Katalog

3ATA CUMHURİYET 30 EKİM 1996 ÇARŞAMBA OLAYIAR VE GORUŞLER Mondros'ta Demir Troya Atı' %İ3ndros Birakışması. Atatürk"ün sonsuza dek sürecek oian Bliyük Ödevini' ve Önderliğini' başlatmıştır. Kahırdan lütuf iicsdan kıvanç). şerden hayır (kötülükten iyilik) doğmuştur. %1ETİNERKSAJN 3 0 Ekım 1918. Çaışamba. Gece, saat 22.00. Ha\a soğuk. vağ- murlu, rüzgârlı. Adalar Denızı (Ege Denizi) kızevı. Lımnı (Lerr.nos) Adası Adanın ku- zey-güney doğrıitusu uzantı- ınoa \e gırişı giiney yönündî olan Mond- »sLimanı.. Limanda İngiliz Akdenızdo- ıannasınınağırsa\aşgemisı \gamemnon arhısı ve öbür Ingiliz sa\aş. gemıleri de- niridir. IÖ 10. yüzyılda kanına celiatla- rn siklandığı tahta atı, Troya'\a aldalıyla (ıile^le) sokan. Trova'v) ya|ma eden \e snlırım \apan Aka orduları naşkomutanı /,'ga»ıemnon"un adını ta^ıyar sa\aş gemi- s. hı kez demir bir at olarak karnında in- gltere De\letı'ıi!n bağlaş.ıkİ£rı\la anlaşa- r.kOsmanlıDevletı'nıparçalimak.vağma emck. Türkleri _\ok etnıek kin >etki ver- dgı. Ingılız Akdeniz Donarması Başko- nuunı Amiral Calrhorpe'u sâklamaktadır. lırıP on ikı viızvılsonrayınelenmiştır. Ba- tı dcğu\u birkezdaha\a£m2 etmeyegel- nıştr. fcınde çağdaş ceİiatlarn \e yağnıa- clarn saklandığı demir at; Batı ya> ılmacı- lıiı ıe sömürgeciliğinın 1. Dünya Sa\a- şı'yli biten demir ve kömür. I. Dünya Sa- uşı'/la başlayan petrol dönemi'nın sim- gtsidr. Osmanlı Devleti'nin \e Türklüğün icanı karannın imzalanacağı yer olarak. rrüthış anlamlı bır töresellik çınde, Aga- rrermonad!ılngilızsa\aşgerrisiseçilmiş- tk Azamemnon savaş gemisi o sıralar In- gıliz Akdeniz donannıasının Oüyük fakat tesizı bileolmayan eski yedeksavaşgemı- lırincen biridır. Karanlık bir gecede, güç- lübirgüz \ agmuru \ agar. Agamemnon sa- va> gemısıntn güçsüz bir elektrik donanı- myla aydınlatılmış gü\ertesinde sıralan- nış sıyah muşambaiı vesıyah kukuletalı bır barıdo takımı. parlak san müz karaçlany- la. Roma Imparatoru JVeron'un Roma'yı yakarken çaldığı lir esligınde söylediğı "Troya'nın Yağması" adlı şarkı örnek alı- narak düzenlenmiş "Troya'nın YağmasT adlı marşı çalar. Agamemnon'un görkem- lı komutanlık salonunun ortasındaki büyük masanın üstüne Osmanlı De\leti"nin 1 Agustos 1914 tarihindeki sınırlannıgöste- ren son haritası serilmiştır. Haritanın üs- tünde bırakışma (mütareke) koşullannı fn- giliz ve Türk dillerinde yazan ıki dosya var- dır. Masanın bir yanında Amiral Calthorpe ve kurmayları,öbür vanında Osmanlı De\- leti Deniz Güclen Bakanı (Bahriye Nazırı) Hüseyin RaufOrbay. Osmanlı Dışişleri Ba- kanlığı Müsteşarı Reşat Hikmet Bey, mer- kezı Izmir'debulunan 8. Ordu Kurmay Baş- kanı Yarbav Sadullah Bev; mumyalar mü- zesindeki heykellere benzeyen birgörünüm içınde ayakta durmaktadırlar. Güçlü esen kuzey rüzgânnın savurdugu vağmur. ko- mutanlık salonunun pencere camlarına çar- par. Agamemnon zırhlısının büyük komu- tanlık salonunda bir ölünı sessızligı vardır. Cellatlar ve kurbanlar görünümleri donuk yüzlerle birbirlerine bakarlar. Bırakışma koşullan: 27.28. 