamış ve burada Insan-Robot Laboratuvan'nı kurmuş. Bilge Mutlu burada ekibiyle ve fark- lı araştırma kurumlarında çalışan bilim adamlarıyla çalış- malarını sürdürüyor. Çalıştığı bilim adamlarından biri Time dergisı tarafından dunyanın en önemli 100 insanı ara- sında gosterılen Rıchard Davıdson. Davidson, psıkolojı ve Japon bilim insanı Ishlguro'nun (sağda) kendine tıpatıp benzer yaptığı Geminoid adlı robotu en az kendisi kadar saygı görüyor... nöroloji alanında çalışıyor. Bu alan Mutlu'nun da çalış- malarında yararlandığı bir konu. Çünkü robotları anlama- nın yolu insanları anlamaktan geçiyor. Davidson, medi- tasyonun insan beynındekı etkılerinı araştırıyorve bu ko- nu Budist rahiplerin ılgi alanına girdığı ıçin Dalai Lama ve beraberindeki bir grup Budist rahıp heryıl üniversiteyi zi- yaret ediyor. Bilge Mutlu da çogu insan gibi bilimkurguya meraklı bi- ri. Bilimkurgu, insanların teknolojiden beklentılerinin oluş- masında etkıli olduğu ıçin ayrıca önemli. Ama o bir bilim adamı ve ayakları yere saglam basıyor. Robotların ikı ışe yaramasını bekliyor: İnsanların yapmayı sevmediği, sıkıcı işler ve eğıtım, rehabilitasyon. Burada devreye Bilge Mutlu'nun laboratuvan giriyor. Karşısındaki insanın mi- miklerine gore davranan, o insanın yalan söyleyıp söyle- mediginı, kendısinı dinleyip dınlemediğını, sıkıldığını an- layabılen robotlar geliştırmek onun ışı. Robotların sosyal alanlarda kullanılabilmesı içın öğrendıklerini farklı du- rumlara adapte edebilmesı, yeteneklerinı güncellemesi de gerekiyor. Bu yüzden Mutlu disiplinler arası çalışıyor. Çünkü insan davranışlarını robotlara aşılayabilmek için ön- celikle bu yeteneklerin insanlarda nasıl oluştugunu anla- mak gerekiyor. "Elbette biz bir insanın hikâye anlatırken- ki davranışlarını kaydedebilir ve robotu bu davranışları tak- lit etmesi için programlayabilıriz. Ama bu bize bir şey ka- zandırmaz, çünkü bizim amacımız robota hikâye anlatma yeteneğı vermek, daha sonra robotun kazandığı bu yete- nekle yeni hikâyeler anlatmasını sağlamak" diyor Mutlu. Laboratuvar, insanların robotlara nasıl tepkiler verdiğı- ni de araştırıyor. Örneğin Amerika'da 100'den fazla has- tanede getir götür işlerine bakan TUG isimli robotla da ça- lışmış Mutlu. Bu konuda yazdığı makaleyle de uluslararası konferanslarda iki kez en iyi makale ödülü kazanmış. Bu araştırmanın insanların robotları nasıl algıladıklarıyla ilgili önemli ipuçları verdiğini şöyle anlatıyor: "Teknoloji ürünleri insansı özellikler kullanmaya başla- dıgında algılar degişiyor ve kendilerini bir insan gibi an- lamalarını bekliyor. TUG hastanenin bir ünitesine geldiğinde hemşireler getirdiğı malzemeyi alsın diye bir anons yapı- yor. Ancak hemşireler o anda meşgul ve robot da bu me- sajı sürekli tekrar ediyor. Elbette bu hemşireleri inanılmaz derecede sinir ediyor. Bu malzemeyi getiren bir insan ol- sa muhtemelen anonsu bir kere yapar, hemşırelerin meş- gul olduğunu anladıgında bıraz bekler, belki bır sure son- ra biraz daha kıbarca tekrar anons ederdi. Fakat robot bu- nu yapmıyor, aynı mesajı sürekli tekrar ediyordu. Bu du- rum bıze robotların insansı