Katalog

SAYFA CUMHURİYET 13EKİM1996PAZAR OLAYLAR VE GORUŞLER Üç Değişik Yorum ÇELİKGÜLERSOY G eçen \azıya (yanı yer yuvariağı ustundekı ya- şamın. sonunun gozuk- tuğu) goruşume imza kovduktan sonra, hâlâ bu diinya ustüne vazılar uretmek. bir çelişki gjbi gorulebilecek. \e > apalım ki, y aşamay 11 ster-ıstemez surduruvoruz \e duşunmeden de ede- mıyoruz \azarlıkda duygulan vedu- şuncelerı toplumla paylaşmak tutku- sundan başka bır >e\ değıldır Sanayi nasıl -bacalar ve taşıtlar yolu ile-zehirli dumanlannı çevTeye boca et- meye devanı edi\or \e kendisini bundan alıkovamıvor ise. birtakım insanlar da bev inlerinin urunlerini -son ana kadar- vayacakiardır. "Lş>anın kanunu" bu. Bu doğal yasaya uyarak. ben de nı- cedır kafanıı yoran bırkaç konuyu. bu- gun okuyucularla paylaşmak îstedım k.afamın vorulmaM onumuzekonu- lan kalıplaşmış birtakım görüşlerin ve inançlann. hiç değilse bir sure dışına çı- kabilmek îsteğımden doğdu Gunu- muzde uluslararası bırkaç ajansın (\e onlann ardı sira ıç medy amızın) tenıcıd pıla\ ı gıbı ısitıp-ısittp onumuze koy du- ğu Saddanı - PKK - Barzani - Talabani - Şev h Osman beşlisinin. haberlerinden bana gına geldi. Bu beşlıyı tek'lıve değılse bıle. hiç değilseikiliveindirgemekarzusunu duy- dum Sonra bu zıhınjımnastığını dur- duramayarak. daha genlere, yakın geç- mışımıze doğru uzandım Alışılmışın dışına çıkmak. ortava il- ginçsonuçlarçıkardı. Kuşkuyu parano- ya çapına vardırma tehlıkesını gozardı etmeden, bu değışık yorumlanmı uç ay - n yazı halınde sunmaya başlayayım II. Cihan Savaşı sonundaki pavlaşı- mın ışığında Kars- Ardahan konusunu. gençlerancakokuyarakbılebılırler Bız "yolu ilerlemişler" ıse, yaşayarak gor- duk Cıhan savaşlarının 2 numaralısı. değışık çıkarlara sahıp başlıca 3 bu> uk gucu. (ABD, Ingıltere \e Rusya) Al- man saldırganlığına karşı bırleştırmış- tı Tanhte ılk ke? bu kadar ınsanın top- luca bırbınnı oldurduğu bu kapışma- nın sonu göziikünce. yenenler, iki kez masava orurdular: Valta'da ve Pots- dam'da. Bunlarda "veni birdünyanın" harita- sının çizildiğine daır. çok ka> nak \ ardır Dunya egemenlığını ılkkezelegeçıren ABD ve -artık onun asıstanı durumuna ınen- Ingıltere. So\yet Rusya ıle. "nü- fiızbölgelerini"saptadılar Almanya'nın doğu yarısı ıle onun otelen \e Balkan- lar. Sov yetler'e bırakılıyor. Yunanıstan ve Turkıye ıse Batı'ya bağlanıyordu Bu gızlı politika ışlemlennden ha- berli olmay an kimi asker otoriteler, olan bıtene bır anlam v eremedıklerı ıçın, aç- mazlara duştuler ve elendıler Bunlann en trajik örneği, Berlin'e yürüven Pat- ton'dır. "Niçin durdurulduk?" diye is- van eden general. bir anda kendisini emekli buldu. Bu örneğe bir mum y apış- tıralım Çunku 3 vazıda benzer bır olayla karşılaşacağız 30 yıldan fazla zanıan, Avrupa'nın •*iki renkli harita"sı geçerli kaldı. Bu su- re ıçınde**kuraldışı*'olaylarçıktı ama, hemen modelın gereklen yapıldı Ma- canstan'daveÇekoslovakya'dagençler ayaklandı, Rus tanklan onları sustur- du ABD ses çıkarmadı