29. 30 Ekım 1918 günle- ri konuşulmuştur. Çok tartışmah süren 30 ekim konuşmalan sonunda Amiral Calt- horpe. Osmanlı Devleti delegelenne şöyle der: "Bu gece saat dokuzda bu bırakjşma koşullarını ya imza edersiniz. ya da etmez- siniz." 27 Ekım 1918 günü sabah saat 09.30'da başlayan Mondros Bırakışması30 Ekim 1918 Çarşamba gecesi saat İü.03'te. 25 madde olarak iki tarafça imzalanır. Padişah ve Halife Yahdettin'in yönettiğı Osmanlı Devleti. Batı'da kendı yok oluş belgesıni demir Troya atı'nın karnında im- zalarken. Atatürkdoğuda Türkiye Cumhu- riyetı Devleti'nin kuruhış belgesıni komu- tasındakı Türk ordulanyla sa\aş alanları üstünde süngüyle ımzalamaktadır. Bukar- şıtlık Türk tarıhinın en önemli dönüm nok- tasıdır. Cnlü Ingilız General /fllenby komuta- sındaki büyük lngiliz ordulan, kalabalık Arap güçlerivle birlıkte. Mondros Bırakış- ma konuşmalarının başlamasından dört günönce(23 Ekim 1918 günü) Halep şeh- ri güneyınde Türk Ordusuna karşı şiddetli bir saldın başlatır. Ordu karargâhı Halep"te bulunan Mustafa K.emal (Atatürk) komu- tasındaki 7. Türk ordusu. kalabalık Arap güçleri destekli büyük lngiliz ordulanyla savaşmaya başlar. Büyük bir asker. büyük bir komutan olan Atatürk. buyruğunda sa- vaşan subay \e askerlerin şehitlik ve gazi- liklerini pavlaşmak ıçın hersavaştaolduğu gibi yine ateş haffında savaşmaktadır. Bu dav ranış Atatürk'e özgü çok tekil birtutum- dur. 24 Ekim 1918 günü Halep şehri içın- de Atatürk'ün komutasındaki Türk güçle- rivle Allenb> komutasındaki lngiliz ve Arap güçleri arasında şiddetli sokak savaş- ları olur. Atatürk. lngiliz ve Arap güçlerini Halep şehri içınde durdurur ve Halep şeh- rinindışınaatar. lngiliz ordusunun ve Arap süçlerinın buyenilgisinden yararlanan Ata- Türk, 25.26 Ekım 1918 günleri 7. Ordu bir- liklerini Halep'in beş kilometre kuzeyinde- ki lskenderun - Belen - Dıricemal - Telel- rifat hattına çeker. Atarürk'ün kemutasın- dakı 7 Ordu kararaâhı Katma'ya gelir. 26 Ekim 1918 günü fngıliz ordusu ve Arap güçleri Atatürk'ün komutasındaki 7. Türk Ordusunun boşalttıâı. 849 vıl Türk olan Halep'egırerler. 27 Ekim 1918 günü büyük lngiliz ordulan, kalabalık Arap güçlenyle bırlikte Halep şehrinın kuze>inde 7. Türk Ordusunun sav undu|u hatta saldınr. Türk Ordusu ve lngiliz ordusu 1. Dünya Sava- şı'nın son büyük meydan savaşını burada yaparlar. Atatürk'ün komutasındaki 7, Türk Ordusu 1. Dünya Savaşfnın bu son mey- dan savaşında tngıliz ordulannı ve kalaba- lık Arap güçlennı yener ve geriye atar. Ata- türk'ün komutasındaki Türk ordusunun bü- yük bir kahramanlıkla savundugu bu hat- tın içtne 28 Ekim 1918 günü Antakya şeh- ri dealmır. 