Catalog

CMYB C M Y B 28 OCAK 2010 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ 9ekonomi@cumhuriyet.com.tr Sosyal forumun yıldızı ‘Lula’ Ekonomi Servisi - Dünya Ekonomik Forumu’na alternatif olarak, Brezilya’nõn güneyindeki Porto Alegre’de düzenlenen Dünya Sosyal Forumu’nun yõl- dõzõ yine Brezilya Devlet Başkanõ Luiz Inacio Lu- la oldu. Lula, cuma günü Davos’taki güçlü siyasi li- derler arasõna katõlmadan önce, iki rakip toplantõ olan Dünya Sosyal Forumu ve Dünya Ekonomik Foru- mu’nda son kez devlet baş- kanõ olarak boy gös- terecek. Lula, Da- vos’a “görevli” gittiğini, eğer ge- lişmiş ülkeler ödev- lerini yaparsa, yaşa- nan kriz gibisinin bir daha olmayacağõnõ göster- mek istediğini belirtti. Lula, “Mali sistem, hiçbir za- man örnek bir model ola- rak görülemedi, çünkü kendi sorumsuzluğuyla son yılların en ciddi dün- ya krizini tetikledi” dedi. ‘Sambacılar’ Çin’in tahtını zorluyor Yunanistan Çin’in rezervlerinin peşinde Ekonomi Servisi - Metallerden tahõl ürünlerine ka- dar geniş bir yelpazede ihracat ürüne sahip Brezilya ekonomisi, gelişmekte olan ülkelerin parlayan yõldõ- zõ Çin’i zorluyor. Yatõrõmcõlar, Brezilya’nõn, hiçbir şey ithal etmediğinden, Çin ile kõyaslandõğõnda daha is- tikrarlõ bir ekonomiye sahip olduğuna dikkat çekti. Geçen hafta, Çin’in beklenenin üzerinde bir bü- yüme rakamõ açõklamasõ, yatõrõmcõlar arasõnda ülkenin borçlanma maliyetlerinin artacağõna yönelik endi- şelerin yayõlmasõna neden oldu. Bu korkuyla yatõ- rõmcõlarõn, borsalardan paralarõnõ çekmesiyle hisse senetleri dünya genelinde kaybetti. Brezilya borsasõ ise, geçen hafta içinde son üç ayõn en hõzlõ düşüşünü kaydetmiş olsa da 2009’un aynõ dö- nemlerindeki seviyelerine göre yüzde 72 primli seyrini sürdürüyor. Brezilya’nõn elinde bulundurduğu ekonomik avan- tajlar, yatõrõmcõlarõn ülkeye olan ilgisini de arttõrõyor. Bununla birlikte varlõk yönetim şirketlerinin müş- terilerini yöneltmesini de sağlõyor. Ekonomi Servisi - Yunanistan’õn açõklarõnõ kont- rol edebilmek için Çin’e 25 milyar Avro’luk devlet tahvili satmak istediği, Çin’in böyle bir alõmõ kabul etmediği ifade edildi. Financial Times ve Wall Street Journal gazetelerinde yer alan habere göre sa- tõş çalõşmalarõnõn da Yatõrõm Bankasõ Goldman Sachs tarafõndan yürütüldüğü belirtildi. Öte yandan, Yunanistan uluslararasõ basõnda çõkan bu haberleri yalanladõ. Yazõlõ bir açõklama yapan Yunan Maliye Bakanlõğõ, “Maliye Bakanlığı, Yunan tahvillerinin Çin’e satılması yolunda herhangi bir anlaşma bulunduğunu kesinlikle yalanlar” denildi. Ba- kanlõk, Reuters’a yaptõğõ açõklamada da “Bahsedi- len rakamlar doğru değil” dedi. ECB, Yunanistan’a taviz vermedi Ekonomi Servisi - Avrupa Merkez Bankasõ (ECB) Guvernörler Kurulu üyesi Axel Weber, Avro böl- gesinde faizlerin zor durumdaki bölge üyesi ülkele- rin ihtiyaçlarõ doğrultusunda belirlenmeyeceğini söyledi. Weber, Yunanistan’õn bütçe açõğõnõ azaltmak dõşõnda bir seçeneğinin olmadõğõnõ belirterek “Karar alırken Avro bölgesinin belirli alanlarındaki ge- lişmeleri göz önüne alamayız” dedi. TOYOTA, ABD’DE 8 MODELİN ÜRETİMİNİ ASKIYA ALIYOR Toyota, ABD’de 8 modelinin satõş ve üretimini askõya alacak. Firma, geçen hafta ABD’de bu modellere ait 2.3 milyon aracõ gaz pedalõ hatasõ nedeniyle piyasadan geri çekmişti. Şimdi de şubat ayõnõn ilk haftasõnda ABD ve Kanada’daki fabrikalarõn- da bu modellerin üretimini de durduracak. Toyota’nõn ABD Grup Başkan Yardõmcõsõ Bob Carter, yaptõ- ğõ açõklamada, araçlarda emniyeti sağ- lamak için önlem aldõklarõnõ ve Toyo- ta’nõn müşterileri üzerindeki güvenini onaracağõnõ belirtti. GM, SAAB’I HOLLANDALI SPYKER’A SATTI ABD’li otomobil üreticisi General Motors (GM), Saab’õ Hol- landalõ lüks otomobil üreticisi Spyker’a satma konusunda an- laştõ. Spyker, Saab için 74 milyon dolar nakit ödeme yapa- cak. Ayrõca GM, Saab’õn 326 milyon dolar de- ğerindeki imtiyazlõ hissesine de sahip olacak. Öte yandan, İsveç hükümeti de Saab’õn Av- rupa Yatõrõm Bankasõ’ndan istediği 400 mil- yon Avro’luk kredinin garantörlüğünü kabul etti. Spyker, 2008 yõlõnda sadece 43 otomo- bil sattõ ve 35 milyon dolar zarar etti. YENİ RENAULT MASTER HAZİRANDA TÜRKİYE’DE Renault’nun, ticari aracõ Renault Master’õ yenileme çalõş- malarõnõ sürdürdüğü ve yeni Master’õn Avrupa’da 2010 Ni- san ayõnda, Türkiye’de ise haziran ayõnda ticarileştirilme- sinin planlandõğõ bildirildi. Yeni Master’õn, iş- levsel eşya bölmesi sunan kabine sahip ol- duğu dile getirilen açõklamada, şunlar kay- dedildi: “Yeni Renault Master’õn hedefi, segmentinde konforun referansõ ol- mak. Ayrõca, mevcut Master’a göre ya- kõtta tasarruf sunuyor.” Fiat Binek ve Fiat Ticari Araçlar’da, yaş ve model sõnõrlama- sõ olmaksõzõn tüm Fiat markalõ araç sahipleri için özel ödeme kolaylõklarõ sunan yeni bir servis kampanyasõ düzenlendi. Ay- rõca, İtalya Ekonomik Kalkõnma Bakanõ Claudio Scajola, Fi- at’õn hükümetten hurda indirimini devam ettirmesini is- terken İtalya’daki üretimini durdurma kararõ almasõnõ eleştirdi. Scajola yaptõğõ açõklamada, hükümetin sendikalar ile Fiat’õn İtalya’daki üretim tesislerini yeniden organize etme planõnõ görüşürken Fiat’õn söz konusu kararõnõ “zamansõz” olarak niteledi. Fatura borcunu zamanõnda kapatamayan 6.5 milyon kişinin elektriği kesildi; 2 milyon kişi çekini ödeyemedi Ödeyemeyenin hayatõ kararõyor Ekonomi Servisi - Yaşam koşul- larõ arttõkça borcunu ödeyemeyen- lerin sayõsõ artõyor. Türkiye’de yak- laşõk 