Yunanıstan'da faşıst cunta. solcu ay- dınları ezdı Sovyetlerprotestoetmedı Çunku •*parseUer'",geçeriiğinikoru\or- du. Çoğu kışı tarafından bılınen bu yakın tarıh gerçeklennın. şundan dülavı us- tunden geçtım Sa\aş sonunda. Stalin, beklenmedık bır bıçımde Turkıve'den toprakistek- lerinde bulunmerdi. karsı ve \rda- han'ı gundeme getırdı "Klasik politika literarüründe" (uçu de Fransızca1 ) bu olay. Sovjerier'in \er- siz bir çıkışı, yanlış bir hesabı \e sivasi bir gafı olarak nıtelendırılegelmıştır Acabaö\lemi? Stalin gıbı deneyımlı bırdevlet ada- mı, bunu nıçın yapsın° Acaba. Valta ve Potsdam pav laşmala- nnın bir gereği ve bir uzantısı olarak, Türkive'vi artıkaitolacağı \BD parse- line itelemek için, bu da bir ortak ma- nev ranın gereği olmasın? Burhan Arpad dostum. İnönü'nun basın ılerı gelenlerını Dolmabahçe Sa- ray ı 'na toplay arak nasıl bır uzuntu -hat- tapanık- ıçınde Sovyet ısteklerını ılet- tığını anlatırdı İsmet Paşa'nın sesi, sa- lon kubbesinde vankjlanmış: "Valnızız! Kimse bizi tutmuvor!" Turkıye. belki yalnız değıldı de. sa- dece yenı bır evlılığe hazırlatılıyordu0 II. Savas. sonunda Avrupa'da kimse valnız, vani "kendi başına buvruk" bı- rakılmadı ki! "Evli evine-kövlü kövü- ne" dönmüştü. Evi ülmavanlara.>anı "3. dünja"ya. bınnden öbürünegeçerim ha! "şantaj"ı ile ovalanma rolü verildi. Lzakdo- ğu'nun. "mutabakaf dışı kaldığı anla- şılıjor. 1950'lerin Kore ve 1970'lerin Viet- nam savaşlan. bunu gösterdi. İki taraf. doğrudan karşı karşıya gelmeden. bu- ralardadolaylı bır"bilekgürıeşj'r 'negır- dıler Ikıncısı bıraz uzun surdu Ama ne gam' ABD'nın ekonomık gucunun en onemlı bır motoru olan silah endustrı- sı, "hi iş vaptı". ABD fılm endustrısı- nın unlu bır y apıtı olan JFKfilminin iş- lediği ve dünvava du\nrduğu teze göre, Başkan Kennedv de. bu savaşı sona er- dırmek tasanmında olduğu ıçın. silah tröstlerinin güvenlik güçleri ile işbirligi sonucunda. ortadan kaldınldı. Kimse. başkan bıle olsa, "sönmemek için sü- rekli odun istejen ocağı", malzemesız bırakamaz O yuzden genç adam. omrunun ba- hannda değılse bıle y az ay larında baş- kanlann çok u^tunde bır guç olan "sis- tem" tarafından "ekarte"' edıldı Bız 194S'e dönersek. iki dev "in. kendilerini bir düma bilardosu'nun başına geçmiş savdıklannı düşiınebiliriz. Istakalan ile hangi topa v urduklann- da. bunun gidip-gidip kaç topu ov nak hale getireceğini ve sonunda çukura kaç vuvarlağın gireceğini. hesaplamak ko- numuna geçmişlerdi. A\ rupa ıçın anlaşmiş olduklan kesın bulunduğuna gore. çizgili ve vildızlı si- lindir şapkavı taşıvan, kızıl poşu'nun sa- hibine. Kars ve Ardahan toplanna do- kunması için bir işarette bulunmuş ola- mazmı? Çunku sonunda İnönü topu 1947 'den sonrakı 3 yıl içinde ABD politikasına v e ekonomisine doğru koşmava başladı ve Menderes vuvarlağı, Turkıye"yı ABD'ye teslım ederek delığe gırdı Plan, tamamlanmıştı Bır sure ıçın Ondan sonrası. "Vlenderes'in dra- mı"dır, sıelecek vazımın konusu PENCERE Eski İnsan - Yeni İnsanEskı çağ şaın Teognis kolelıgın degışmez duzen. sayıldığı donemde şıır yazmış 'Ne sogandan gul çıkar Ne koleden ozgur ınsan" Çok beğenılmış bu şıır dılden dıle dolaşmış, bu- gunlere ulaşmış Ö zamanda kole maldı, ozgur kışı mal sahıbıydu Savaş -bugunku gıbı- kârlı ıştı Çunku savaş kole getırıyor kole uretıcıye donuşuyor, servet yaratıyor- du O gunlerden bu yana çok mu değıştı dunya9 Evet değışıyor • Insan her gun goruştuğu bırının nasıl değıştığını ayrımsayamaz Uzun sure uzak kalmış ıkı dost bu- luştukları anda yılların etkısını yuzlerınde hemen saptarlar Insanlık tarıhının genış açılı kısa bır ozetı de ınsanın dunden bugune nasıl ılerledığını sergı- ler, bılımsel verılere gore atalarımızın adlarını sıra- lamak bıle ılkellıkten gelışmışlığe doğru nasıl yuru- duklerını uç beş sozcukte vurgular 'Maymın- san 'dan 'ınsanımsı'ya geçen dedemız 'ınsansı' ol- muş 'dık-ınsansı 'ya donuşmuş 'magaracı ınsan- sı lıktan sonra ınsan dıye bılınen yaratığa ulaşmış 30 mılyon yıl surmuş bu seruvende kolelık bu-_ yuk aşama1 Çunku kolelık toplumun sınıflara a y j rılması donemınde tarım duzenını de vurguluyor î? 4rkası 6. sayfada < Libya Bunalımı ve Ulusal Onur Yrd. Doç. Dr. OKTAY GOKDEMİRv/m,» Um Atatmkllkelen ı e De\ ı ııu Tuı ıhı Bol Bas B a^bakan Erbakan'ın Lıb\a geziM sırasında Lıbya lıd'e- rı Muammer Kaddafî'nın Turkıye \e Kurt >>orunu uzenne gelı^tırdığı soy lem- ler bır sureden T?en Turk kamuoyunu îşgal etmeye de\am edıyor Llusal onurdan. ulusal çıkarlardan \e ılke- lı bır dı> politika yaklaşımındanşolaçıkan medya, Myasal partıler \e sıvıl toplumor- gutlerı sorunun a>ıl kokenıne ınmeden. duygusal bır^ekıldeolayayaklaşaraksoy- lemlerını de bıına gore oluşturuyorlar Bır toplumun çadırlardaduzen- lenen toplantılarda aşağı- lanacak bır duzeye duştuöunu "ılk kez bu kadar açık bır şekılde gordukten sonra ve M> runun temelıne ınmeden ~... nive Libva'va gidildi" \a da **.. Er- bakan nive Kaddafi "> e orada bir v anıt ver- medi" gıbı sovlemlerle sorunu sureklı sı- cak tutmak \enne başımıza gelen bu va- him ve uluslararası ilişkiler açısından onay - lanamaz durumıın hangı nedenlerden kay - naklandığını ıncelemekte yarar oldugunu duşunuvorum Bu bağlamda sureklı dıllendırdığımız \e neredeyse bır amentu gıbı belleklen- mızden çıkarmadığımız bır soy lem. Turk dış politikasına yon \eren ılkelerın hiç de- ğışmedığı \ e hep o başlangıçta saptanan ıl- kelere bağlı kalındığı yolundakı olgudur Oysa bu yaklaşim cumhunvet tanhını \e onun gelısmelerını yakından ızleyenlerce de çok ıyı bılıneceğı gıbı artık doğrulugu tartışma goturur bır soylemdır Bılındığı gıbı Atatıirk'un ve Turkıye Cumhurıye- tı'nın dış politika ılkelen, "Yurtta barış. dünvada banş" yaklaşımıyla tam bağım- sızlığı ongoren, mazlum uluslann bağım- sizlık savaşımlanna saygılı. saldırgan ve yayılmacı emeller beslemeyen \e dunya- dakı kolektıf banş sıstemıne olumlu kat- kılarda bulunmayı amaç edınen ılkelerdı Oysa 1946 yılından ıtıbaren bu ılkelerden sureklıodunlervenlmeyebaşlandığı