30 Ekim 1918 gecesi imzalanan Mondros Bıraktşması'na kadar Atatürk'ün komutasındaki Türk ordusunun şiddetle sa- vunduğu bu ateş hattı, Misakn Milli'de gü- ney sınırınıız olarak saptanmıştır. Saltanat v e Hılafet'in yönettiği Osmanlı Dev leti kâ- ğıt üstündeki biryenilgıyi Mondros"ta ye- nenlerle konuşurken. Atatürk'ün komuta- sındaki Türk ordulan Mondros'taki kâğıt üsrü yenenlerinın (galiplerinin) ordularını 1. Dünva Savaşı'nın son meydan savaşın- da yenmiştir. Osmanlı Devleti Başbakanı(sadrazamı) ve Savunma Bakanı (Harbiye Nazırı) Ah- met İzzet Paşa. Mondros Bırakışması'nın "imzalandığınr 31 Ekim 1918 günü Türk ordu komutanlarına telgraf aracılığıyla bil- dirir. Atatürk 31 Ekim 1918 günü 2. ve 7. ordulardan kurulu olan Yıldırım Orduları Grubu komutanlığına atanır. Atatürk avnı gün ateş hattından \'ıldırım Ordulan Ko- mııtanlığı karargâhının bulunduğu Ada- na'ya gelir. 1 Kasım 1918 günü Kztma'ya inen bir lngiliz uçağı. bırakışma koşulları- nı Atatürk'e ulaştınr. Başbakan Ahm«tlz- zet Paşa 2 Kasım 1918 günü Mondros Bı- rakışması'nın "koştıllannr Türk ordu ko- mutanlarına telgraf aracılığıyla bildirir. Mondros Bırakışması Atatürk'ün düşün- sel yaşamında bırdönüm noktası olur. Türk Savaş Akademisi'nı 11 Ocak 1905tarıhın- de vüzbaşı rütbesıyle bıtırdıkten sonra çok önemli sıyasal, toplumsal. askersel olay lar, devrimler ve savaşlar içinde kişıliği oluşan Atatürk'ün asıl devrimci. önder ve büyük kişiliğini Mondros Bırakışması saptar Haksız ve acı bir bırakışma. büyük bir in- san yaratmıştır. 3 Kasım 1918 günü Atatürk Adana'dan Başbakan Ahmet izzet Paşa'ya Mondros Bırakışması nınbazı maddelennin açıklan- masını isteven ve bu koşullar kapsamında ne gibi önlemleralınılması gerektiğini so- ran bır telgraf gönderir. 4 Kasım 1918 gü- nü Başbakan Ahmet İzzet Paşa Atatürk'ün telgrafına bırakışma koşullarını lngiliz çı- karlanna göre yorumlayan bir yanıt verır. 5 Kasım 1918 günü Atatürk, Başbakan Ah- met İzzet Paşa'ya şu telgrafı gönderir: "Çok ciddi veicten olarak sunanm ki,bıra- kışma koşulları hakkında yanlış vorum ve anlamayı önleyecek önlemler alınmadıkça, ordulan tcrhiscdecekve İn0lizlerin herde- diğine boyun eğecek olursak. tngilizlerin tutkulannın (ihtiraslannın) önüne geçnıe- ye olanak kalmayacaktır." Aynı gün 5 Kasım 1918 günü Yıldınm Ordulan Komutanı Atatürk. 7. Ordu Ko- mutanı .\li Fuad Paşa'vı (Cebesoy) Kat- ma'dan Adana'ya çağırır. Atatürk. Ali Fu- ad Paşa'ya şuniarı söyler: ".\rtik bundan sonra ulusun kendi haklarım araması ve ko- ruması. bizlerin de tüm olanaklanmızla on- lara önderiik etmemiz ve tüm ordumuzla birlikte yardım etmemiz gereklidir.'" Ata- türk'ün bu sözlen Millı Mücadele'nin baş- ladığının ılk göstergesidır. 5 Kasım 1918 günü Başbakan Ahmet tz- zet Paşa. Atatürk'e şu telgrafı gönderır: "Ingilizlerin tskenderun l.imanı'nı işgaJe haklan veyetkileri voksa da Halep çe\ resin- dekiordulannı besiemek için İskendemn li- manmdan y araıianmalan doğru bir neden niteliğindedir.._. Durumun tarafinızdan İn- gjliz Suriye Ordulan Komutam'na bildiril- mesi sizden istenilendir." 