yetenekleri kullandığında insan gibi algılandığını, beklentıler karşılanmadıgında da hayal kırıkhgı yarattıgını gösterdi." ISHIGURO HOCA Bu konuda başka bir ömek daha veriyor. Bilge Mutlu'nun Osaka Üniversitesi'nden birlikte çalıştığı Hiroshi Ishiguro, yüz yüze iletişim konusunu daha derin araştırmak ıçin ken- dısıne tıpatıp benzeyen bir robot yapmış. Amacı da in- sanların kendisiyle ve kopyasıyla etkileştiginde ne gibi tep- kiler verdiklerini anlamakmış. Araştırmalar sırasında Hiroshi Ishiguro'nun öğrencileri, bilim adamının robotuna da ho- calarına gösterdikleri saygının aynısını göstermişler. Hatta robottan söz ederken "Ishiguro Hoca" diye hitap etmişler. Robotların otistik çocukların eğitimınde kullanılması Bilge Mutlu ve ekibinin üzerinde çalıştığı başka bır alan. Mutlu, robotlarla yeni eğitim ve terapi teknıkleri konusunda ça- lışmalarını sürdürüyor. Bu konudaki en ileri çalışmanın ingıltere'den Kerstın Dautenhah'ın geliştirdiği Kasper ad- lı robotla yapılan birkaç deney olduğunu anlatıyor Mutlu. Japon bilim adamı Hideki Kozima'nın Keepon adındaki ro- botla yaptığı çalışmalar ise Fransa'da sürüyor. Bilge Mutlu, robotların toplumdaki yerinin ne olacağı, in- sanların yaşamlarına ne ölçüde gireceğinı ise kestırmenın güç olduğunu anlatıyor. Ama robotların yol açabıleceğı ola- sı hasarlarda sorumlu tarafın kım olacağı ufak da olsa tar- tışılmaya başlanmış. Bu da bize, robotlarla birlikte bır ge- leceğe hazırlanmamız gerektiğinin ışaretlerıni veriyor. Bilimkurgu romanlarındakı kadar olmasa bile. • tokbayellf@gmall.com TEKNOLOJI LG'den 3G için yeni telefon LG'nın yeni cep telefonu LG GU285, şık tasarımı, görüntülu konuşma özellığı, yüksek verı aktarım hızı ve gelıştırılmış multimedia ıçerıklerı ıle mobil iletişim ıhtıyaçlarını fazlasıyla karşılıyor. Sahıp olduğu VGA Kamera, Internet, Mobıl e-maıl, Bluetooth, ve Mıcro USB portu gibi teknolojık ozellıklerı ıle kullanıcılarının yaşamlarını kolaylaştırırken MP3 çalar, FM radyo ozellıklerıyle yaşamlarına eğlence katıyor. "Akıllı Not Sıstemı" özellığı, notlara ulaşabılmek ıçin karmaşık menu seçeneklerıyle uğraşmayı ortadan kaldırıyor. 16 gıgabayta kadar artırılabılır mıcro SD hafıza kartı desteğı sunan LG GU285, "Göruntulu Goruşme" ozellıgı ıle de kullanıcılarına yüz yüze konuşmanın keyfıni sunuyor Kısayol Tuşu, en sık kullanılan özellıklere ıstenıldığı zaman dogrudan ulaşım sağlıyor. ASUS RT-N13U ile ikisi bir arada çözüm ASUS RT-N13U kablosuz yonlendırıcı sadece 300Mbps'e kadar yüksek hızda verı ıletmekle kalmıyor aynı zamanda yazıcı sunucusu fonksıyonu da goruyor. Yeni ASUS kablosuz l - \ yonlendırıcı "otomatik anahtarlama" fonksiyonu ıle fark yaratıyor PC ve sunucunun 24 saat açık kalmasına gerek duymadan bırçok kullanıcının birlikte çok fonksıyonlu bır yazıcıyı kablosuz kullanmasına ızin vermekle kalmıyor aynı zamanda tekrarlama, bağlantı dışı kalma ve sürekli yenıden bağlanma gıbı sorunları da ortadan kaldırıyor. Farklı kullanıcıların aynı anda yazıcıyı kullanmak ıstemeleri halınde, yonlendırıcı anahtarı otomatik olarak devreye gırerek, farklı kullanıcıların yazıcıyı eş zamanlı