Katalog

YAŞAM Cumhuriyet Bahçe ve Balkonda f Çevreyi Kurtarma! T ürkiye'de evsel çöpleri ıçinde mutfak ve bahçeden kaynaklanan organik maddelerin oranı en az yüzde 60'lar mertebesinde. Her- kes geri kazanılabilir ambalaj atıklarına odakla- nıp, geriye kalan çok daha daha önemli bir ora- nı farkedemiyor. Oysa bu geriye kalan önemli or- ganik maddelerin de yönetilmesi mümkün. Ne- den balkonunuz ya da arka bahçenizde orga- nik çöplerden kompost (humusca zengin orga- nik toprak üretimi) yapmayı denemiyorsunuz. Bu- gün bu gelişmiş ülkelerde bu sıklıkla uygulanan bir yöntem. Kompost yapılmaya uygun atıklar ancak ka- rışım halinde uygulanınca iyi bir kompost geli- şebilmektedir. Esasen atıklann bir kısmı azot içe- mümkün. Kompostu hava alması için karıştırır- ken uzunca bir sopa, veya süpürge sapı hatta es- ki oklavanızı kullanabilirsiniz. Tabanı kahverengi malzemelerle bir tabaka halinde döşeyerek başlayabılirsiniz. 5-10 cm ka- lınlığındaki bu tabakada kurumuş ağaç kabuğu yosunu, talaş veya ufalanmış kuru yaprak kulla- nın Komposta girebilecek mutfak artıklarını, mey- ve sebze kabukları, hertürlü yeşillik, hatta kah- ve telvesi ve çay poşetlerini kapaklı minik bir ko- vada biriktirin. Kokudan kaçınmak için sıkıca ka- panan bir kova kullanabilirsiniz, veya artıklan buz- dolabında bir poşette biriktirebilirsiniz. Bir kaç günde bir malzeme biriktiğinde, bunlan kompost Hem bahçede hem de balkonunuzda plastik ve yandan delikli bir kova içinde organik çöpleri kompost yapmak mümkün. renler (yeşil) ve bir kısmı karbon içerenler (kah- verengi) diye aynlmakta ve bunlann yan yanya ka- rıştırılması gerekmektedir. Kompostlaşmaya kabul edilen atıklar; Atık ye- mekler, meyve ve sebzeler, çim kırpıntıları, ya- bani otlar, ağaç yaprakları, kağıt, talaş, sap/sa- man, bahçe atıkları, yosun, kahve tortuları, çay yaprakları, çiçekler, ağaç kırpıntıları ve yongalan, hayvan gübresi, yumurta kabukları, tüyler, saç- lar, balık kılçığı, bitki/odun külü... Kompostlaşmaya kabul edilmeyen atıklar; Hastalık mikrobu içeren atıklar, et, balık, yağ, gres, kemik ve süt ürünleri, yağ- lı yemek atığı, böcekler, hastalıklı bitkiler, pestisitli atıklar, ilaçlar, ze- hirli bitkiler... Yapılması gereken şeylerin başlangıcı ve en önemlisi; mut- fakta besin atıklarını çöpe at- madan ayırmaktır. Büyük boy, plastik veya metal, kapaklı bir çöp kovası edinin. Bir çi- vi yardımıyla üzerinde ve yan tarafında delikler açın veya zaten delikli olan, kapak- lı, plastik kirli çamaşır sepetlerini kullanmanız da kabınıza ekleyin. Kokuyu önlemek için üzerine "kahverengi" malzemeden eklemelisiniz. Bu, bir kaç avuç toprak veya daha önceden yapılmış kompost olabilir. Kabın içindekileri suyu sıkılmış sünger ne kadar nemliyse o kadar nemli olacak şekilde muhafaza edin. Kompost için iki kap kullanmak daha kolay olacaktır. Birinci kap dolduğunda bir kaç günde Geçmişteki zibiller Geçmişte