Katalog

oo ûû SON ARAŞTIRMALAR DÎNOZORLAR HANGt RENKTEYDÎ? Dinozorlarda ve illcel kuşlarda ilk ke2 me- lanozom olarak bilinen pigment damlacık- ları bulan İngiliz bilim insanları, ilk dino- zorlardan olan tüylü dinozorların kuyruk- larında turuncu ve beyaz çizgilerin bulun- duğunu açıkladı. Bristol Üniversitesi'nde Mike Benton ile çalışan bilim insanlan yüz milyon yıldan ön- ce yaşamış olan Sinosauropteryx ve diğer ba- zı hayvanlann renklerini tespit etti. Benson araştırmanın aynca tüylerdeki işlev deği- şikliği hakkında ayrıntılı bir bakış açısı sunduğunu da söylüyor. Bugüne kadarki bilgilere göre tüyler, ka- natlardan önce vardı. Son araştırmayla tüylerde renk pigmentlerinin de bulunma- sı, bunların sırf renklerin gösterilmesi için -|- gelişmiş olabileceği düşüncesi doğdu. Isıtıcı veya uçmada yardımcı görevleri evrim sü- recinde daha sonraları gelişmişti diyor bilim insanları. Son bilgilere göre tüyleri beyaz, siyah ve turuncumsu kahverengi lekelerle kaplı ilkel kuş Confuciusornis, kanatlarını uçmak için kullanan ilk hayvanlardan biri. Bilim in- sanlarına göre sonuçlar, kuşların etçil di- nozorlardan geliştiğinde dayanan tahmini de destekleınekte. ŞEKER SEVÎYESÎ KARARLARDA ETKİLİ Amerikalı bilim insanları önemli ko- nuşmalardan önce şekerli içecek içilmesini öneriyor. Nitekim kandaki şeker seviyesi yüksek olduğunda daha mantıklı kararlar alınıyor. Güney Dakota Üniversitesi bilim insanları araştınna- larında altmış beş üniversite öğrencisinden, bir gün son- rası için belli başlı bir para miktarı ve daha sonraki bir zaman için daha büyük bir para miktarı arasında se- çim yapmalarını istemiş. Katılımcılardan bazıları içinde yapay tat- landırıcı Aspartan, diğerleri ise şeker bulu- nan içecek içmişler. Bilim insanlan kan seviyesinin yemek yeme alışkanlığı dışmda başka karar süreç- 121 lerini de etkileyip etkilemediğini öğrenmek istiyordu. Şekerli içeceği içen öğrenciler, da- ha fazla para için daha uzun bir süre bekle- meye hazırlardı. Bu durum tokluğa benziyor. Kan şekeri yüksek olduğu zaman yemek için daha fazla beklenebilir diyor psikolog Xiao- Tian Wang. Yapay tatlandırıcılı içecekten içenler bir gün sonra alacakları daha az pa- raya razı olmuşlardı, Yapay tatlandırıcılı içecekler bedende "enerji krizi" sinyali veriyorlar. Çünkü be- dene lezzetli bir şey girmesine rağmen besin değeri içermemektedir diyor Wang. Beden bu durumda sunulan her şeyi almaya çalışır. Araştınna light içeceklerin diğer kararlar- da da benzer etkiyi yaptığını göstermekte. Konuyla ilgili araştırma "Psychological Science" dergisinde yayımlandı. DUYGULARIN DİLİ BÎR Gülmek, ağlamak veya iğrenmek; dün- yadaki tüm insanlar temel duygulan benzer seslerle ifade ediyor. Demek ki bu tür duy- gu ifadeleri bağlı olduğu kültürlere göre bi- çimlenmiyor, çok daha eski bir geçmişi var diyor College Üniversitesi bilim insan- ları. İngilizler ve Namibya'da modem uy- garlıktan çok fazla etkilenmemiş Himba halk grubuyla gerçekleştirilen araştırmada, katı- lımcılara çeşitli duyguları (yabancı dillerde) yansıtan sesler ve bunlarla ilgili yüz resim- leri gösterilmiş. Katılımcıların görevi sesle- ri uygun resimlerle birleştirmekti ve iki grup da gerçekten farklı kültürlerdeki öfke, kor- ku, iğrenme, sevinç, üzüntü ve şaşkınlık gi- bi temel duyguların ifadesini resimlerle doğru olarak birleştirmiş- ler. Sonuç, duygulann ve bunların ifa- de edildiği seslerin tüm kültürlerde b i r b i r i n e benzediğini göstermekte diyor araştır- mayı yöneten SophieScott Araştırma TEMBELLÎK, BEYNE YARIYOR . Dinlenmek, tembellik yapmak veya ha- yal kurmak gibi üretken olunmadığı zaman- larda beyin daha önce alınan bilgileri işliyor. Sağlıklı bir dinlenme bu yüzden öğrenenle- rin uzun vadede kalıcı olmasında etkili ola- bilir. New York Üniversitesi sinirbilimcileri Lila Davachi ve Arielle Tambini'nin Neuron dergisindeki yazılarına göre dinlence sırasında beyin daha yoğun çalışmakta. Deneyler sırasında resimlere baktıktan sonra ara veren ve kısa bir süre için hiçbir sey- le meşgul olmayan katılımcılar gösterilen