Katalog

YalancıŞahit’ teMüge Iplikçinin çı kı şnoktası “özgürlük”kavramı .Dili ve kurgusuyla genç okunan yakalayacakbu cesur romanda, hakları çiğnenmiş, özgürlükleri kı sı tlanmı ş kahramanlar var. Kottaşlama işçi leh, okulu bı rakı p çalı şmakzorunda kalan çocuklar ile çaresiz ailelerinin mücadelesinin temelinde yatan ekonomik sorunları nyanı sı ra insanoğlununonuru ve hakları da masayayatı rı lmı ş. MaviselYENER On üçyaşı ndakiÇetinYavuz onunla tek öğretmeniSelime’ yletanı şı nzil km.Boyacıailesişehrinenyoksulbölgesiı ı de. sı vası z birindeyaşar.Yavuzailenin dokuzuncuneteı i dünyayagelir;kentinkuzeyindeki taşlama işçiolanbabasıhastadı r.Kot fabrikası nı nalı namayanortamı ndanicesiyokolup9itmiştir, onlardanbiriüeYavu:’ laaynıisimdekiamcası dı r.On yedisindengünamu kaybıYavuz’ uçoketkilerniştir. Babasıhastaneye Yavuzaltı ncısı nı fı nson günleumndedir,belkideokulaartı kdevamedemeyecektir,bukonuda kaygı lı dı r.Yaztatilindeçalı şmakiçinkarpuzcununyanı na girer.Karpuzculuğusever,bunubiroyungibigörür. “I(aı puzlar,komşulanHasanAmca’ nı nkocaellerindenkamyondaki başkakocaelleredoğruhavadayeşilperendeleratar.Yavuz iseonlannrenklerindekicoşkuyatakı hpkalı rdı .Veşilinbuhali aklı nıbaşı ndanalı rdı .“(s.21)Yavuzresimyapmaktan hoşlanı r,yerlidizileriizlemeyebayı lı r,futbolvemüzikyanşmalannı dakaçı rmaz. Içkarartanbirtemmuzgününde,Yavuzkarpuzsergisinin önündemüşteribeklerkenbirpatı rtıkopar.Önceçocuklar koşar,ardı ndanbüyükler,peşindenpanzerler... Panzerlerdenaradası radaçı kansular...Yavuznelerolduğunu Tozdumanı niçindenbirionaseslenlr“Neduruyorsun len!Hadi,sendekatı lsana”(s.23.)SeslenenYusuf’ tur.Yusuf, babası ölünceokulubı rakmı ş,kotfabrikasıonuişealmı ş, erdı ndanilkekonomikkrizdeiştençı karmı ştı r.Sonrası nda sokaklardakağı ttoplamayabaşlamı ştı rYusuf.Fabrikanı n kapatı lmasıiçinbirgösteridüzenlenmiştir.Doğrusuya,Yavuz’ u pekilgilendı rrnezfabrika.“Kimnedersedesin,uzaktakibir binaydıonagörefabrika.Birbirlerinedokunmadı klansürece sorunyoklu.Yann?Uzakvebilinmezdi.“(s,24)Karpuzcu HasanAmcahemendevreyegirerveYusufu oradan uzaklaştı rmayaçalı şı r,“elindekitaşiankimeatarsanafamaYavuz’ u bulaştı mı abuişe”der. Zamanhı zlaakar.Karpuzcu,Yavuz vekarpuzlardanoluşanseyircilerkargaşayıizlemeyedevam eder.Havadataşlaruçuşur,insansesleritozlarakanşı r. sı kı lansuyuntayfıgörülür.Iştebukarmaşanı niçinde,Yavuzbir kı zgörür.Panzerdensı kı lantazyiklisu, kı zı nçelimsiz bedeninialaboraeder.Bukı z,Yavuz’ unablasıSongül’ dür.Çaresiz kalanYavuzkendinitoz dumanbulutununarası naatar. Panzerlerdenfı şkı ranbası nçlısu kesildiğizamaninsanlarkaçı ş mayabaşlar,çocuklarkaçamaz.OnlardanbirideYavuz’ dur. SivilpolisinsözleriYavuz’ unyüreğindepatlar:“Gelbakalı m ufaklı k,taşatmanı nneolduğunubirdebizeanlatevlat.“(s. 28) Yavuzne biryeretaş atarne de olanlannbilincindedir fakatönce gözaltı naalı nı rsonradatutuklanı r.Onüçyaşı ndaki Aynıkoğuşta yedi çocuk buluşursa ne olur? Oyunoynarı ar MügeIplikçiçocukbakı şı nıbaşarı yla yakalayanbiryazarolarak tutukevindekiçocuklaraoyunoynatı yor.Amabu nası lbiroyun?SavrukEkrem, Kadri.KikirikIsmail,KavrukSinan, Çalı şkanZeki,OyunbazYusufveYavuzçocuksuama büyükleritaklitedenoyunlaroynar.Mahkemeoyunu,oyunları n en hareketlisidir.