Katalog

Kültür Şiddet ve kızgmlık uygarlık kapısmı kapatıyor Bu ülkenın sağduyulu insanlarının her gün toplum için yapacakları en yararlı şey, şiddet göste- rılerinı yumuşatma ya da engelleme çabası olmalı. Yazılarımda çok kez şiddetin trafik bağlamın- daki utandırıcı gösterilerini vurgulamaya çalışıyorum. Şiddet en fazla ulaşımda su yüzüne çıkı- yor. Çiinkii ulaşım ortak yaşamın en büyük bileşenidir. Işine, okuluna, alışverişine çıkan ınsan- lar, toplumun gelişmemişliğinı yansıtan bütiin hastalıkları araba sürerken, ınerken, binerken sü- rekli sergilıyorlar. DoğanKuban I ıddetın bıleşenlerı cahıllık, orgutlenmemışhk, dı- ı sıplınsızlık, kural dışı davranış, kentlıleşememış ol- ma, kısaca bırlıkte yaşadıklarımızm haklarına say- grstllık, bu bılgısızlık kadar, ınsana yetermce sevgı bes- lememekten, ınsana yeterınce acımamaktan, ınsana ınanmamaktan, uygar bır toplumun guvenlık, sağlık, ne- zaket gıbı kent yaşamına kazandıracağı standartlara ula- şamamış olmaktan kaynaklanıyor Buyuk Mıllet Meclısı'nden gazete yazarına ve otobus yolcusuna kadar herkes patlamaya hazır bomba gıbı Bakıp geçtığımız sa- yısız çarpık olayın yaşamı ne kadar zorlaştırdığını ıdrak et- mekte zorlanan bır toplumuz lşte şaşılacak bır olay Trafıkte onumuzdekı taksı bırdenbıre durdu Çunku yolunu hak- sız yere bır otobus kesmış ve çarpış- malanna ramak kalmıştı Taksı şo- foru olebılırdı Otobus ve taksı son anda bırbırlerıne gırmedıler Taksı şoforu hem korku, hem buyuk bır kızgınlıkla otobus şo- forune bağırmaya başladı Tehlıke yaratmış, fakat kendısı tehhkeye gırrnemış otobus şoforu kımıldamadan, bıraz da tebessumle bağıran şoforu dınlıyordu Sonra canı sıkıldı Gaza basıp uzaklaştı Olumcul olay geçıştırıldı Fakat toplumsal olay ço- zulmeden kaldı Otobus şoforu ozur dılemedı Taksı şo- foru olseydı bıle, ağzını açmadan, belkı fazla bır vıcdan azabı çekmeden yıne çekıp gıdecektı Olay anonım olduğu ıçın adamın gunahma gırmekten korkmuyorum Olay bu- rada bıtmedı Otobus gıttı Fakat taksı şoforu ıçerı gınnedı Otobusun gıttığını de adeta unutmuştu Bağtrıp çağırmaya devam ettı Psıkolojık bır travma da geçırmış olabılır Ilgınç olan, demın hakkı yenen ve tehlıke geçıren şofor şımdı boşluğa yumruk sallarken arkasında bırıken araçlann yo- lunu kestığını duşunmuyor, kornalarını da ışıtmıyordu Bu bızde tıpık bır toplumsal davranış sayılabılır Geçenlerde Meclıs'te de mılletvekıllen bırbırlerıne ver- yansın edıyor, kımse bırbırını dınlemıyordu Turkıye'de karşıt soylemleşme dıyaloğa donuşmuyor Dınlememe ve anlarnama duvarına çarpıp gerı donuyor lnsanlar sozlerıne bayrak gıbı sarılıp bırbırlerıne sorduk- ları sorulara yanıt vermıyorlar Ingılızcede bır deyım var Elınde bır çekiç olan, her şeyı çıvı olarak gorur Sozlerı mıhlıyoruz konuştuğumuz ınsanların kafasına YAŞAMIN ARMONİSÎ Maddı dunyanın yaşamında atomlar, molekuller ya da hucreler arasında bır genel uyuşma var Yaşam bu ar- monılerle gerçekleşıyor Oysa bızım toplumun msanları aklın kolayca farkma varabıleceğı çozulebılır uyuşmazlıklan bıle kavga sınırına taşımayı bır marıfet sanıyorlar Bızde dıyalog ( yarışı) anlamına gelıyor Bu akıl almaz bır cehalet ve toplumsal hamlık gostergesıdır Ve bu okuma yazma sorunu da değıldır Hepımızın bıldığı adam sen- decılık, boş verıcılık, bu da geçer yahuculuk, dıkkatsızlık, tembellık gıbı deyımlere, atasozlerıne yansımış toplum- sal ozellıklerımız var Bunların akılsal ohnasa bıle, dav- ranışsal bır hoşgoruye yol açması gerekmez mıydı 7 Suçu kentleşememekte, kentm kırdan goçenlere ıstedığını vermemesınde arayabılır mıyız 7 Mılyonlarca adamı, konutlarında, okullarında, yol ve meydanlarında bırbırlerının burnuna sokmuşuz Onlara hıçbır zaman sahıp olamayacakları şeylerı ekranlarda gos- tenyoruz Her sabah sahıp olamayacakları şeylen duşunerek uyanıyor, onları kendılerı gıbı balık ıstıfı olmuş vatan- daşlarla paylaşıyor, eğer başlarına bır uygunsuzluk gelmezse ışlerınc -tabıı varsa- gıdıyorlar Akşama evlenne donunce sahıp olamayacakları dunya nımetlerını gosteren ekran- larınm başına geçıp, belkı bır yılbaşı