6.5 milyon kişi, elektrik fatu- rasõnõ ödeyemediği için karanlõkta, yaklaşõk 2 milyon Türk vatandaşõ da çek borcunu zamanõnda ödeyemediği için hapis korkusu altõnda yaşõyor. MHP Hatay Milletvekili Süley- man Turan Çirkin’in elektrik fi- yatlarõndaki değişim oranlarõ ile elektrik borçlarõnõ ödeyemediği için saati mühürlenen, icra takibi başla- tõlan abone sayõsõna ilişkin soru önergesini yanõtlayan Enerji ve Ta- bii Kaynaklar Bakanõ Taner Yıldız, Eylül 2009 itibarõyla son bir yõlda toplam 6 milyon 633 bin 481 abo- nenin borcu nedeniyle elektriğinin kesildiğini bildirdi. Yõldõz, aynõ dönemde enerjisi bağ- lanan abone sayõsõnõ 5 milyon 391 bin 438 olarak açõklarken 1 Ocak 2009-24 Aralõk 2009 tarihleri ara- sõnda tahakkuka bağlanan kaçak adedinin 139 bin 195, tahakkuk edi- len kaçak miktarõnõn da 744 milyon 809 bin 671 kWh olduğunu bildirdi. Bakan Yõldõz savcõlõğa verilen kaçak sayõsõnõ da 66 bin 439 olarak açõkladõ. 1.5 milyonu aştı Öte yandan Merkez Bankasõ ta- rafõndan bankalara duyurulan top- lam karşõlõksõz çek sayõsõ da, 2009 yõlõnda, bir önceki yõla göre yüzde 24.3 artarak 1 milyon 910 bin 650’ye çõktõ. Üstelik bu sayõ, sade- ce kasõm ayõndan aralõk ayõna yüz- de 18’lik artõş gösterdi. Merkez Bankasõ verilerine göre, karşõlõksõz çek sayõsõ 2008 yõlõ sonu itibarõyla 1 milyon 537 bin 194 adet idi. Aynõ dönemde, mahkemeler ta- rafõndan yapõlan bildirimlere göre ise, Merkez Bankasõ’nca duyurulan yasaklanan çek sayõsõ da yaklaşõk yüzde 8 artarak 76 bin 782’den 82 bin 934’e yükseldi. Bu arada karşõ- lõksõz kaldõktan sonra ödenmiş çek sayõsõnda da yüzde 22.4 artõş oldu. Bilindiği gibi çeklerini ödeye- meyip hapse düşenlerin çõğ gibi büyümesi üzerine ilgili yasada bazõ değişiklikler yapõlmõş, ala- caklõnõn borcun yeniden yapõlan- dõrõlmasõnõ kabulü halinde mağ- durlar için bir çõkõş yolu olabile- ceği ileri sürülmüştü. Ancak yasanõn son hali de soru- na kesin çözüm getirmediği için, ha- pis korkusunu taşõyan mağdurlarõn mücadelesi devam ediyor. DAVOS NOTLARI Daha ahlaklõ kapitalizmistiyorlar Dünya Ekonomi Foru- mu’nun (Davos Zirvesi) 40. yõl toplantõsõ İsviç- re’nin Davos kasaba- sõnda dün başladõ. Gün- dem konusu, küresel ekonomik krizin verdi- ği zararõn ve bu zararõn telafi yollarõnõn arana- cağõ “Dünyanın Du- rumunu İyileştirme: Yeniden Düşünme, Yeniden Tasarlama, Yeniden İnşa Etme” olarak belirlenen ve beş gün sürecek olan zirve- nin resmi açõlõşõ dün akşam yapõldõ. Açõlõş konuşmasõnõ yapan Fransa Cumhurbaşka- nõ Nicholas Sarkozy dünyada “daha ahlaki bir kapitalizm olması gerektiği” vurgusunda bulundu. Yalnõz Durmuş Yõlmaz katõlõyor Davos çerçevesinde, dün- yada konusunda uzman 1000’den fazla uzmanõn 70 komisyonda görev aldõğõ ifade edildi. Zir- veye Merkez Bankasõ Başkanõ Durmuş Yõl- maz da katõlõyor. 