6 Kasım 1918 günü Atatürk. Başbakan Ahmet İzzet Paşa'ya şu telgrafı gönderir. "tngilizlerin Halep çe> resindeki ordulannı besiemek için İskenderun Limanf ndan ya- rarianmalan doğru bir neden değildir. Çiin- kü Halep şehrinde ve Halepçe\ resinde mil- yoniarca ton yivecek v ardır. Ustelik bırakış- manın 21. maddtsine göre İngilizler Kilis ve Antep bölgesinden istedikleri kadar v iye- cek alabilirler. Viice kişiliğini/e giivenle bil- diririm ki tngilizlerin amacı Halep çev resin- deki İngiliz ordusunun beslenmesi değildir. Ingilizlerin asıl amacı. İskendemn'u işgal ederek Iskendenın-Kınkhan-Katma >olun- dan giderek Antakva-Dirtemal-Ahterin hattında bulunan 7. Ordu'nun geri çekilme hattını kesmek ve bu orduyu. Musui'da 6. Ordu'ya vaptıklan gibi teslim ounaya zor- lamakhr. İskenderun'a her ne neden ve amacla asker çıkarmaya girişecek İngiliz güçlerine ateş edilmesini buyurdum (ern- rettinı)." Atatürk'ün bu buyru|tı MiUi Mü- cadele'nin ilk ateş emridir. 7 Kasım 1918 günü Padişah ve Halife Vahdettin'in buyruğuvla Yıldırım Ordula- n Komutanlıgı lağvedılir. Yıldırım Ordula- rı Komutanı Atatürk. Istanbul'a çağrılır. Mondros Bırakışması. Atatürk'ün sonsuza dek sürecek olan "büyük ödevinr v e "ön- derliğini" başlatmıştır. Kahırdan lütuf (acı- dankıvanç)şerden hayır (kötülükten iyilik) doğmuştur. Gericileri değil kendimizi eleştirelim G enç bir kız... On sekiz yaşlannda. Liseyi yeni bıtirmiş. güzel bir kız. Sevdıği bırı var. Son derece olagan bir şeyi!.. Kız. arkadaşıyla telefonda konuşurken birden odaya annesi ginyor. suçüstül!) yakalıyor onıı. Bir tokat atıyor kızına. Almaç (ahize) sallanıyor sehpadan aşağı dogru... Akşam oluyor. Baba durumdan haberdaredilivor hemen. Ikincı dayak faslı başlıvor bovleîikle. • • • Toplum değişiyor... Dünya değişiyor... Alışkanlıklar değişiyor... Eski değerler. yerine yeni değerleri bırakıyor. Eskiden Istanbul'da Şehir Hatlan vapurlan iki bölmeliydi. Bazılannda. erkekler alt bölümde. kadınlar üst bölümlerde: bazılanndaysa kadınlar vapurun -örneğin- sağ yanında. erkekler sol yanında otururLırdı. Kadın \e erkekler vapurla yolculuk ederken birbirlerinin yüzünü görmezlerdi. Şimdiki vapurlar böyle mi? Gel de dünyanın değişmediğine, değerlerin. anlayışlann değişmediğine kendini inandır!.. Yine eskiden, kadınlar yalnızca gözlerini açıkta bırakan giysiler giyerlerdi. Şimdiyse, yabancılan biryana bırakalım, Türk kızları bilesahillerimizde üstsüz güneşleniyorlar... Neler değişiyor neler. Bu türden örnekleri çoğaltmak mümkün... • • • Gericileri. tutuculan biryana bırakıp kendimizi eleştirelrm. llericilik, çağdaşlık. yalnızca sosyal adalet. hukuk devleti istemekle, gerçek bir demokrasi sağlamaya çalışmakla, açlık grevlerine destek vermekle. çevrecilikle, hayvan sevgisiyle. basın özgürlüğüyle vb ile olmuyor. llericilik ve çağdaşlık. yaşama bir bütün olarak