vebu odunlenn gunumuze kadar surup geldıgı bılınen bır gerçektır Bu duşunceden hare- ket ederek ben sorunun kaynağının kendı ıçımızde oldugunu \e kendımızı eleştıre- rek dogrulann bulunabıleceğını duşunu- yorum Ornegın yenıden dış borç sıstemıne da- yalı bırkalkınmamodelınınkapılannı aça- rak "her mahallede bir miryoner yarat- ma" duşuncesıy le Turkıve y ı ku- çuk Amenka yapmayı amaçlayanlar ve cumhunyertn dış poli- tika ılkelennı değıştırerek, NA- TO'ya gırebılmek ıçın Kore'ye asker gonderenler. Cezayır'ın bağımsızlık savaşında Fransa'y ı destekley erek ve Bandung Kon- feransı'nda Uçuncu Dunya Ulkelerf nın bağımsızlık hareketlennı onaylamay arak sonuçta ulkemızı emperyalızmın kucağı- na atanlar acaba kımın ulusal onuruyla oy - namışlardır 9 Amenkan başkanlanyla uluslararası toplantılarda yan yana gorunebılmek ıçın her turlu gorgu kurallannı bır y ana bırakan \e sıyasal kanyerlennı Amenkan başkan- lanyla yaptıkları hayalı telefon konuşma- larına baglayan başbakanlar. Bırleşmış Mılletler'de Turkıyenın çıkarlan ıçın ko- nuşmayapacagı yerdeçocuklarının bann- ma sorunları peşınde koşan dışışlerı ba- kanlan. ınsanlık ıçın bır y ıkını olan savaş- lan v *birkovupiıçalma n >aklaşımıylahol- dıng zıhnıyetıyle değerlendırenler. Turk parasını pul edenler sadece duşuncelennı açıkladıgı ıçınaydınlarını hapıshanelerıne dolduranlar. Uluslararası Af Orgutu lıste- lerınde ınsan hakları ıhlallerı açısından Turkıye'yı dunyada ılk beşe sokanlar, sı- y asetın matyay a endekslenmesıne goz y u- manlar ve terorle beslenen unıformalı çe- teler acaba kımın ulusal onuruyla oyna- mışlardır 0 Av dınlanma çağının ve moder- nizmin ilkelerinin Türkive've vansıtıldığı Cumhurivet Devri- mi'nin kazanımlannı sürekli bir eleştiri vağmuruna tutan II. Cumhurivetçiler. neoliberal Os- manlıcılar '" kureselleşen ve globalleşen dunya polıtıkasın- da" diye söze başlavıp vukanda sıralamavaçalıştığımvapısalde- , - ç — • -• ^şikJikJerigerçeklestirenlerieleş- • ' tirmeden onlan vi/yon sahibi po- litikacılarolarak nitelerler- ken, bugun hangi ulusal onurun sorgula- masını yapıyorlar? Llusdevletı.akıl- cılığı. bagımsızlıgı ve ıler- lemeyı alçalan değerler olarak gorup bağımlılığı savunan. çağ- daşlığı sadece kullandıklan cep telefonlanna ındırgeyen \e dolarla yatıp dolarla kalkan bu cılalı ımaj çağının post- modern medya bulbüUeri acaba yenı mı ulusal onur ve gururun tarkına \ardılar' Sonuç olarak bır ulkenın dış polıtıkası- nı behrleyen ana oğe o ulkedekı ıç polıtık gelışmelerdır Eğer kendımıze dönmezsek \e Cumhunyet'ın başlangıcında Ata- turk un bızlere kalıt (mıras) bıraktığı dış politika ılkelennı odun vermeden savuna- mazsak Başbakan Erbakan orneğınde ol- duğu gıbı ne Isa'ya ne de Musa'va yara- nabılınz Bu durumdan kurtulmanın tek yolu da tam bağımsızlığı ongoren Ataturk- çu dış politika ilkelerini buvuk bir titizlik- le yeniden yaşam alanına geçirmektir 1986 YILI VE 86/10911 SAYILI BAKANLAR KURULU KARARINA GÖRE SIGARA SAĞLIĞA ZARARLIDIR