Katalog

SAYFA CUMHURİYET 13EKİM1996PAZAR 8 SOYLEŞI Uluslararası AfÖrgütü Genel Sekreteri Pierre Sane ve Dr, Habibe Hasan 'la örgütün ilkeleri hakkında konuştuk: AT'ye girmeninbedeli insanhaldandırUlusld>arasıAfOrgutu(Amnest\ Internatıonal Kısa\azılışı\la aı) 1996 \ılında ınsan hakları ıhlalleıını ızlemek sergılemek \e sa\unmak amacnla ıkı ulke seçtı Çın \e Tıtıkne Oıgutun ırılı ıtfaklı kampam alannın \anı sıra Tıırkne \ı metkezıne alan ana kcımpama denebılecek bıı etkınlığı 1 Ekım 1996gunıı Tıtrkn e Rapont 'nun GenelSekıeteı Pıeı ıe Sane taıajından Istanbul da duzenlenen bıı basın toplantısn la başladı Kampam a ıtzıın bır donemı kapsn oı )anı Tıııkn e kamııo\ ıt omınnızdekı donemde Lhtslaıaıası Af Orgııtu nun adını \e etkmlıklennı sık sık dınacak aı ıçın Hıc bıı hukııınetın se\medığı bazı hukıımetleıın nefret ettığı orgut mtelemesı lııç de \anlıs değıl \ıtekım 19S9 oncesmde aı sık sık sos\alıst ulkeleıınhukumetlerınce Empenalıstajanlatınotgutıı kapıtahstduınantnhukıımetleııncede '\anlı' olaıak değeılendınldı Uçuncudumaulkelerındeısebazen IVashıngton ıın bazen \iosko\a nın \ onettığı bıı 'fesat\uvası' SUNUŞ olarak değerlendırıldı Şılı'deGeneral Pınochet ııstune uıetılen bıı fıkra aı \ı ı\ı anlatıı Pınochet bıı kalp krızı geçınnce Santıago sokaklaıında şıı fısıltı dolandı Pınochet gece rınasında aı \ı goımııs Lluslaıaıası Af Oıgutıı nun Tıııkn e Raponı nun açıklandığı basın toplantısı Tuıknede genış \ankı buldıı Bın ıık basın 'Af OıgutııPKK A ; sılahlı nnıhalefetoıgutııolaıak nıteledı, teıoııst deıne\e\anasınadı dneıekeleştııdı Hukıımetse Rapoı da\eı alanlanntumınle\anlış\e\akıştnma olduğunu so\ le\ eı ek eleştıı ıleı ı ııstımden atma\ ı denedı L luslaıaıası Af Orgııtu (aı) dum adakı \ a\ gın ıınune ıağmen Tııı kn e de çok da nı tanınmnoı O \uzden bıı so\leşıde Tıııkne Raponı ndakı saptamalaıdan çok oıgutun ilkeleri \apısı \ e tutıımu ııstune okın ııcm u bılgılendıı me\ ı \ eğledık So\ leşıdekı sonılaı ımızı Amnesn Internatıonal GenelSekreteri Pıeı ı e Sane v e aı ı onetıcıleı ınden Pakıstanlı Dı Habibe Hasan \ anıtladılar A\DI\E\GİN - Lluslararası AfÖrgutu bugun Avrupa 'nın pek çok kentinde aynı anda basın toplantüarı duzenleyerek irili ufaklı bırçok kampanyayı başlatıy or. Bunlardan biri Turkiye 'de ve bu kampanya ıçin ârgutun genel sekreteri geliyor. Boylesi bir ust düzey temsılinin bir anlamı var mı? Pierre Sane - Bu uluslararası bir kanıpanya \ma unutulmaması gerek kı Turkıye ıçın bır kampanya Bız bır ulkenın sorunlannın yanıtının ancak o ulkenın ıçınden verılebıleceğını bılıyoruz Bu bakımdan Turkiye'de ne kadarçok sı\ıl toplum orgutu ve kesimını harekete geçırebılırsek, Turkıve'de ınsanların yaşamlarını daha ıyı surdurmelerıne yol açacak değişıklıklere o kadar çok yaklaşınz Genel sekretenn, yanı benım bu kampanva ıçın Turkıye'ye gelışımı de bu çerçevede kavramalısınız Dr. Habibe Hasan - Aynca Uluslararası Af Orgutu'nun butun buyuk kampanyaları genel sekreter tarafından açılır Orneğın Çın kampanvası da Tayland'da genel sekreler tarafından başlatılmıştı - \ıye Tayland'da? Çin kampanyasu. anıa Tayland'da? Dr. Habibe Hasan - Çunku Çın e gırme ıznımız \oktu Ama sorunuzun asıl yanıtı