Şakadanbirmahkemekurulur,birihakim olupranzayaçı kar,adaletiarar.Suçlular,savcı ,avukatve askerleridevardı royunun.Yavuzbuoyundaeksiği gidermekiçinkollansı var,mahkemederesimyapanbiriyoktur. Yavuzbirdizidegörmüştürböylebirini.Yavuz’ unkağı t kalemiolmadı ğıiçin,duvardankoparı lmı ş,ucuinceltilmiştaşlarla çizimlerikoğuşunduvarı nayapmayabaşlar.Nası lkimağara insanıhayatı nıduvarlaraçizdiyse,Yavuzdaöyleyapar. CezaevimüdürüKöstebekSüha’ nı n“devletmalı nazarar veriyorsunsözlerionudurdurmayayetmez,çünküoçizerek özgürleşen,çizerkenunutmayıbaşaranbirçocuktur.Cezaevi koşullangitgidekötüleşir,televizyonizlemeizniverilmez, açı kgörüşlereengelgetirilir,mektupyazamaz,gazeteyada kitapokuyamazlar.Cezaevininmüdürüonları“Iyivatandaş” yapmayaantiçmiştirlAynıkoğuştabuluşanyediçocuğun tekortaknoktasıyoksulailelerinçocuklanolmasıdeğildir, diğerönemliortaknoktalannı nneolduğunuromanı n satı rlanndahaktaralı m:“Yusufdı şı ndakimsefabrikayataşatmamı ştı . Ellerimizdetaşiziaramı şiar,oizibulamadı klarızaman, suçluluğumuzakanı tdiyeterliellenmizigöstermişler,hı zlıatan nabı zlanmı zdankeibimizeyürüyenkorkuyudelilsaymı şlardı .“(s, 44) Hayal,masumlyetl bozar Okuldayaptı ğıresimlerleöğretmeniSelime’ nindikkatini çekenYavuz’ a“YalancıŞahit”adı nıyinebuöğretmeniverir. Çünkü“ressamlarbirtüryalancışahittir.“(s.13)Yavuzresim yapmakeylemiyleyaratı cı lı k,yaratı cı lı klaözgürlükarası nda kurduğubağlaromanı nçı kı şveyarı şnoktası nı ntemeliolan “özgürlük”üzerinedüşündürürokuru.Sanatveözgürlük üzerinedebirgüzellemedirbukitap.Koğuştaoyunoynayan çocuklarironikbakı şaçı sı nıdasunarlarokura:‘ Dünyadakien büyüktehdit,hayalgücüdür.Heledeböylelerininhayalgücü; Sanatçı nı nhayalgücü!..”(s.103> ÖğretmeniSelime,Yavuz’ ainanı r,birgazeteciyeolan biteniaktanr.0 gazeteciuzunuğraşlardansonrayönetimden izinçı karı rveYavuz’ uziyaretegelir,gerçeğionunsesinden duyar.Bı raktı ğıfotoğrafmakinesiniYavuzkoğuşasokmayı zordaolsabaşarı r.Duvarayaptı ğıresimlerinfotoğrafı nı çekipgazeteciHümeyra’ yaulaştı rmasıhiçdekolaydeğildir.Yi1 ne de bunubaşarı r.Bası nonlardansözetmeyebaşlar. Koğuşunduvarı naresimyapanmasumçocukvediğer çocuklardanbası nı nsözetmesicezaevimüdürüKöstebek’ i huzursuzeder. Gereğidüşünülmüştür!Hayalkurmak,oyun oynamak,resimyapmakyasaklanacaktı r!Buçocuklarmasum olamaz,çünkühayalkurarlar.Köstebek’ ediklenenYusuf hücreyegönderilir.Köstebekkoğuşunduvarları nı‘ taşlanmı ş kotmavisirengine”boyatı r.BöyleceYavuzve arkadaşlannı noyunları ,hayalleri,onları ndüşlerinisonsuzataşı yacak bütünçizgileryokolupgider.Köstebek’ inhı rsıbitmekbilmez, Yavuziçindüşündüğübaşkaşeylervardı r... Romanı nsonbölümündeanlatı cıyineüçüncütekilşahı stı r. Yavuz’ unbakı şaçı sı ndanmetninatmosferinegirenokur başkabirgözünanlatı mı ylakarşı laşı ncayabancı laşı rve birkez dahasarsı lı r.ZihninegirdiğimizYavuz’ undünyayı algı laması ylakı sı tlıdeğilizdir,onunvediğerlerinin“Enaz SizinKadar Masumuz”çı ğlı ğıdalgadalgayay!lı revrene.Vicdankavramı üzerindeuzunuzundüşünürüz.Romanı nsürprizsonu cezaevimüdürüKöstebek’ ino adı bilehaketmediğinmn göstergesidir,çünküköstebeklercesurdur! lpı ikçi’ ninçı kı şnoktası“Özgürlük”kavramı Romandakikahramanları nhepsininbirbiçimdehakları çiğnenmiş,özgürlüklerikı sı tlanmı ş.