90 ül- keden 2 bin 500’ü aşkõn kişinin katõldõğõ zirvede, ele alõnacak konu baş- lõklarõ arasõnda, “Eko- nomik ve sosyal refah, riskleri azaltma ve sis- temik sorunlara yönel- me, sürdürülebilirliğin sağlanmasõ, değerler çerçevesi oluşturmak, etkin kurumlarõ inşa et- mek” bulunuyor. Bankacõlar popülist düzenlemelerekarşõ Zirveye katõlan bankacõ- lar, bankalara yönelik popülist düzenleyici ön- lemlerin ekonomik to- parlanmayõ durdurabi- leceği kaygõsõnõ dile ge- tirdiler. Küresel eko- nomide 2010’un “dü- zenleme ve denetleme yõlõ” olacağõ görüşünde birleşirken, düzenle- melerin popülist olma- masõ gerektiğini ifade ettiler. ABD Başkanõ Obama’nõn mali sek- töre getirdiği önlemler, ABD’li özel bankacõ- lardan destek bulmaz- ken, Avrupa Merkez Bankasõ başta olmak üzere Avrupa’daki ban- kacõlõk kurumlarõndan destek buldu. Roubini, dünya ekonomisi toparlandõkça Türkiye’nin büyüdüğünü belirtti IMF ile imza keyfinize kalmış AÇIK 1.35 TRİLYON DOLAR Obama’dan bütçe tepkilerine önlem Ekonomi Servisi - ABD’nin sõrtõndaki büyük borç yükünü, harcamalarõ kõ- sarak azaltmak isteyen Baş- kan Barack Obama, iç poli- tikadaki eleştirilerin önüne geçmek için eğitime ayõrdõğõ kaynağõ 4 milyar dolar arttõr- mayõ planlõyor. Görevdeki birinci yõlõnõ dolduran ABD Başkanõ Barack Obama, Tür- kiye saatiyle bugün sabaha karşõ, Birliğin Durumu ko- nuşmasõnõ yaptõ. Los Angeles Times’in haberine göre, Oba- ma ülkenin 2010’da 1.35 tril- yon dolara ulaşmasõ beklenen bütçe açõğõnõ azaltmak için önlem alõrken iç politikadaki sert eleştirilerin önüne geç- menin de yollarõnõ arõyor. Haberde, Obama’nõn sürdü- rülen politikalarõn yeni iş im- kânlarõ yaratacağõ, harcama- larõ kõsacağõ ve refahõ yeniden sağlayacağõ vurgusunda bu- lunacağõ ifade ediliyor. Oba- ma’nõn yurtiçi harcama prog- ramlarõnõ üç yõl dondurmayõ önermesi de ülkenin mali du- rumunu düzeltmek için yeterli görülmüyor. Bazõ ekono- mistler, harcamalarõn dondu- rulmasõnõn tek başõna büyük bir etki yaratmayacağõ görü- şündeler. GSYİH’nin yüzde 9.2’si olan ABD bütçe açõğõ ekonomistlerin sürdürülebilir bulduğu seviyesi olan yüzde 3’ün üzerinde. Öte yandan, ABD’de yapõlan bir kamuoyu yoklamasõ, fi- nansal sistemin düzenlenmesi- ne ilişkin olarak ABD Başka- nõ Barack Obama’nõn reform planõna desteğin arttõğõnõ orta- ya koydu. Buna göre, ABD’de 2009’un son çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre finansal sistemde düzenleme yapõlma- sõna yönelik destek yüzde 55’ten yüzde 61’e çõktõ. Ekonomi Servisi - Krizi önceden gördüğü için ‘kâhin’ olarak nitelenen İstanbul doğumlu New York Üniversitesi Ekonomi Profesörü Nouriel Roubini, Davos