bence şu Turkıve'de çok buvuk ınsan hakları ıhlallen olduğunu bılıyoruz Ama Turkıve'de bır değışımın mumkun olduğunu da duşunuyoruz Çok umutsuz olsaydık bu kadar çok ustune duşmez, Turkıye'yı bır buvuk kampanyanın konusu yapmazdık Bu ulkede bu olumsuzluklan değıştırmek ısteyen ınsanldi. bunu değıştırmek ısteyen bır taban var Aynca bız bu olumsuzluğun değışebıleceğıne ınanıvoruz Lmutluyuz O y uzden de ustune gıdıvoruz - Bir haftadtr Turkiye 'desiniz. Raporsa daha önce hazırlandı ve siz onun içeriğini bili) ordunuz. Bu geçirdiğinız bir hajta boyunca raporla ilgili gorıtşlerinızde bir değişiklik oldu ntu? Eklemek ya da budamak ıstediğinız noktalar filan... Pierre Sane - Bakın dun (30 ey lul pazartesı) Başbakanınıza bır mektup yazdım ve hukumetın kuruluşundan bu \ana bıze yansımış olan olaylar konusunda endışelenmızı belırttım Bu venı olaylar bızım raporumuzda belırttığımız olaylarla aynı doğrultuda. aynı gelışme çızgısı ustunde Hukumetın ışbaşına gehşınden bu yana bıze ulaşanlar ışkencenın surduğu gozaltında olumlenn surduğu kay ıplann. yargısız ınfazlann devam ettığı, tutuklu ve mahkûmlara kotu muamelenın devam ettığı ve son olarak. ama altını çızerek belırtmelıvım. ulkenın beyınlennın yargılanmasmın devam ettığı bır surecın ıçınde olunduğunu gosterıyor Yanı raporumuzun ısabetlı olduğunu. doğru ve kapsamlı olduğunu sovlevebılınm - Bu raponı Turkiye hukumetine de yolladınız. Hukiimetten biryanıt geleceği beklentisinde misiniz ? Dr. Habibe Hasan - Umuyoruz Bıze doğrudan bır yanıt vermeseler bıle, raporu okuduklannı ya da okuyacaklannı duşunuyoruz Çunku rapor ellennde Raporun kendısının hukumet ustunde bır baskı oluşturacağı umudundayız - Bir başka soru. Amnesty International Genel Sekreteri olarak ulkelerııstu bir açıdan, yanı çok daha genış bır perspektiften dunyaya bakabılme olanağına sahıpsiniz- Sizin gozunuzle Turkiye, insan hakları açısından merdivenin hangi basamağında duruyor? Pierre Sane - Uluslararası Af Orgutu bu tur bır kategorılendırme bır karşılaştırma yapmaz Bunun ıkı nedenı var Bın. Uluslararası Af Orgutu'nun çalışma alanı ınsan haklan konusunun butununu kapsavaınaz Boyle bıretkınhk ıçınde değıl Ikıncısıyse Uluslararası Af Orgutu bırevlerle, tek tek olaylarla ılgılenır Bu nedenlerle sorunuzdakı gıbı bır kategonleştırmeden kaçınınz Ama tum olanaklarımızı tum kadrolanmızı onumuzdekı bırkaç av ıçın Turkıye'dekı ınsan haklan ıhlallen ıle ılgılı kampanya ıçın seferber edecek olmamız Turkiye de ınsan hakları ıhlallerının ne kadar cıddı bovutlarda olduğunun bır gostergesıdır - Sorıımu bir baska turlu soracağım oyleyse. Lluslararası Af Orgutu açısından y eryuzunde ornek bır ulke var mı? Pierre San - Elınızde 1996 ıçın vavımladığımız yıllık rapor olacak Orada yaklaşık 165 ulkede ınsan haklan ıhlallen ıle ılgılı bılgıler var Bu rapora gırmemış ulkeler varsa bu o ulkelerde ınsan hakları ıhlallen olmadığı anlamına gelmıvor \a bızım o konuda yeterı kadar bılgımız olmadıgına ya da bu konuda herhangı bır kampanya duzenlemedığımız anlamına gelıyor Bızı bağlayan tek olçut ulkeler Pierre Sane ai Genel Sekreteri Dr.Habibe Hasan ai Yöneticisi olmamasını ıstıyoruz Ama Uluslararası Af Orgutu