olarak kullanmalarına olanak tanıyor. PAZARIN PENCERESINDEN SELÇUK EREZ Kişilik bozuklukları r— ğitimimizin önemli eksıkliklerinden biri, CZ çocuklarımıza kişilik bozukluklarının tanıtılmamasıdır. Bunları bilmeden, öğrenmeden yetişen biz yani Cumhuriyet kuşakları, kâh "borderline" bir amirin psikolojisındeVi gelgitlerle ülserolduk, kâh, "Aspergen"li kızlara asılıp ağzımızın payını aldık, bazı seçimlerde de tuttuk "narsisistik" adamlara oy verip günahların en yücesini işledik, memleketi rezil ettik. Bu eksikliğin giderilmesi için halkı aydınlatıcı kampanyalar düzenlemeli, gazeteler "Kişilik bozukluğu" ilaveleri vermeli, kişilik bozuklukları, SGK'nın tedavi listesine alınmalıdır. Bu konuda her şeyden önce "Narsisistik" kişilik bozukluğu irdelenmelidir. Çünkü genel ve yerel seçimlerde "hastalık hastası" ya da "paranoid yani egzostan nem kapanlar"dan degil "narsisıstiklerden birini seçtiğimiz zaman mahvolabiliriz. Narsisistikler nasıl tanınır? Psikoloji kıtaplan şöyle diyor: • Kendilerini dunyanın en önemli, en haklı kimsesi sanırlar. • Başarısız olduklan zaman bile alkışlamayana kızar, eleştirenlere köpürür, bunları en olmadık şekillerde suçlar, ıntıkam almak isterler. Kendilerini aslan ya da kaplan gibi çizmeyen karikatüristlere dava açabilirler. • Empati yoksunudurlar, başkalarının duygularına sağırdırlar. • Kendilerini bazen kontrol edemezler, bu sırada ağzılarından çıkanları kulaklan işitemez. Bundan bile başkalarının sorumlu olduğunu ıleri sürerler. Bu kişilik bozukluğunun genellikle fazla pohpohlanmış ya da aşırı ezilmiş bir çocukluk geçmişinden kaynaklandığı ve tedavisinin pek, pek güç olduğu bilinir: Bir sürü kendini beğenmişi bir araya getirip grup tedavisı yapmaya kalkan psikologlar, bunların "ben senden daha iyiyim" diye kavgaya gırıştiklerinı, büsbütün bozulduklarını bildirmişlerdir. Peki ne yapmalıyız? Kişilıği bozukların da aslında kötü insanlar olmadıklarını bilmemiz, bunları, "Hepımiz manyağız!" sempatı kampanyaları düzenleyip tedavi konusunda yüreklendirmemiz gerekir. "Param çıkışmaz" gerekçesiyle tedaviden kaçanlar olursa bunların bakımı için her ıl ve ilçede ve Almanya'nın tüm eyaletlerinde yaşayan yurttaşlarımız arasında gözü yaşlı çocuk resımli bilbordlarla desteklenen kampanyalar düzenlenip para toplanmalı, bu "münasip" bir şekilde Ankara'ya iletilmedilir. selcukerez@gmail.com Hazırlayan: HAKAN AKARSU (hakana@cumhuriyet.com.tr) Olaysentır Misafir şair Med-cezlr Gel Git-me Tuzak Taze ekmek ve sabah Sonra hep o eski uzak "Performans" Vizyon Misyon lllüzyon Ümit Sanaslan (Dipnozlar) Pratik bilgiler Ikinci ve üçüncü derece bilinçlenmelerde derhal doktora başvurulmalıdır. Off the record - Karşılıksız çek 10 milyonu buldu deniliyo.. - Her şey karşılıkh aabi!.. DA-I W*M İyi forveti E f l olan, puanı •£• bu dünyada |~9 bulur. H * sesı • Kötü devlet adamları, oy kullanmayan iyi yurttaşlarca seçilir. • Işitecek kimse olmayan yerde, yalan söyleyen olmaz. • 1 AMEVVEY ANG070F• — ^ Fotoğraf: ^ - » 1. J •Mehmet A İÜnal Misafir çizer: Akdağ Saydut Maskeli balo - Balo sahibi için çok iyi biri diyolar.. - Maskesini görmem lazım..