bil- gileri daha iyi hatırlatnışlar. Anlaşıldığı üze- re bir dersten sonra kahve molası vermek, öğ- renilenlerin kalıcı olmasını sağlıyor diyor Davachi. Halihazırdaki bilgilere göre uyku sı- rasında izlenimler ve anılar kalıcı hale gel- mekte. Ayrıca araştırmalardan elde edilen so- nuçlara göre dinlenme sırasında belli başlı böl- gelerin daha etkin olduğu bilinmekte. Davachi ve Tambini, tembellik yaparken ve- ya dinlenirken de anıların daha iyi işlenip iş- lenmediğini görmek için hipokampus bölge- sini ve beyin kabuğunun bazı bölgelerini man- yetik rezonans tomografisiyle incelemişler. Bu inceleme sonucunda daha önce bir görev için uyanlım söz konusu bölgelerin dinlenme sı- rasında çok yoğun bir biçimde çalıştığı gö- rülmüş. Hipokampus ve beyin kabuğu ara- sındaki bu aşın etkinlik, bilim insanlarına gö- re daha önce görülen bilgilerin dinlenme sı- rasında işlendiğini gösteren bir kanıt. Biz din- lenirken, beynimiz bizim için çalışıyor. İstirahat bellek ve bilişsel işlevler için önem- li diyor araştırmacılar. ÖRÜMCEK AĞINDAKÎ SUYUNGÎZİ Örümcek ağmın ipi son derece sağlam ve esnektir. Bu yüzden bilim insanlarının yeni malzemeler için örnek aldıklan doğal mad- delerden biridir. Çinli araştırmacılar şîmdi örümcek ağındaki diğer bir özelliğini gizini çözdü. Nemli bir gecenin ardından örümcek ağında inci taneleri gibi dizilen su damlacıklan çiğ ve güneş ışığının yardımıyla renklenir ve büyüleyici bir görüntü oluşturur. Demek ki örümceğin ipeği havadaki suyu emip depo- lama yetisine sahip. Çin Bilimler Akademisi'nde Lei Lang ile çalışan bilim in- sanları, suyu emen bu malzemeyi Uloborus walckenaerius örümceğinde yakından ince- lediler. Anlaşıldığı üzere örümcek ipeğinin lif yapısı ıslandığı zaman değişiyor. Nano lifler- den biçimlenen düğümler dizisi oluşuyor ve bu dizi "menteşeler" tarafından düzenli ola- rak bölün- m e k t e . Düğümler ve menteşeler arasındaysa suyun örüm- cek ağında iyi ve kalıcı bir şekilde yo- ğunlaşmasını sağlayan farklı enerji ve basmç oranları yer- leşiyor. Bilim adamlarının anlatımına göre su damlacıklan düğümler etrafında "toplan- - makta". Lei Lang ve ekibi ıslak örümcek ağın- ,. daki yapının endüstrinin ilgisini çekmiş ol- ^ masını umuyorlar. Nature dergisindeki yazı- '' ya göre Çinli bilim insanları örümcek ipinin 'X. su toplamasını taklit eden yapay liflerin ilk '•• prototiplerini üretmişler bile. Nature dergi- si Çinli bilim insanlarıntn bu buluşunu yeni sayısında (Sayı 463, s. 660) "Directional vvater collection on wetted spider silk" baş- lığıyla kapak konusu yaptı. Nilgün Özbaşaran Dede TUTANKAMON'UN DNA ANALİZİTAMAMLANDI Birkaç yüz mumyanın anali- zi kişilikler ve aile bağları hak- kında bilgi verecek. Sonuçların 17 Şubat'ta açıklanması bekle- niyor. Bilim insanlan Tutankamon mumyasının DNA incelemesini tamamladı. Kahire'de gerçekleş- tirilen bir konferansta konuşan Zahi Hawass, sonuçların 17 Şubat'ta açıklanacağını söyledi. Sonuçlar kral Amenophis Hl'ün DNA verileriyle karşılaştırılınca Tutankamon'un büyük ba- bası olup olmadığı belli olacak. Araştırma, yüzlerce mumya- nın kişiliğini ve aile bağlarını açıklayacak bir çalışmanm par- çası. Özellikle de Tutankamon'un aile ilişkileri uzun süredir ınerak ediliyordu. 3300 yıl önce yaşayan Tutankamon, 18. hanedanın son hükümdarlanndan biriydi. Dokuz yaşında tah- ta çıkan firavun, on yıl sonra esrarengiz bir biçimde yaşamı- nı yitirmişti. Mezarı 1922 yılında İngiliz araştırmacı Howard Carter ta- rafından Krallar Vadisi'nde bu- lunmuştu. Mısır, DNA analizlerinin yabancı bilim insanları tara- fından yapılmasını istemediği için Mısır'daki müzede özel bir DNA laboratuvarı kurulmuş. Hawass'ın en önemli hedefle- rinden biri bu şekilde firavun Echnaton'un eşi olan Nefertiti'nin mumyasını bulabilmek. Mısırlı yetkililer 2008 yılında Tutakamon'un mumyasın- dan ve aynı mezarda bulunan iki ceninden DNA örnekle- ri aldıklannı açklamıştı. DNA analizleriyle bu iki ceninin Tutankamon ve eşi Ankesenamon'a ait olup olmadıklan araştırılacaktı. Ankesenamon, Nefertiti'nin kızlarından bi- riydi. J