ıkramıyesının ha- yallerıne dalıyorlar Sonra ekranlarda konuşanlan dınleyıp, başkalarına nasıl kızacaklarını ve sozlerını sılah gıbı kullanmanın gorsel talımlerını yapıyor, belkı de yarın ba- ğıracakları adamlara soyleyeceklerı sozlerı tekrarlıyorlar Hıçbır şiddet toplumu uygar değıldır Insanları şıd- dete teşvık eden hıç kımse uygar değıldır Uygarlık dav- rantşlarda yaygınlaşan ınsan saygısıyla gerçekleşebılır Bunun yerleşmesının aracı yıne saygıdır Insana saygı, ya- şama saygı ancak bılgı ıle yerleşır Kımse kedılcrın, ta- vukların, kopeklerın bırbırlerıne saygısından soz etmıyor Fakat onların bızden farklı bır anlaşma yontemlerı (ın- sanlıkları mı desek 1 ) var DÎL, SALDIRGANLIK ARACI Bızım gunluk yaşamda kullandığımız uslup kavgacı olmaya teşne bır dıl Turk dılı cahıllenn elınde tabancaya donuştu Dılımızı boyle kullanırsak kendımızı Makedonya dağlanndakı Balkan komıtacılan gıbı bulacağız Dılımızı anlaşma ve sevgı ıçın kullanırsak, bızde bu sozcukler do- lu Merhaba var, can var, 'geçme namert koprusunden' var Acaba bu şiddetin arkasında da Amerıkan kultuni- nun etkısı yok rau' Her Amerıkan fılmı şiddet ıçerıyor Herkesın cebınden bır tabancı çıkıyor Bır turlu sırtı ye- re gelmeyen sılah lobısı (bunlar gıbı duşunen bır Turk Cumhurbaşkanı da vardı) her Amerıkalının cebmde bır sılah olduğunu vatandaşlarına kanıtlamak ıçın fılmcılerle anlaşmış olmalı Schvvarzenegger'ı valı yapanlar da Holywood fılmlerını ureten Kalıfornıyalılar değıl mı 7 Bız gençlığımızde Amerıkan kovboy ve gangster fılm- lerıyle buyuduk Sonra casus fîlmlen, faşızm ve komunızmın şiddet hıkâyelerı pıyasayı ışgal ettı Sonra Kore Sonra Vıetnam, sonra Islam mucahıtlen Aslında bu şiddet Batı emperyalızmının estırdığı fırtına değıl mı 7 Bızım Meclıs sahnesı kanımca emperyalıst guç dıyalektığının yerel gos- terısı Iran Israıl'ın, Israıl Iran'ın fuzelerıyle yok olabılır- se atom bomba stokları en çok kımde varsa o herkesı yok edecek1 Şiddet ve yalanı kım uretıyor bu dunyada7 Guçluler Pekı guçlu olanlann kımler olduğunu herkes bıl- mıyor mu7 Kımın karşısında el pençe dıvan duruluyorsa, guçlu o 'Modern Zamanlar' fılmınde Şarlo butun gun bır vı- da sıkan bır ışçı olarak ışten çıktıktan sonra da elınde bır tomavıda varmış gıbı boyuna ıkı elı ıle bır tornavıdayı sı- kıyormuş gtbı yapardı Bu Taylor sıstemının ınsanı robot halıne getıren doğasını eleştıren bır fılmdı Şiddet bır du- şunce olarak başlıyor, dıl olarak şekıllenıyor ve sonunda eyleme donuşuyor Dılm şıddetı gelecek ıçın bır senaryo hazırlıyor Bu bızım toplum kulturunun şıddet bağlamında Amerıkan usulu 'taylorısatıon'u olmasın jkitap Kadınların Insan Hakları Sözleşmesi s o 1 O Yaymevı: On Ikı Levha Yayuıcdık A.Ş Yazar. Nazan Moroğlu "Kadın Hakları mucadelesınde ığneyle kuyu kazıyoruz ınanıyorum kı bır gun o kuyuya dolacak su demokrasımızın can suyu olacak "Demokrasının temel ılkesı kadın erkek eşıtlığı" Yedıtepe Unıversıtesı Hukuk Fakultesı "Kadın Hukuku" dersı oğretım gorevlısı Nazan Moroğlu'nun kaleme aldığı "Kadınların İnsan Hakları Sozleşmesı 30 Yılında" ısımlı kıtap, kadın haklarının gelıştınlme- bine kaynak oluşturan temel belgelere kolay ulaşılma- iinı sağlıyor Bırleşmış Mılletlenn temel ınsan hakla- rı bozleşmelerınden bırı olan ve "Kadınların" Insan Hakları Sozleşmesı olarak nıteledığıtnız Kadınlara Karşı Her Turlu Ayrımcılığın Kaldırılması Sözleşmesı'nın kabu lunun 30 yılı Bu çalışmada, Kadınlara Karşı Her Turlu Aynmcılığın Kaldınlması Sozleşmesı başlıca - sozleşmeye neden gereksınım duyulduğu, - ha- zırlanış surecı, - yururluğe gırışı, - sozleşmenın kabu- lunden sonra Bırleşmış Mılletlerde oluşan kurumsal- laşma, - Dunya Kadın Konferanslan, - sozleşmenın ama- cı ve ıçerığı, - kurumsal gelışmeler, - ulke raporları, ay- rımcılığın kaldırılmasına yonelık onenler başlıkları al- tında ıncelenmıştır Ayrıca, Kadınlara Karşı Her Turlu Aynmcılığın Kaldırılması Sozleşmesı'nın etkın uygu- lanmasını sağlamak ve denetlemek uzere kabul edılen Ek Ihtıyarı Protokol ve Protokol kapsamında Turkıye'den yapılan bajvuru ele alınmıştır Tayfun Akgiil