nın çalışma alanı kısıtlı sınırlı ve tammlıdır ve bu alanlar ıçınde etkılı olmak ıster Savaş konusunu çalışmalarının eksenıne verleştırmış baska dernekler kuruluşlar var Lluslararası Af Orgutu nun ozel ılgı alanı ıse sıvıl halka zarar gelmemesı Bızsavaş konusunda bır yorumda bulunmuyoruz - Askeıleı snıllere satasmaclıkça kendı aıalarında sa\asahılııleı imi anlamalıyız bu sozlerinizden? Dr. Habibe Hasan - Sovledım Elbet hepımız savaşların sona ermesını, olmamasını ıstıvoruz Ama ılle de bır savaş patladıysa en azından sıvıllere zarar vermemesı gerektığını soyluvoruz bız - Lluslararası AfÖrgutu sık sık ele$tirilir. Salt laf ai voneticileri Tiırkhe raporunun hukumet u/erinde bir baskı oluşturacağını so\lu>or. Genel Sekreter Pierre Sane bır sure önce gazeternizde vavımlanan 3000. V ıl"a Doğru vazısını inceledi. ve dev letler tarafından gelıştırılmiş olan uluslararası hukuk ve ulkelerın uvgulamavı taahhut ettıklen. ınsan hakları konusunda geliştırılmış olan uluslararası standartlardır Değerlendırmeler sekreterlığımızee salt bu olçutler goz onune ahnarak yapılır - Lluslararası AfOrgıitü belkide tarafsızlığını kanıtlamak için bazen o ulkelerdeki ınsan hakları savunucularını hayal kırıklığına uğratacak ölçude bir diplomatik incelığe kapılıyor. Orneğin ' Askeıleı aıasındakı sılahlı gııçleı aıusındakı <,atiima benı ılgılendıımez \eteı kı s/ıılltıc dokunmasmlat diyor. Buradan da, sava$ askerler arasında kalmak koşulınla surebılir gibı bir anlanı cıkmıyor ntu ? Dr. Habibe Hasan - Şımdı Uluslararası Af Orgutu nun bırerbıreyı olarak, ınsan olarak tabıı kı hepımız savaşların durmasını. savaş uretiyor, sadece konuşuyor, somut sonuçalanıtyordenir. Lluslararası Af Orgutu açısından, orneğin Turkiye içın baslattıkları bu son kampanyada, somut sonuç almak ne anlama geliyor? \e olursaya da ne olunca kampanya hedefine ulaşmıs olacak? Pierre Sane - Bır kere konuşmanın ai'nin ilkelerinden bir kac secme • Uluslararası Af Örgütü (ai) her türlü hükümetten, siyasi görüşten ve dinsel inançtan bağımsızdır. • ai ne bir hükümeti ya da politik sistemi destekler ne de bir hükümete ya da siyasal sisteme karşı çıkar • ai haklarını savunmaya çalıştığı kurbanların da görüşlerini ne destekler ne karşı çıkar ne de onlan tartışır. • ai hükümetlerden ne mali yardım işter ne de mali yardım kabul eder. Örgütün tek gelir kaynağı yeryüzünde 170 ülke ve bölgedeki 1.100.000'i aşkın üyesinin ödentilerinden ibarettir. • ai'nin hiç bir şube ya da üyesi kendi ülkesiyle ilgili bilgi veremez, araştırma yapamaz. ai üyeleri kendi ülkelerinin dışındaki ulkelerdeki insan haklan ihlalleri ile ilgilenebilirler. • ai "düşünce mahkûmu" terimini şöyle kavrar: Herhangi bir yerde inançları ya da etnik kökenleri, cinsiyetleri, renkleri ya da dilleri, ulusal ya da toplumsal kökenleri, ekonomik konumları nedeniyle tutuklanan ve şiddet kullanmayan, şiddet kullanımını savunmayan kişilerdir. ov le kotu bır şe> olduğunu duşunmuvorum Ama şov le bır farktan soz etmek ıstıvorum Bu ulkede burada Turkıve de art arda gelen hukumetlerın vaptığı sadece konuşmuş. olmaları ve boş vaatlerde bulunmuş olmalarıdır Hukumetler konuşma ve boş vaatlerde bulunma değıl vurttaşlannın