Katalog

C S u anda sadece Türkiye ile doğalgaz hattı olan İran yeni güzergahlar üzerinde çalışmalar yapıyor. Tahran yönetimi özellikle iki doğalgaz hattı üzerine duruyor. Bu hatların İranAvrupa ve İranPakistanHindistanÇin Hattı olduğu belirtiliyor. TRATEJİ 21 Ş yapmayı hedeflemektedir. ? 15 Mart 2005 tarihinde Kuveyt’le 25 yıllık doğalgaz anlaşması imzalayan İran, 2007 sonundan itibaren bu ülkeye günlük 10 milyon m3 doğalgaz satacaktır. İran’ın Enerji Bakanı Bijan Namdar Zanganeh açıklamasına göre ülke bu anlaşmadan yıllık 7 milyon Dolar’ın üstünde gelir elde edecektir. İki ülke arasında doğalgaz ticareti boru hattı üzerinden değil denizden gemilerle yapılacaktır. ? Yine 15 Mart 2005’te İranUmman arasında da doğalgaz anlaşması imzalanmıştır. Anlaşmaya göre İran 2006’dan itibaren deniz altından döşenen boru hattı aracılığı ile Umman’a yıllık 10 milyon m3 doğalgaz satacaktır. ? 5 Haziran 2005’te İranHindistan arasında imzalanan doğalgaz anlaşmasının hacmi 22 milyar Dolar’dır. Anlaşmaya göre 2009 yılından itibaren 25 yıllığına İran her yıl Hindistan.’a 5 milyon ton sıvılaştırılmış gaz satacaktır. Böylece Hindistan, İran’ın Cafer ve Kuzestan bölgesinde bulunan Yadavaran doğalgaz sahasında % 10’luk paya sahip olmaktadır. Anlaşma İran Doğalgaz Milli İhracat Şirketi ile Hindistan’ın üç şirketi ( Hindistan Petrol Şirketi, Gail ve Baharat) arasında imzalanmıştır. İran Petrol Bakanı Namdar Zanganeh’in sözlerine göre Hindistan gazın alımını 2.5 milyon ton artırırsa Yadavaran’daki hissesi % 20’ye yükseltilecek. İran’ın ülke açısından çok önemli jeostratejik konuma sahip üç Güney Kafkasya ülkesi ile doğalgaz anlaşmaları bulunmaktadır. Bu anlaşmalar İran’a ekonomik çıkarın yanı sıra siyasi etkinlik de kazandırmaktadır. Bu nedenle Rusya enerji açısından kendine bağımlı olan Ermenistan’ın İran’dan boru hattı ile doğalgaz almasına karşı çıkmıştır. İran doğalgaz rezervlerini Kafkasya’nın enerjiye ihtiyacı olan ülkeleri ile ilişkilerini geliştirmek ve bölgenin yakınlığı nedeniyle ulaşım ucuzluğunu da kullanmaktadır. Ermenistan ile antlaşma ? 14 Mayıs 2004 tarihinde İran Enerji Bakanı’nın Ermenistan’ı ziyareti sırasında taraflar arasında 20 yıllık doğalgaz anlaşması imzalanmıştır. Anlaşmaya göre Ermenistan her yıl İran’dan 1.1 milyar m3 doğalgaz alacaktır. ABD ve Rusya bu anlaşmaya karşı çıksa da Rusya Gazprom Şirketi daha sonra İranErmenistan arasında çekilecek doğalgaz boru hattına danışmanlık yapacağını açıklamıştır. ? 