Katalog

(özellikle ABD’nin) bölgeye müdahale olasılıkkları karşısında da Şangay İşbirliği Örgütü çerçevesinde önlemler alınmaya çalışıldı. Böylelikle bölgesel baronlar ve bağımsızlık peşinde koşan sorunlu bölgelerle (özellikle Çeçenya), bölge dışı aktörlerin olası ilişkisi de marjinale indirilebilecekti. Oligarklar Üzerinde Denetim orbaçov'un reformları ile başlatılan liberalleşme denemeleri sayesinde ilk sermaye birikimlerini gerçekleştiren "oligarklar", SSCB'nin dağılmasından sonra hayata geçirilen özelleştirme sayesinde ülkedeki mal varlıklarının büyük bir kısmını genelde hukukdışı yollarla üzerlerine geçirmişlerdi.(12) Böylece Lavelle’nin deyimiyle "oligarkların kapitalizmi" ortaya çıkmıştı. İşte Putin’in de temel amaçlarından biri, özellikle Yeltsin iktidarının "muktedirleri" konumuna taşınan bu oligarkları "zararsızlaştırmak" oldu. Putin, bu amaca hizmet etmede de terörle mücadeleyi araçsallaştırdı. (13) Putin, göreve gelir gelmez önemli televizyon kanallarını da kontrollerinde tutan iki oligarkı; 1996 seçimlerinde Yeltsin’e verdiği destekle onu bir kez daha iktidara taşıyan Boris Berezovski ve Vladimir Gusinski’yi (14) daha sonra da petrol devi Yukos’un patronu Mikhail Khordorkovski’yi sistemin dışına itti.(15) Ardından Rusya’nın en büyük sermaye gruplarından olan Yukos şirketi parçalanıp, yeniden devlet denetimine girdi. Birçok oligarkın, sistem içinde iş yapamaz hale getirilmesinin bir gerekçesi ise "terörle mücadele" sürecinde oligarkların sahip oldukları medya kanallarının terörle mücadeleyi etkisizleştirmesi olarak gösterildi. Son olarak, Eylül ayı içinde Politik Araştırma Enstitüsü Müdürü Sergey Markov, Ulusal Strateji Konseyi Başkanı Valeri Komyalov ve Bölgesel Sorunlar Enstitüsü Müdürü Maksim Dianov’un, oligarklar konusunda Putin yönetiminin attığı "zararsızlaştırma adımları"nın yeterli olmadığı fikrini ileri sürmeleri Rusya’da yeni tartışmalar yarattı. Bu üç siyaset bilimciye göre, Putinoligark çekişmesi yakın gelecekte de şiddetlenerek sürecek. Putin yönetiminin yabancı sermayenin iç politikaya karışmasına dirençle karşı koyması bu süreci hızlandıracak. Seçimlerin yapılacağı 2008 yılı ise "oligarşi cuntası" kurma adına girişime geçildiği zaman olacak. Markov, Komyalov ve Dianov, ortaya attıkları bu senaryoda oligarşi muhalefetinin ana aktörünün özellikle bankacılık sektöründe önemli olan ülkenin en büyük sermaye gruplarından Alfa Grubunun başkanı Mikhail Fridman olacağı fikrindeler. (16) G merkezi yönetimi güçlendirme adına elini güçlendiren etmenlerin başında terörizmle mücadelenin araçsallaştırılması stratejisi geliyor. Özellikle bölgesel baronlar üzerinde devlet denetimini kurmada, bölge halkının desteğinin sağlanmasında ekonomik yardımlardan da yararlanılmakta. Bu doğrultuda, Tataristan’ın gelişmesi bir örnek olarak sunulmakta. Potansiyel iç muhalif örgütlenmelerin, dışarıdan desteklenmesinin engellenmeye çalışılması da Putin’in politikasının bir diğer ayağı. Bu noktada, birincisi Putin yönetimi askeri modernizasyonunu olabildiğince Batılı kurumlardan (özellikle NATO) bağımsız olarak gerçekleştirme, böylelikle özellikle ABD unsurunun askeri çevrelere mümkün olduğunca az sızmasını garantileme