Catalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr 7 MAYIS 2010 CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ 15 CMYB C M Y B PARA-META-PARA MUSTAFA SÖNMEZ Gülme Komşuna, Gelebilir Başına... Gişe rekoru kıran filmlerin, satış rekoru kıran ki- tapların hep felaket konulu oldukları hiç dikkatinizi çek- ti mi? Savaşları, doğal felaketleri, yıkımları konu alan yapıtlar… Nedendir insanoğlunun buna ilgisi? Psi- kanaliz, bu ilgiyi, çiğ süt emmiş insanoğlunun, “On- ların başına gelen benim başıma gelmiyor ya… İyi ki bizim başımıza gelmiyor” avuntusuyla izlediğini söy- ler. Komşu Yunanistan’daki fiili ayaklanmayı yüreği ağzında izleyen Türklerin çoğu da, benzer bir duy- gu içinde. Ne var ki, böyle karanlıkta ıslık çalarak komşudaki yangının buralara sıçramayacağının hiç garantisi yok. Öyle kırılgan bir ekonomik yapısı var ki Türkiye’nin, bu yaşananlar çok geçmeden Türki- ye’de zaten var olan kırılganlıkları biraz daha arttıra- cak ve bakın o zaman neler olacak… Türkiye’nin kırılganlıkları vahim; manevra alanı da çok dar. Baksanıza; biraz canlanma ile birlikte dış ti- caret açığı kendini hemen gösteriverdi. Kısırdöngü ortada: Dış kaynak girişi ile büyüyünce, cari açıkla ye- niden tanışıyorsunuz, enflasyon azınca da faiz tera- pisine giriyor ve kaçınılmaz olarak küçülmeye gidi- yorsunuz… Bu istikrarsız salınım, bu dar alanda kı- sa paslaşmanın üstüne bir de Güney Avrupa krizi geliyor, hem de ağır biçimde… 2010 sokağın yılı. Sokak kaynıyor, daha da kay- nayacak. Kamu maliyesinden ağır sorunlu Yunanis- tan’ın sokağında yaşananları çok geçmeden Porte- kiz, büyük bir ihtimalle İspanya’nın, Güney Kıbrıs’ın, İrlanda’nın sokaklarında görürseniz şaşırmayın. Bu kaçınılmaz. Çünkü bütçe açığı ve çevrilemeyen ka- mu dış borç yükü sorununun çözümüne dönük programlar, eninde sonunda kamunun uygulayacağı acı reçetelerden geçer: Yeni vergiler getirilir, kamu- nun harcamaları kısılır. Harcamaların kısılması, içinde maaşların kısılması, kamu personel sayısının azaltılması, emeklilik hak- larının budanması gibi sevimsiz önlemler içerir. Sağlıktan, eğitimden kısmak, bunların faturasını hal- ka yıkmak vardır bu paketin içinde ve şimdi bunlar Yunanistan’da programa alınmış durumda… Kamu çalışanlarının maaşları yüzde 20-25 kadar kısılacak, KDV 2 puan artacak, benzine, gayrimenkule ve tu- zu kuru şirketlere ek vergiler gelecek. Bu önlemler- le 30 milyar Avro tasarruf bekleniyor. Hedef, acı re- çeteyi 5 yıl, 2014’e kadar uygulamak ve böylece büt- çe açığını yüzde 3’ün altına çekmek. Ağırlıkla Alman bankalarının alacaklı olduğu Yu- nanistan’a mevcut borcunu çevirmesi ve en az ilk iki yıl taze kaynak kullanabilmesi için Avro üyeleri 80 mil- yar, IMF de 30 milyar Avro