26 Nisan 2005 tarihinde Gürcistan’ı ziyaret eden İran Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı Hamid Rıza Asefi’nin Gürcistan Başbakanı Zurab Na gaideli ile imzaladığı altı anlaşma arasında doğalgaz anlaşması da bulunmaktadır. Gürcistan’a doğalgazı boru hattı ile satacak olan İran, bu hattın çekilmesi içinde 2.5 milyon Dolar karşılıksız yardım yapacağını vaat etmiştir. Boru hattı güzergahının Azerbaycan üzerinden geçeceği beklenmektedir. Gürcistan, Rusya doğalgazına olan bağımlılığını düşürmeyi hedeflerken İran, ABD’yle yüksek düzeyde işbirliği olan Gürcistan yönetimi ile ilişkilerini geliştirmeyi hedeflemektedir. Ayrıca Azerbaycan üzerinden çekilerek boru hattının İran gazını Avrupa’ya taşıma ihtimali bulunmaktadır. ? İran’ın Ukrayna ile de doğalgaz anlaşması bulunmaktadır. İran Ukrayna ile yaptığı doğalgaz anlaşması aracılığı ile Avrupa’ya açılmayı hedeflemektedir. Enerjiye olan ihtiyacı artan Avrupa ülkeleri de İran doğalgazına ihtiyaç duymaktadır. Avrupa, enerji kaynağını İran ise, müşteri kaynağını çeşitlendirmeyi hedeflemektedir. Ukrayna, doğalgaz güzergahı ile ilgili İran’a iki teklif yapmıştır: İranErmenistanGürcistanKaradenizUkraynaAvrupa ve İranErmenistanGürcistanRusyaAvrupa. ABD ambargosu deliniyor ran’ın enerji alanında yürüttüğü çalışmalar sadece ekonomik değil stratejik anlam da taşımaktadır. Bu anlaşmalar ABD tarafından uygulanan ambargoda oluşan deliğin genişlemesi anlamına gelmektedir. Öte yandan verimli kullanıldığı zaman üst düzeyde ekonomik fayda sağlanacaktır. İran dünya gaz rezervlerini 2/3’sini topraklarında barındırmaktadır. Sermaye yetersizliğinden yıllarca işlenmemesi İran’ı dünya enerji şirketlerinin cazibe merkezi haline getirmiştir. İran ekonomik sıkıntılarını aşmak ve yıllarca uygulanan ambargo sonucu ortaya çıkan sıkıntıları aşmak için petrol ve doğalgaz yataklarına yatırım yapmayı ön planda tutmaktadır. Üretimi artacak enerji kaynaklarının karlı olması için üretilen doğalgazın satımı ön planda tutulmaktadır. Bunun için ise İran’ın güvenilir ve karlı doğalgaz boru hattı güzergahlarına ihtiyacı vardır. İran doğalgaz boru hattı güzergahlarını çeşitlendirmek için komşu ve yakın çevrelerdeki ülkeler görüşmelerini hızlandırmaktadır. Japonya’nın üçüncü büyük enerji pazarı olan İran’ın hedefinde Avrupa ve Çin ile enerji işbirliğini geliştirmek bulunuyor. Çin ve Avrupa da İran ile enerji işbirliği konusunda yakın ilgi göstermektedir. Bu anlamda İran’ın sahip olduğu enerji yatakları, nükleer görüşmelerde baskıların artması önündeki engellerden biri olarak değerlendirilebilir. Aynanın ardındaki Suriye uriye halkı Beşşar Esat yönetiminden memnun olduS ğunu belirtse de, hala yaşam pahalılığı en büyük sorun. Buna karşın Alevi Esat’ın eşinin bir Sünni olması ülkede dinmeshep çatışmalarının büyük oranda çözülmesine neden olmuş durumda. H. Miray VURMAY TUSAM Ortadoğu Araştırmaları Masası ıllar sonra yeniden Suriye yollarındayım. Çocukluk yıllarımın "yaz tatili mekanı" Halep’e gideceğim için büyük bir heyecan kaplıyor içimi. Ancak bu sefer durum biraz daha farklı. En son 12 yıl önce gittiğim Suriye’ye bu defa tatil için değil, gözlem ve araştırma yapmak üzere gidiyorum. Cilvegözü’ye yaklaştıkça içimdeki heyecan daha da artıyor. Artık küçük bir kız gözüyle değil, bir araştırmacı gözüyle bakıyorum etrafa. Nihayet Cilvegözü Sınır Kapısına ulaşıyorum. 