bakmayı gerektiriyor. Feminizmi destekliyorsan önce eşini desteklemekle ba$Iayacaksın işte. Demokrasi istiyorsan önce evinde kuracaksın demokrasiyi. llericilik ve çağdaşlık yaşamın her alanında, her aynntımda var. Zor bir iş ilerici olmak: Sürekli araştırmayı. bitgilenmeyi, insanın kendini yenileyipdurmasını gerektiriyor. llericilik ve çağdaşlık. kadın-erkek ilişkilerinde çağımızm gerektirdiği 'özgür bakış açılarıv la bakmav ı, gençleri, gençlerin isteklerini, duygulannı anlamayı, anlamaya çalışmayı" gerektiriyor. Yoksa. telefonla konuşan kızlan dövmeyi sürdürürüz! Esat Tez Fethiye PENCERE 3'üncü Binyıl'a Nasıl Girilir?.. Elimize bir kalem alalım, beyaz bir kâğıda aşağıdaki söz- cükleri art alta yazalım: Aydınlanma. Sanayileşme. Uluslaşma.. Cumhuriyet.. Laiklik.. Demokrasi.. Eski deyişle bu sözcükler birbirine 'tedahül' eden, yani iç içe geçip tarihsel süreçte birbirini etkileyen, birbiriyle ba- ğıntılı ve bir bütünün içinde düşünülmesi gereken kavram- ları vurguluyorlar. Uygarlık tarihinin anlaşılması için her bi- rine ilişkin kavramsal algılamayı saydamlaştırmak zorun- dayız. Çağdaşlık bilincinin gereğidir bu... 18'inci yüzyıl Avrupası bu sözcüklerin insanlık tarihinde harmanlaştığı yerdir. Herbirsözcüğün geçmişi var. 'Aydın- lanma ' birdenbire mi ortaya çıktı? Arkasında 'Hümanizma, Reform, Rönesans'yok mu?.. Sanayileşme olmasa, üm- metten ulusageçilebilir miydi? Uluslaşma gerçekleşmese, ümmet toplumu laikliği türetebilir miydi? Laikliği benimse- meyen bir toplum, egemenliğin kaynağını gökten yere in- dirip halk istencıne bağlayabilir miydi? Ummetin üyesi yurt- taşlık bilincine nasıl erişecekti? '/û//'olmaktançıkıp 'insan'a dönüşmeden insan Haklan Bildirisi' nasıl yazılabilirdi? İn- san haklarının bilincine ulaşamayan kişi, demokrasi huku- kunu nasıl benimseyebilirdi?.. • Falih Rıfkı anlatır. Bir gün Atatürk Meclis kürsüsünde 'asrileşmek'\en söz açıyor. Ön sıralarda oturan birsofta se- sini yükseltiyor: - Asri olmak ne demek?.. Mustafa Kemal: - Adam olmak demek!.. Sözlüğü açalım: Asri: Çağdaş... Asrileşmek: Çağdaşlaşmak... Peki Mustafa Kemal kendisine soruyu yönelten millet- vekiline ne anlatmak'istedi?.. Batı'da 'Aydınlanma Devrimı' bir yeni insan türü yarat- mıştır. Bu insan akhnı kullanan kişidir. 'Aklın inançtan, bili- min dinden bağımsızlaşması' süreci sonunda, insan kul ol- maktan çıktı... Yurttaş oldu. Yurttaş olmayan insan, ne demokrasiyi kurabilir, ne de çağdaşlaşabilir. Adam olmanın anlamı bu!.. • Cumhuriyet devriminin anlamı da bu!.. Bir ummetin kul- lanndan oluşan toplumda demokrasi bilincinin ya da kül- türünün boy atması olanağı var mı?.. Ya kadın?.. Kutsal kitaplarda kadının yeri ne?.. Cadı mı, şeytan mı, ikinci sınıf yaratık mı, korkulası bir günah kaynağı mı?.. 1923 Devrimi, yalnız kadına verdiği yerle demokrasi ta- rihinde saygın yerini alıyor. • 21 'inci yüzyıla girerken aynı zamanda '3'üncü binyıl'a da adım atıyoruz. 