gayretinde. İkincisi, özellikle Şangay İşbirliği Örgütü’nü işlevselleştirme ve askeri modernizasyonu gerçekleştirme yollarıyla bölgesel baronların olası isyanlarının önüne geçip, "bölge dışı aktörlerin" Rus sorunlu bölgelerinde strateji üretmesinin önüne geçilmesi amaçlanmakta. Üçüncüsü, oligarkların dış işbirlikçilerinin üzerinde durulmakta. Bir başka deyişle, yabancı sermayenin bir "karşı devrim sürecine (!)" maddi destekte bulunmasının yolları kapatılmaya çalışılmakta. (1)Pavel K. BAEV, "Instrumentalizing Counterterrorism for Regime Consolidation in Putin’s Russia", Studies of Conflict and Terrorism, Cilt:27, Sayı:4, TemmuzAğustos 2004, s. 340. (2)Pavel K. BAEV, "Examining the ‘TerrorismWar’Dichotomy in the ‘RussiaChechnya Case", Contemporary Security Policy, Cilt:24, Sayı:2, Ağustos 2003, ss. 29,34. (3) BAEV, 2004, a.g.m., s.341, 342. (4) "Putin: Army Should Stand up to Threats", Russia Journal, 18 Kasım 2004, <http://www.russiajournal.com /news/cnewsarticle.shtml?nd=46039> (18.12.2004). (5) Bkz. Utku YAPICI, "Putin’in Yeni Silahla Mesajı…", Strateji, Sayı: 22, 29 Kasım 2004, s.18. (6) "The Structure of the Budget Shows that Russia is Changing its Defense Priorities", Pravda, 2 Eylül 2005, http ://english.pravda.ru/main/18/88/351/16093defense.html (7) "Mahserin Yedi Atlısı", Radikal, 20 Mayıs 2000, <http://www.radikal.com.tr/2000/05/20/dis/mah.shtml > (18.12.2004). (8) Sinan OGAN, "Yukos’un Vergi Borçları ve Oligarkları Sistemden Temizleme Operasyonu, 4 Kasım 2004, <http:// www. turksam.org/index.phpgit=hafta05112004> (19.12.2004). (9) "Gorbachev Repeats Criticism of Putin’s Reforms on British TV", <http://www.gazeta.ru/intnews .shtml?353565#353565>, (10.09.2005) (10) "Putin’in Eski Sovyetlere Yönelik Planları", <http://www.rusya.ru/haberler/831>, (11.09.2005). (11) Ronald Grigor SUNY, "The Soviet Nation", <http://context.themos cowtimes.com/stories/2005/09/02/106 .html >, (10.09.2005). (12) Sinan OGAN, "Kremlin’in Oligarşi Savaşı ve Rus İç Politikasında Beklentiler", <http://www.stradigma.com/ turkce/aralik 2003/makale06.html>, (11.09.2005). (13) Aslında Putin’in amacı tüm oligarkların değil, sistemine tehdit oluşturan oligarkların güçlerini azaltma şeklinde değerlendirilebilir. Nitekim, Surgutneftegaz CEO’su Bogdanov da bir oligark olarak değerlendirilebilir, ancak Putin’in en güvendiği isimlerdendir. Çünkü Bogdanov, zenginliğini, politik karar alma süreçlerine Putin yönetiminin aleyhine bir biçimde aktarmamaktadır. (14) Gusinski NTV, Sivodnya gazetesi ve Itogi dergisinin, Berezovski ise TV6 televizyonunun sahipleriydi. Bkz. Daniel TREISMAN, "Russia Renewed?" , Foreign Affairs, Cilt:81, Sayı:6, KasımAralık 2002, ss. 68,69. (15) Peter LAVELLE, "Putin’s Third Way", The Washington Times, 19 Ocak 2004. (16) Nikolay TROITSKI, "Trevojniy Signal Politalagov: Oligarhi Jajdut Revanşa" <http://www.pravda.ru/politics/200 5/1/1/1/20770OLIGARHI.html>, (11.09.2005). Sonuç Putin yönetimi, bürokrat kesim, ordu ve polis teşkilatını içine alan güç yapıları; bölgesel baronlar ve oligarklar üzerindeki denetimini arttırıp merkezi yönetimi kuvvetlendirmek adına önemli yol almış görünmekte. Bu süreci hızlandıran ve Putin yönetiminin