40 dereceyi aşan hava sıcaklığında yüzlerce araç Suriye’ye geçmek için bekliyor. Bunaltıcı sıcağın altında, mahşeri bir kalabalığın içinde 1 saati aşkın bir süre bekledikten sonra nihayet pasaport kontrolünden geçip Bab’al Hava Sınır Kapısı’na ulaşıyorum. Hayretler içerisinde oldukça modern ve Cilvegözü’deki hengame ile karşılaştırılamayacak kadar rahat ve kısa bir sürede son pasaport kontrolünden de geçip Suriye sınırlarından içeri giriyorum. Y va’yı karşılaştırmadan edemiyorum. Zihnimin bir köşesinde bu düşünceler dönedururken bir yandan da dikkatlice etrafı inceliyorum. En küçük ayrıntıları bile not alıyorum kara kaplı defterime. Sanki ilk defa geliyormuş gibi pür dikkat inceliyorum her şeyi; yolları, insanları, tarlaları, camileri, dağları, taşları. Belki bir şey yakalarım diye öyle sıkı bir takibe alıyorum ki her şeyi, hostesin anonsuyla irkilene kadar Halep’e geldiğimi anlamıyorum bile. Halep’te Heybetli bir Hafız Esad heykeli karşılıyor beni. Büyük oranda zenginlerin oturduğu "Yeni Halep"in zaman zaman abartıya kaçan şaşalı villalarının arasından geçerek ulaşıyorum şehir merkezine diğer adıyla "Eski Halep"e. Çok geçmeden, Halep’in en eski semtlerinden biri olan Cemaliye’ye yani kalacağım yere ulaşıyorum. Şehre sinmiş keskin bir koku vuruyor önce, hemen ardından da 50 dereceye varan güneş. Değişim rüzgarları esmeye başlamış ama... iç vakit kaybetmeden başlıH yorum araştırmaya, gözlemlemeye, incelemeye. Ama karşımdakinin hissetmemesi lazım hatta soru sorduğumu bile anlamaması lazım. Korku, tedirginlik ve şüphe öyle işlemiş ki insanların ruhuna eskisi kadar olmasa da hala "muheberat" şüphesi ile yaklaşıyorlar karşılarındakine. Hele bir de yabancıysanız Muheberat şüphesinin yanına bir de MOSSAD ya da CIA şüphesi de ekleniyor ki işte o vakit ağızları bıçak açmıyor. Sokakta, yolda, pazarda her yerde konuşuyorum daha doğrusu konuşmaya çalışıyorum insanlarla. İlk sorum hep aynı oluyor "Beşşar Esad’dan memnun musunuz?" diyorum, cevaplar hep aynı "Evet, çok memnunuz" diyorlar. "Daha rahatız, daha özgürüz." diye de ekliyor biraz daha cesur olanları. Bu sözcükler daha çok ülkede çoğun İ "Hafız Esad’ın Suriye’sine hoş geldiniz" rtık Suriye topraklarındayım. İlkin, Arapça, İngilizce ve Fransızca olarak yazılmış olan "Hafız Esad’ın Suriye’sine Hoş Geldiniz" tabelası karşılıyor beni. Ardından da yol boyunca devam eden babaoğul Esad resimleri. Ancak doğrusunu söylemek gerekirse, sınırdan 4045 dakika süren Halep yolculuğu oldukça buruk bir şekilde geçiyor. Yolculuk sırasınca ücra bir köy garı görünümünde olan Cilvegözü ile hemen karşı tarafındaki son derece düzenli işleyen ve oldukça modern bir görünümü olan Bab’el Ha A ? 12 Eylül Esad Filistin liderleriyle