vaşamiarını ve haklarını korumakİa yukumludurler Şoyle bır yanlış anlavış var ve bu yavgın Devletlerve hukumetler ınsan haklarını ıhlal eder Af Orgutu ve benzerı kuruluşlar da ınsan haklarını savunur korur Bu yanlış tabıı İnsan haklarını ve vurttaşlarının guvenlığını korumak hukumetlerın gorev ıdır - Ben asıl sizce somut sonuç nedir diye sormustum... Dr. Habibe Hasan - Bugune dek yaptığımız butun kampanvalara baktığımızda, bınlerce duşunce mahkûmunun va da tutuklusunun Turkıve'den de orneklerı var bunun, serbest bırakıldığını bılı>oruz Bu anlamda tek tek olgular ustunde ya da tek tek kampanyalar ustunde çalıştığımızda bırçok somut sonuç elde edıldığını goruvoruz Ozgurluğune kav uşan pek çok tutuklu daha sonra bıze butun dunvadan mektuplar vagmaya başlavınca ıçınde bulunduklan koşulların duzelme gosterdıgını anlattılar Bunlar dolavsız tanıklıklar Pierre Sane - Bakın Turkıve de vaptığımız goruşmelerden bırınde Tuncelı însan Haklan Derneğı Başkanı ıle konuştuk Şube başkanı Uluslararası \f Orgutu'nun kendısı ıle ılgılı vaptıgı çalışmalara teşekkur ettı halâ havatta olmasını buna borçlu olduğunu sovledı Sonra da sık sık guvenlık guçlerınce çağnlarak nasıl bu kadar unlu olduğunun ve dunvanm her tarafından Tuncelı IHD Şube Başkanı ıçın nıçın durmadan mektup geldığının sorulduğunu anlattı l992de~Turkıvede gazetecılere vonelen şiddet ve oldurme olav lan ıle ılgılı olarak buvuk bır uluslararası kampanya başlattık ve mevcut olanaklanmızın tumunu bu kampanvada kullandık Çeşıtlı meslek kuruluşlarını uvelenmızı harekete geçırdık Turkıve'de gazetecı olmanın çok zor olduğunu ışledık kampanva bovunca Bu baskı ve kampam a sonucu bugun gazetecılere vonelık daha az saldın olduğunu daha az oldurme olayı olduğunu duşunuyoruz Aynca yaptığımız çalışmalann sılahlı muhalıf grupların tutumlannda da etkılı olduğunu duşunuvorum Orneğin I994"yılında PKK ıle goruştuk" Bıze evlemlerınde uluslararası ınsanı standartlara uy ma taahhudunde bulundular Bunun PKK ıçensınde sıvıllere yonelık saldınları durdurma eğılımınde olan kışılere guç verdığıne ınanıyor ve tahmın edıyorum Goruyoruz kı 1994 vılından ben sıvıllere vonelık saldmlardaha az olçude PKK ve atfedılıvor - Turkiye daha çok ekonomik nedenlerle de olsa A\rupa Topluluğu'nagırmek istiyor, buna hazırlanıyor. Turkiye sizce Avrupa Topluluğu 'na katılmaya hazır mı? Pierre Sane - Bu bızım değıl Turkiye halkınınve Avrupa Bırlığfnın vereceğı bıryargı Bızım soyledığımız şu Avrupa Topluluğu na girmenin Avrupa'nm bır parçası olmanın bır bedeli var Bu bedel de ınsan haklarıdır Tansu Çiller gumruk bırlığının onaylanması ıçın sozler verdı ve pazarlık sirasında verdığı sozlenn kendı payına duşen bolumunu yenne getırmedı Boş vaatlerde bulundu ve verdığı sozlerı tutmadı Avrupa Topluiuğu nun aldığı son kararın da buyuk olçude bu konuda buyuyen kaygı ve sabırsızlıktan kaynaklandığını sanıyorum Çunku Turkiye hukumetı soz venp taahhut ettığı hıçbır şeyı yenne getırmedı Unutmayın kı Avrupa "da hukumetler aldıkları kararları kendı halklanna vurttaşlarına açıklamak zorundalar Avrupa'dakı kamuovu Avrupa'nın bır parçası olmak ısteven ulkenın oyunu kuralına gore oynamamasını anlamaz