borç verecek. Bu, Yuna- nistan yangını için göze alınan ve Alman bankaları- nı kurtarmak için göze alınan maliyet… Ya sırada- kiler? Onların ortaya çıkaracağı maliyet ne olacak? Gelelim Türkiye’ye etkilere… 2010’da, AB pa- zarının toparlanacağını ve ihracatını bu bölgeye ye- niden yaparak büyüyeceğini uman Türkiye, AB’nin gü- ney kanadının sıkıntıları nedeniyle beklediğine kolay kavuşamayacak. Avro’daki düşüş, dış pazar kaynaklı büyüme umutlarını azaltırken dolardaki artış başka sıkıntılara yol açacak. Döviz gelirleri ağırlıkla Avro üstünden olan Türki- ye’nin, birim ihracattan 1 Avro olarak eline geçen, Av- ro’nun düşüşü ile 2 bin TL’nin altına indi, mayıs so- nunda 1900 TL’nin de altına düşebilir. Bu inişten, hem ihracat hem turizm darbe yiyecek. Avro’daki düşüşe karşılık dolardaki yükseliş, 1500 TL’yi geçecek. Bu da, ithalatı, dış borç yükümlülüğü dolara odaklı Türkiye’ye durduğu yerde sıkıntılar yaşatacak, ithalat, daha da pahalılaştığı için Türkiye’nin büyümesi, rekabet gücü darbe yiyecek. İkinci bir olumsuzluk, Türkiye’nin ihtiyaç duyduğu sıcak paranın daha iyi faiz vaat eden Yunan, Porte- kiz, İspanyol bonolarına kaçmaya başlaması ile yaşanıyor, yaşanacak. Bu da doları daha da tırman- dıracak ve Türkiye’nin dış kaynak ihtiyacını büyüte- cek. Türkiye’yi bu dar alandaki beyhude manevralardan çıkaracak şey, radikal bir makas değişikliği. Onu da yapacak bir iktidar yok. Kemerleri sakın gevşetmeyin, komşuya da gül- meyin… mustafasnmz@cumhuriyet.com.tr http://mustafasnmz.blogspot.com Önceki gün üç can alan kemer sõkma tedbirleri yoğun protestolara rağmen parlamento onayõndan geçti Yunanistan Parlamentosu içerideki yoğun tartõşmalar ve dõşardaki protestolar arasõnda kemer sõkmayõ 172 oyla kabul etti. YANGIN SÖNMÜYOR Avro Bölgesi’nden gelen güven verici açõklamalar piyasalardaki ateşi sön- dürmeye yetmedi. Sabah olumlu ban- kacõlõk verilerinin etkisinde piyasalar ka- yõplarõnõn bir kõsmõnõ geri verse de, Tric- het’in Avro Bölgesi ülkelerinden devlet tahvili alõmõ yapmayacağõnõ açõklama- sõ ve Moody’s’ten gelen yayõlma riski- nin arttõğõ uyarõlarõndan sonra yeniden eksiye döndü. Bölgedeki borç sorunla- rõna dair artan endişelerle Avro, dolar karşõsõnda 14 ayõn en düşük seviyesi olan 1.27’nin altõna gerilerken, do- lar/TL de 1.57’ye yükseldi. İMKB yüz- de 1.2 düşüşle 56 binin altõna geriledi. Moody’s’ten uyarı Uluslararasõ kredi derecelendirme ku- ruluşu Moody’s, ülke kaynaklõ risklerin Portekiz, İspanya, İtalya, İrlanda ve İn- giltere bankacõlõk sistemine yayõlabile- ceğini açõkladõ. Kuruluş, borç krizinin yayõlmasõ halinde Portekiz ve İtalya gi- bi ülkelerdeki bankalarõn zarar göre- bileceğini vurguladõ. Bulaşma riski- nin devam edip etmediğinin