Zirvesi’nde yaptõğõ konuşmada, küresel toparlanmanõn yavaş olacağõnõ, küresel ekonomideki büyümenin kriz öncesi döneme göre daha düşük seyre- deceğini belirtti. Küresel ekonomideki to- parlanmada Çin’in tek başõna yeterli olama- yacağõnõn da altõnõ çizen Roubini, Çin’in ekonomisini soğutma- ya yönelik önlemlerin küresel toparlanmayõ olumsuz etkileyebile- ceğini de anlattõ. Obama daha agresif olmalı Roubini, CNBC- e’nin Türkiye ile ilgili sorularõnõ da yanõtladõ. Roubini, Obama’nõn bankalara yönelik attõ- ğõ adõmlarda ise daha agresif davranmasõ ge- rektiği kanõsõnda. Roubini, şunlarõ söyledi: “Fi- nansal sistemin karşısındaki en önemli risk ABD ve dünya ekonomisinin zayıf ve can- sız bir toparlanma sürecinden geçmesi. Çünkü, bu durumda, ABD ve Avrupa’da- ki finansal kurumlar sadece konut Mort- gage’ları değil, ticari gayrimenkul, kredi kartları ve diğer tüketici kredilerinden de ciddi zarar ederler. Diğer bir risk, elbette finansal sistemde düzenleme ve denetleme reformunun bir an önce yapılmasıyla ilgi- li. Benim görüşüme göre, Obama doğru yönde adım attı. Hatta daha da ileri gitmeli. Ben olsam, daha da fazlasını yaparım. Eğer kurumlar ‘batmayacak kadar bü- yük’ ise bence parçalanmalı. Yatırım ban- kacılığı ticari banka- cılıktan ayrılmalı. Sa- dece al-sat işlemlerini yatırım bankaların- dan ayırmakla yetin- memeliyiz. Glass- Steagall dönemine ge- ri dönmeliyiz.” Roubini Türkiye ile ilgili de şunlarõ kay- detti: “Türkiye, geçen yıl küresel krizden et- kilendi. Ancak, dünya ekonomisi toparlan- dıkça Türkiye ekono- misi de büyümeye geçiyor. Bu durumda so- ru şu: Türkiye bir IMF anlaşması imzala- malı mı? Bu sıcak bir politik gündem mad- desi. Bence, olası bir IMF anlaşması, Tür- kiye’de uygulanan politikaların kredibili- tesini destekleyici rol oynayabilir. Ancak, bu kararı vermek Türk hükümetine düşer.” Ya karanlık: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanõ Taner Yõldõz, Eylül 2009 itibarõyla son bir yõlda toplam 6 milyon 633 bin 481 abonenin borcu nedeniyle elektriğinin kesildiğini bildirdi. Ya hapis: Merkez Bankasõ kayõtlarõna göre geçen yõl çekini ödeyemeyenlerin sayõsõ yüzde 24.3 artarak 1 milyon 910 bin 650’ye çõktõ. Yasa değişikliğine karşõn hapis korkusu sürüyor. Roubini, Obama’nõn bankalara karşõ başlattõğõ adõmlarda, doğru davranmakla beraber daha agresif davranmasõ gerektiği kanõsõnda. “Finansal sistemin karşõsõndaki en önemli risk, ABD ve dünya ekonomisinin zayõf ve cansõz bir toparlanma sürecinden geçmesi” diyen Roubini, Türkiye ekonomisini de değerlendirdi. F I A T ’ T A N S I N I R S I Z K I Ş K A M P A N Y A S I Kriz kahini Nouriel Roubini, Türkiye ekonomisinin to- parlanmaya başladığını belirtti.