ambalajların fazîa '/ olmadığı zamanlarda, atıklann at arabalan ile toplandığı o zamanlarda, atıklann içindeki organik maddelerin oranı çok daha yüksekti ve içinde tabiata zararlı maddeler de pek yoklu. Sadece çaputlar ve çanak kınklan vs. O zamanlar çöplerin adı "zibiV'idi. Şimdi ise "katı atık" diyoruz. Geçmişte zibil toplandıktan sonra o şehrin çevresinde yer alan bostan ve bahçelere götürülür, bir köşeye yığıhrdı. Buyığın kendi kendine için için ısınır. Yanıyormuş gibi bir görüntü verir. Birkaç ay sonra artık bu ısınma olmaz, soğumuş biryığın haline gelir ve bu dönüşmüş madde yığını, toprağa yayılarak karıştırılırdı. O günlerde katı atık terimi olmadığından bu işe de kompost yapma da denmiyordu tabii ki... Bostanın bir köşesinde ısınan zibil yığını. bir karıştırıp nemli tutmaya devam edin. Yeni çı- kan mutfak artıklannı ise ikinci kapta kompost ola- cak şekilde biriktirmeye başlayın. İkinci kap da dolduğunda, diğer kaptaki kompost kullanıma ha- zır hale gelmiş olacaktır. Havalı kompost yapacak, yani oksijen alan bü- yük boy kompost kaplarını koyacak yeriniz ve- ya kompostu karıştıracak fiziksel imkanınız yok- sa havasız (oksijen kullanmadan) kompost ya- pabilirsiniz. Bu durumda kompostun olması 6 ay ile 1 yıl arasında bir zaman alacak, ancak daha az gayret ve daha küçük bir saklama alanı ge- rektirecektir. Mutfak artıklannı kapaklı bir kovada, veya üze- rine atık olduğunu özellikle belirten bir etiket ya- pıştırdığınız plastik torba içinde buzdolabı veya dondurucu da biriktirin. Kovada biriktiriyorsanız, her tabakanın üzerine talaş veya kurumuş yosun serpiştirmeyi ihmal etmezseniz kokuyu önlemiş olursunuz. Kova dolduğunda biriken atıkları sağlam ve dayanıklı, deliksiz bir plastik poşete, hatta içiçe geçmiş çifte plastik poşete boşaltıp, nemlendirdikten sonra ağzını sıkıca bağlayın. Ok- sijensiz çürüme işlemi koku yapar, bu nedenle torbanın ağzını merakınıza yenilip sık sık aç- mayın. Poşeti hava ılıksa, balkonda, değilse içerde az kullanılan bir dolapta saklayabilirsiniz. Torbayı elinizle dıştan yoklayarak topraksı bir yapı oluşup oluşmadı- ğını anlayabilirsiniz. Poşeti açtığınızda içer- deki çürüme kokusu çıktıktan sonra artık kok- muyorsa kompostunuz kullanılabilir hale gelmiş de- mektir. Artık çiçeklerinizi mutlu edebilirsiniz ve onlar da kısa zaman sonra sizi mutlu edecektir. Şişelerden köy kurdu Onbin şişeden bir köy kurmak kaç yılınızı alırdı? 1956 ve 1981 yılları arasında Tressa Prisbrey, şişelerden bir köy kurdu. Prisbery, Kaliforniya'daki çiftliğinde on bine yakın şişe kullandı. Prisbery için bir hobi olarak başlayan geri dönüşüm etkinlikleri sonunda bu "şişe köyü" oluşturdu. Gerçek boyutlardaki "şişe köy" kısa zamanda bir geri dönüşüm müzesine dönüştü. Çok ilgi gördü. Prisbery 1988'de 92 yaşında hayatını kaybetti. Ancak şişe köyün öyle çok seveni vardı ki, Prisbery'nin ölümünün ardından bakımsız kalmadı.