tespitinin önemli bir faktör olduğunu kaydetti. Kriz endişesinin dorukta olduğu İspanya’da borçlanma faizi ciddi oranda arttõ. Ekonomi Servisi - Almanya Başbakanõ Angela Merkel, Avro Bölgesi’ndeki gerilimin piyasalar tarafõndan abartõldõğõnõ ve bunun kontrol altõna alõnmasõ gerektiğini söyledi. Merkel ve Fransa Cumhurbaşkanõ Nicolas Sar- kozy, Avrupa Konseyi Başkanõ Herman von Rompuy’a gönderdikleri ortak mektupta tek para biriminin istikrarõ- nõn korunmasõ için tam bir bağlõlõk içinde olduklarõnõ açõk- ladõlar. Avrupa Merkez Bankasõ (ECB) Başkanõ Jean- Claude Trichet ise, Yunanistan’õn yanõnda olduklarõ me- sajõnõ verirken ülkenin iflasõnõn söz konusu olamayacağõnõ söyledi. Trichet, ECB’nin gösterge faizi yüzde 1’de bõrak- tõğõ faiz kararõnõn ardõndan düzenlediği toplantõda, Porte- kiz’in Yunanistan’daki durumu yaşamayacağõnõ savundu. ECB Başkanõ, borç yükü altõnda bulunan Avro Bölgesi ül- kelerinin borçlanma maliyetlerini düşürecek devlet tahvili alõmõ konusunun ECB’de görüşülmediğini bildirdi. Komşuda giderek şiddetlenen borç krizinin Türkiye’ye sõçrama- sõ mümkün görünmüyor. Ancak ihracatõnõn yüzde 50’sini AB ülke- lerine gerçekleştiren Türkiye, kri- zin Avrupa’ya yayõlmasõ halinde bu durumdan dolaylõ ola- rak etkilenebilir. TİM Başkanõ Meh- met Büyükekşi’ye gö- re, Yunanistan’daki mali krizin Portekiz ve İspanya’ya da sõç- ramasõ halinde Türk ihracatçõlarõ sõkõntõ ya- şayabilir. Büyükekşi, “Yunanistan’daki sıkıntı ihracata zarar yazmaya başladı bile. İhra- catçılarımıza kendilerini korumalarını tavsi- ye ettik. Yoksa zarar görecekler. Döviz ku- runun da Avro’da 2.10, dolarda ise 1.5 TL’nin altına inmesi sıkıntı yaratır” dedi. Gelişmelerin kõsa vadede ve dar çerçevede Türkiye’yi etkilemeyeceğini düşünen Merkez Bankasõ Başkanõ Durmuş Yılmaz ise söz ko- nusu etkilerin iki şekilde irdelenebileceğini be- lirterek, “Bunlardan ilki kısa vadede ve dar çerçevede olabilecek, bire bir ilişkilerden kaynaklanan etkiler. Sermaye akımı, tu- rizm, dış ticaret ilişkileri gibi. Bu çerçevede Yunanistan’la bizim ilişkilerimiz çok yük- sek değil. Dolayısıyla buralardan Türkiye’ye yönelik kısa vadede büyük bir etki bekle- miyoruz. Geniş çerçeveye baktığımızda Yu- nanistan’da yaşanan gelişmelerin sadece kendi ülkesinde değil, özellikle bu- lunduğu bölgede, Balkan ülkele- rinde ve AB’de önemli etkileri ola- cak. İkincil ve üçüncül etkileri ba- zında bizim ihraç ürünlerine yan- sıması olabilir” demişti. ‘Suçlama değil kutlama bekliyoruz’ Ekonomi Servisi - Turkcell’in 2010 ilk çeyreğinde konsolide net kârõ, geçen yõlõn ay- nõ dönemine göre yüzde 25.8 gerileyerek 417.6 milyon TL olarak gerçekleşti. Turk- cell Grup gelirleri ise aynõ dönemde Turk- cell Türkiye ve Superonline’õn