4 yıl kaldı. 3'üncü binyıla ya da 21'inci yüzyıla 1923'ten geriye giderek girilmesi olanaksızdır. WORLDCARD'DA ŞİMDİ "SINIRSIZ LİMÎTLİ" KAYIP-ÇALINTI SİGORTA GÜVENCESİNİN YANİ SIRA BİR SİGORTA GÜVENCESİ DAHA VAR. VVORLDCARD SAHİBİ OLUN, ŞİMDİ DE "ALIŞVERİŞ SİGORTASI" SAHİBİ OLUN. GELİN, KENDÎNİZE BİR İYİLİK YAPIN, VVORLDCARD SAHİBİ OLUN, AYRICALIK SAHİBİ OLUN. Yapı Kredi, Türkiye'nin en çok tercih edilen kredi kartı VVorldcard'ın ayncalıklarına bir ayncalık daha kazandırıyor ve VVorldcard'ın kaybolması ya da çalınmasına karşı "sınırsız iimitli" sigorta güvencesinden sonra, VVorldcard'la yapılan alışverişleri sigorta güvencesi altına alıyor. Yalnız yurtiçinde değil, yurtdışında yapılan alışverişlerde de geçerli olan bu güvencede Yapı Kredi, VVorldcard'la satın alınan malı, kırılma, zarar görme, yangın ya da hırsızlık durumunda, bedelini ödeyerekya da yenisiyle değiştirerek tazmin ediyor. Yapı Kredi'nin Halk Sigorta ile işbirliği yaparak sunduğu bu güvenceden yararlanabilmek için, satın alınan mal bedelinin tümünün VVorldcard'la ödenmiş olması yeterli oluyor. VVorldcard'la yapılan alışverişler, 60 gün süreyle alışveriş sigortası güvencesi kapsamında oluyor ve eşya başına 1.000, olay başına 3.000 dolar karşılığı Türk Lirası'na kadar teminat altına almıyor.* Sizin henüz VVorldcard'ınız yoksa. hemen bir Yapı Kredi Şubesi'ne uğrayıp, Süper Hizmet Yetkilisi'yle görüşerek VVorldcard sahibi olmak için başvurabilirsiniz. VVorldcard'la, pek çok ayncalığın yanı sıra, bundan böyle alışverişlerinizde alışveriş sigortası güvencesinden yararlanma ayrıcalığına da sahip olacaksmız. *Eşya başına 25 dolarkarşılığı TûrkLirası, sigortakapsamı dışındadır. Burası Yapı Kredi. Fark burada. YAPI > CKREDî "hizmette sınır yoktur" • VVorldcard sahibi olduğunuzda, Türkiye'nin ve dünyanın her yerinde. mağazalarda. otellerde, restoranlarda. benzin ıstasyonlarında ödemelerinizi. para vermek yerine, bır ımzayla yapabılirsınız. • VVorldcard'ınızla yaptığınız harcamaların karşılığını isterseniz 30 gün sonra öder. isterseniz yalnızca bir bölümünü ödeyerek kalanını aylara bölebilirsiniz. Böylece Yapı Kredi'den kredi kullanırsınız. • VVorldcard'mızla Türkiye'de 1 .OOO'i aşkın nokt3da hizmet veren Tele24'ierden ve dünyanın her yerindeki yüz binlerce otomatik vezneden günün 24 saatı, gece. gündüz, bayram, tatil. dilediğiniz an nakit çekebilirsiniz. • VVorldcard Premier ve VVorldcard Gold'la, hiçbir ek ücret ödemeksizin, çok geniş bir ek hizmet paketinden yararlanırsınız. • VVorldcard'ınizla birlikte. üç yakmınız için ek kart alabilirsiniz. • VVorldcard'ınızı alışverişlerinizde kullandıkça, Hedef:Puan'dan armaganlar kazanırsınız. • VVorldcard'ınızın kredi limiti. Yapı Kredi tarafından otomatik olarak artırılır. • Kulüp amblemli VVorldcard'la yapılan alışverişler de ahşveriş sigortası güvencesi altındadır. A ! C *