ÖrneğinYavuz’ uanlayanve onunlailgilenSelime,Istanbul’ dansürülmüşbiröğretmen. Dulolduğuiçinherkeskorkusuzcaonundedikodusunu yapı yor.Selimeöğretmeninkendiniözgürhissedebildiğitek alan,öğrencileriylebirlikteolabildiğisı nı fı .Kottaşlama fabrikası nı nhastaettiğiinsanlar,Yavuz’ unablasıSongül, fabrikanı nfutboltakı mı nıçalı ştı ranÖmerHocavediğerleri,hepside görünmezzincirlerleelikolubağlanmı şbireyler.Cezaevi müdürüSühaYı lmaz,yaniKöstebekdeözgürdeğilaslı nda. Güçlügörünsedehepsindengüçsüz.Kotfabrikası nı n ortaklanylayakı nilişkide,onlarıkı zdı rmamasıgerekiyor. Cezaevininşehirdı şı ndabiryeretaşı nması ylacezaevininyerinin büyükbiralı şverişmerkezinedönüştürülüpkotsatan dükkanlarladolacağı nıhayaledenSühaYı lmaz,yakı ndaemekliola cak.Bualı şverişmerkezininmüdürlüğünücepte keklik görüyor. Insanhaklarıihlallerininveötekileştirmeninpekçokçeşidi ne tanı koluyoruzYalancıŞahit’ te.Yavuz’ unbabası nı nyattı ğı hastaneninkoşullanbileinsanhakları nısorgulamakiçinyeter değilmi?“Tamaltıkişikucakkucağakoğuşgibibiryerde yatı yordu.Soluklar,dertler,akrabalar,çolukçocukbirbirine karı şı yor,özengösterilmesigerekenhastalarbirerhasta olmaktançı kı yor,yoksulluğunkesikvedüzensizinlemelerine dönüşüyorlardı .”(s.19) Atmadı ğıtaşı nağı rlı ğı nıyüreğindehissedenYavuzve diğerlerininhikayesiniokuyangençokurları ndayüreklerinde ağı rlı khissedeceklentartı şı lmaz.Günı şı ğıKitaplı ğı ’ nı nKöprü Kitaplardizisi,iyiçocukkitaplanokuyarakokuma gereksinimiduyumsayabilmeyibaşarmı şolangençleriedebiyatı n enginsulannaçağı rı yor.Çocukvegençlikkitaplanndaherşey anlatı labilir,ölümüdeanlatı rsı nı z,demirparmaklı kları nardı nı da...Amabununası lanlatacağı nı zdı rası lsorun.Iplikçi bununüstesindenbaşarı ylagelmiş.ÖrneğinYusufişkence görürvedelirir.AmaIplikçionunişkencegördüğünüokuruna söylemez.Onunerkendenfı rtı nayatutulmuşbirbadem ağacıolduğunuanlatı rkenYusuf’ untemsileniğiherkestensöz etmektedir.Öylesineustalı klabetimlerki,Yusuf’ unbaşı na gelenlerişiddeteaithiçbirsözcüklekarşı laşmadananlar okur.“Gidipellerinituttum.Elleribuzgibiydi.Hafifçe omuzları nıkaldı rı pindirdi.Ardı ndanöylebirçı ğlı kkopardıki, hepimizyerimizemı hlandı k.Çı ğlı klarıçı ğlı klarizledi.Onane yapmı şlardıböyle!”(s.117) Evinden,yurdundanalı nı pgötürülenvebirdahageri gelmeyen,durdukyerdehakaretyiyen,suçluolduğu kanı tlanmadanboşyerecezaçekeninsanlannsessizdavaları nı n çı ğlı ğı nıyarı nı nyargı çlangençlerduysun!Bizyetişkinlerduysak daduymazlı ktangeliyoruznası lolsa... MügeIplikçiçağı mı zTürkiyesi’ nianlamaya/anlatmaya çalı şı rkengençleriçinönyargıoluşturabilecekhiçbiröğeyi kullanmamı ş.Örneğin,romanı ngeçtiğikentinadı nı söylememesibuduyarlı klardanbiri.Özgürlük,masumiyetveçocuk temasıüzerinebütünsel,gerçekbirromanoturtanMügeIplikçi çocuk/gençlikyazı nı nahoşgeldi,neiyiettidegeldi.5 www.maviselyener.com “YalancıŞahit,MügeIplikçi,Günı şı ğıKltaplı ğı ,132s,2010, 14+ NllayYı lmaz• IstanbulBllglüniversitesi• InönüCad.l4o:28KuştspelIstanbulTel:02163811750• www.nllayyllmaz.com• slhlrlldegnekcumhurlyetlgmall.com 1 K1TA Hazı rlayanı ar:NilayYı ı maz,AytüıAkaı , MaviseıYener,Çı ğdemGündeş, Mustafa Deı ioğı u. 1 MügeIpIikçi’ denmasumiyetinresmi: YalancıŞahit i .1 Yavuzartı kYarenlerCezaevi’ ndedir. Romanı nbundansonrası nı benanlatı cı nı nyaniYavuz’ undilindenokuruz. + SAYFA 24 CUMHURİYET KiTAP SAYI 1079