olumlu kat- kõsõyla 2009’un eş dönemine göre yüzde 7 artõşla 2.25 milyar TL oldu. Turkcell Genel Müdürü Süreyya Ci- liv, 8 ülkede 62 milyon aboneye ulaşan şirketin gelirlerindeki büyümede, yüzde 62 gelir artõşõ yaşayan Superonline’õn etkisinin büyük olduğunu söyledi. Ciliv, çift SIM kart kullanõmõnõn azalmasõyla sektörde penet- rasyonda düşüş olduğunu, regülatif geliş- melerin pazar dinamiklerini önemli ölçüde etkilediğini belirterek, geçen sürede ara bağlantõ ücretlerinde yüzde 52 oranõnda in- dirim gerçekleştiğini ve tarife üst limitlerinde de yüzde 38 düşüş olduğunu söyledi. Ara bağlantõ giderlerindeki artõş AVFÖK marjõnõ etkilediğini belirten Ciliv, 2009’un ilk çeyreğinde yüzde 36.8 olan bu oranõn bu dönem yüzde 31.6 olduğunu bildirdi. Ekonomi Servisi - Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği (TGSD) Başka- nõ Cem Negrin, problemlere karşõn Türkiye ihracatõnõn beşte birini yapan sektörün, devlet büyüklerinden kutla- ma beklerken zaman zaman ‘hiç de hak etmediği’ suçlamalarõn muhata- bõ olduğunu söyledi. TGSD’nin düzenlediği 3. Moda, Tekstil ve Hazõrgiyim Konferansõ ve Sergisi İstanbul’da başladõ. Açõlõş- ta konuşan Negrin, sektörün 700 bin sigortalõ insan çalõştõrdõğõna dikka- ti çekerek, pamuk fiyatlarõndaki artõş sorununu da tekstil ve hazõr gi- yim sektörlerinin beraber aşmasõ gerektiğini dile getirdi. Negrin, “Sektör olarak düşük kur yü- zünden canımız çok yan- dı. İhracat lideri olma- mız nedeniyle dövizde- ki gerilemeden en çok biz etkilen- dik. Dü- şük kur yüzünden it- halat çığ gibi büyüyor” dedi. Turkcell’in 2010 ilk çeyrek so- nuçlarõ şöyle:  8 ülkede toplam abone sayõ- sõ 62 milyon. 2009 ilk çeyrekte 36.4 milyon olan Türkiye’deki abone sa- yõsõ bu yõlõn aynõ döneminde 34.3 milyon oldu.  Aylõk ortalama mobil data kullanõcõ sayõsõ 7 milyona ve 3G abone sayõsõ 5.2 milyona ulaşõrken toplam mobil data kullanõmõ 18 kat arttõ.  Turkcell’in abone başõ aylõk kullanõm dakikasõ yeni kampanya ve tarifelerinin olumlu etkisiyle 2009’un ilk çeyreğine göre yüzde 43.3 artõşla 153.3 dakikaya ulaştõ.  Abone başõ aylõk gelir bir yõl öncesine göre yüzde 13.5 oranõnda artarak 19.4 TL’ye yükseldi.  2.4 milyar liralõk 2010 yatõrõm bütçesinde 650 milyon dolarlõk kõ- sõm Turkcell altyapõsõna, 340 milyon dolar Superonline’a, 400 milyon do- lar ise uluslararasõ iştiraklere yö- nelik olarak kullanõlacak. ? Nabucco Doğalgaz Boru Hattõ Sözcüsü Christian Dolezal, projenin yapõmõna 2011’de başlanmasõnõn önünde bir engel olmadõğõnõ söyledi. Dolezal, “Avrupa İmar ve Kalkõnma Bankasõ’ndan finansman bekliyoruz. AB’den de 200 milyon Avro kredi geldi” dedi. ? Sabancõ Holding Enerji Grup Başkanõ Selahattin Hakman, elektrik dağõtõm özelleştirmelerine olan yakõn ilgilerinin devam ettiğini bildirdi. Hakman, Enerjisa’nõn hedefinin 6 milyon müşteriye hizmet veren elektrik dağõtõm şirketlerine sahip olmak olduğunu kaydetti. ? ABD’li mortgage devi Freddie Mac, ABD hükümetinden 10.6 milyar dolar daha yardõm istiyor. Geçen yõl son çeyrekte 7.8 milyar dolar zarar eden Freddie Mac, bu yõlõn ilk üç ayõnda 8 milyar dolar zarar ettiğini açõkladõ. ? Akfen Hidroelektrik A.Ş.’nin bağlõ ortaklõğõ olan Hes proje şirketleri toplam 137.8 milyon Avro kredi sözleşmesi imzaladõ. Tofaş ihracatta kendi rekorunu kırdı Ekonomi Servisi - Koç Holding Yönetim Kurulu Başkanõ Mustafa Koç, To- faş fabrikalarõnõn Fiat’õn uluslararasõ alanda en iyi üretim merkezlerinden biri olduğunu belirterek, Tofaş tarafõndan yapõlan üretimin yüzde 80’ini ihraç ettikleri- ni söyledi. Tofaş’õn 2009 yõlõnda otomotiv ih- racatõnõn yüzde 27’si- ni gerçekleştirerek kendi ihracat reko- runu kõrdõğõnõ ifade eden Koç, “Tofaş, sekiz yıl sonra binek ve hafif ticari araç toplam pazarında liderliğe ulaştı” de- di. İstanbul Kozyata- ğõ’nda açõlan ve Fi- at’õn 3. büyük bayisi olma- sõ beklenen Arma Otomotiv Bayi açõlõşõnda konuşan Koç, Fiat’õn uluslararasõ alanda 170’i aşkõn fabrikasõ içinde en başarõlõ fabrika olmayõ ba- şardõğõnõ ve ‘gümüş’ sevi- yeye ulaşan ilk üretim mer- kezi olduğuna dikkat çekti. Ekonomi Servisi - Garanti Bankası ve Ekonomist dergisinin işbirliğinde, Türkiye Kadın Girişimciler Derne- ği’nin katkılarıyla bu yıl 4. kez dü- zenlenen “Türkiye’nin Kadın Giri- şimcisi Yarışması” sonuçlandı. Şır- nak, Muğla, Samsun, Balıkesir, Kı- rıkkale, Hatay, Çorum illeri de da- hil Türkiye’nin dört bir yanından 3.600’ü aşkın kadın girişimcinin başvurduğu yarışmada; Bigchefs Cafe&Brasserie’nin kurucusu Gam- ze Cizreli birincilik, Persu Suni De- ri’nin kurucusu Perihan Çöçelli ikin- cilik, Bonny Food Lezzet Çiçekle- ri’nin kurucusu Didem Güney Alsoy üçüncülük ödülünü kazandı. Anik- ya İznik Çini ve Seramik’in kuru- cusu Nejla Anıl ise sosyal girişimci- lik ödülünün sahibi oldu. GİRİŞİMCİ KADINLAR ÖDÜLLENDİRİLDİ GÜNÜN İÇİNDEN Doğan Grubu vergi davalarõnõ kazanõyor Ekonomi Servisi - Doğan Yayõn Holding A.Ş., şirketin açmõş olduğu vergi davala- rõnõn yaklaşõk 790.8 milyon liralõk bölü- münün şirket lehine, yaklaşõk 4.0 milyon liralõk bölümünün de şirket aleyhine so- nuçlandõğõnõ bildirdi. Doğan Yayõn Holding’in Kamuyu Aydõn- latma Platformu’nda yayõmlanan özel durum açõklamasõnda, şirket lehine so- nuçlanan davalarõn önemli kõsmõnõn Ku- rumlar Vergisi ile KDV tarhiyatlarõna ilişkin olduğu, söz konusu mahkeme ka- rarlarõnõn Vergi Dairesince temyiz edildiği vurgulanarak, “Aleyhimize neticelenen davalar tarafımızca yürütmenin dur- durulması talebini de içerecek şekilde temyiz edildi. Şirketimize ulaşan söz ko- nusu tebligatlar ile ilgili olarak bugüne kadar toplam 99 bin 873.68 lira tuta- rında ödeme yapıldı; kalan kısımla il- gili olarak, temyiz aşamasında talep edi- len yürütmenin durdurulması talebinin sonucuna göre işlem yapılacak” dendi. Turkcell’in 2010 ilk çeyrek finansal sonuçlarõnõn açõklandõğõ toplantõya Superonline’daki gelişmeler damga vurdu. Turkcell’in grup şir- ketlerinden Supe- ronline, gelir bazında bu yıl yüzde 40 bü- yüme ve yatırımları- nı yüzde 100 artışla 500 milyon lira- ya yükseltmeyi hedefliyor.  2010’un tümünde Superonline’a 500 milyon liralık yatırım yapılacak. Turkcell trafiğinin yüzde 13’ü geçen se- ne Superonline üzerinden gidiyordu. Bu sene ise bu rakam yüzde 33’e ulaştı. Fiber optik altyapısı birinci çeyrek sonunda 10 bin kilomet- reye çıktı. Sene sonunda 23 bin kilometreye ulaşması planlanıyor.  Bu yıl gelir bazında bakıldığında, yaklaşık bireyselde evlere kadar sunulan fiber internet hizmetinde yüzde 370, ku- rumsalda yüzde 60, toptan data satışın- da yüzde 200 büyüme hedefleniyor. ABONE SAYISI 34.3’E İNDİ 500 milyon TL yatırım Ciliv, Turkcell’den başladı Superonline’ın başarısını anlattı ‘Can alan’ pakete onay Ekonomi Servisi - Yunanis- tan’da kemer sõkma önlemleri yoğun tartõşmalar arasõnda par- lamentoda oylamaya sunuldu. Yunanistan Başbakanõ ve Dõş- işleri Bakanõ Yorgo Papan- dreu, ülkenin iflastan kurtula- bilmesinin tek yolunun AB- IMF yardõmõnõ bir an önce al- mak olduğunu belirterek, “Ya önlemleri onaylarız ya da if- lasa gideriz” dedi. Ana muha- lefet ise önlemlere karşõ direni- şini sürdürdü. İki partinin krizin sorumlusu olarak birbirini suç- ladõğõ toplantõ tartõşmalõ geçti. Yunanistan Parlamentosu, 110 milyar Avro’luk IMF-AB yardõmõnõ almak için önceki gün üç cana mal olan ‘acõma- sõz’ kemer sõkma tedbirlerini 121’e karşõ 172 oyla kabul et- ti. Sosyalistler ve aşõrõ sağ tedbirleri onaylarken; muha- fazakâr, radikal sol ve komü- nistler ise red oyu kullandõ. Parlamento’da oylama sü- rerken, Atina’da onbinler kemer sõkma önlemlerini protesto et- ti. Polis, Parlamento binasõ önünde güvenlik kordonu oluş- turdu. Polis kayõtlarõna göre, yaklaşõk 10 bin kişi Parlamen- to binasõna yürüdü. Protesto- cular önceki gün ateşe verilen bankada yananlarõn anõsõna si- yah pankart açtõ. Bankanõn önü- ne de çiçekler bõrakõldõ. 6 bin PAME Komünist Parti Sendi- kasõ üyesi de Atina merkezinde ayrõ bir gösteri düzenledi. AVRO’YU KURTARMA ÇAĞRISI Süreyya Ciliv Krizin Türkiye’ye etkileri tartõşõlõyor Oylama, parlamento binası önünde yapılan gösterilerin gölgesinde geçti. Kemer sıkma tedbirlerini onaylayan Yunanistan 110 milyar Avro’luk AB-IMF yardımının ilk dilimini 19 Mayıs’ta alacak.