Katalog

GAP İdaresi Başkanı Özgül, ‘Sulamada gerçekleşme yüzde 13’ dedi ‘Aktarılan kaynak yeterli değil’ Murat KIŞLALI NKARA GAP İdaresi Başkanı Muammer Yaşar Özgül, Cumhuriyet döneminin en büyük projesi olan GAP bölgesinde sulama alanında gerçekleşmenin yüzde 13 düzeyinde olduğunu belirterek, aktarılan kaynağın yeterli olmadığını ifade etti. Muammer Yaşar Özgül, Cumhuriyet’in sorularına şu yanıtları verdi: GAP’ın kaldırılması gerektiği söyleniyor. Kaldırılmalı mı? Özgül: GAP Cumhuriyet döneminin en büyük projesi. 1989 yılında çıkarılan 388 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile kuruldu. Yine aynı yıl GAP Master Planı hazırlanarak yürürlüğe girdi. Plan ile Güneydoğu’nun diğer bölgelerle gelişmişlik farkının ortadan kaldırılması, halkın refah seviyesinin ve yaşam standartlarının yükseltilmesi ve sosyo ekonomik kalkınmanın gerçekleştirilmesi hedefleniyor. Yakında Bölge Kalkınma Ajansları kurulacak. Bu ajansların amaçları da gelişmişlik düzeyinin artması, bölge farklarının kaldırılması. Bunlar GAP’ın yerini alacak. Ama bunlar sadece ekonomik ajanslar. Ya işin sosyal, kültürel tarafı? Bu açığı nasıl kapatacaksınız? Özgül: Muhakkak, GAP çok sektörlü entegre bir proje. Eğitim, sağlık, kültürel ama esası hep tarıma dayalı. Açığın nasıl kapanacağını bilmiyorum, o Meclis’in verdiği bir karardır. Biz sonuçta bürokrasi olarak o kararları sorgulayamayız. A riyor. GAP’ın gecikmesinden dolayı böyle bir plan yapıldı ve 2010’a kadar uzatıldı. 15 milyar dolardan biraz daha fazla bir harcama yapılması lazım. GAP İdaresi’nin süresi 2007’ye kadar uzatıldı. Bu plan 2010’a kadar bir dönemi içeriyor.Arada bir boşluk olmayacak mı? Bunun nasıl telafi edilmesi düşülüyor? Özgül: Biz GAP’ta sadece koordinasyon sağlıyoruz. Esas yatırımları kamu kuruluşları, bakanlıklar yapıyor. Biz projeyi izleyerek problemleri ortaya koyan kuruluşuz. Problemler artınca da bu bağlı olduğumuz Devlet Bakanı Sayın Abdüllatif Şener, Bayındırlık, Tarım ve Enerji bakanlarından oluşan GAP Yüksek Kurulu’na gidiyoruz. Yani bu boşluğu o kurul mu dolduracak? Özgül: Evet, bu zamana kadar çok işe yaradı. Örneğin son 23 yıla kadar sulama yatırımları hep bölgedeki enerji yatırımlarının yarısı ödenekle giderdi. Şimdi bu yatırımlar enerji yatırımlarını 2’ye katladı. ken 1.7 milyon hektar alandan 222 bini sulamaya açıldı. Toplam 145 bin hektarlık (1.45 milyon dönüm) 2 yeni sulama projesi yatırıma alındı. Toplam 5 trilyon 412 milyar lira ödenekleri var. Sürmekte olan 3 projenin ödeneği de 2 katına çıkarıldı. Bunlar çok küçük projeler için ayrılmış, çok küçük rakamlar değil mi? Bu hızla ne kadar zamanda tamamlanır bu sulama projeleri? Özgül: Devletin imkanları ve bütçenin elverdiği miktarda bir hızla bunları gerçekleştiriyoruz. 3.8 milyon işsize iş Bütçe yüzde 6.5 faiz dışı fazla vermeye elveriyor ama. Devletin imkanları var. Brezilya’nın durumu bizden çok daha kötüydü, yine de IMF’yi ikna ederek, faiz dışı fazla oranını yüzde 3.5’a indirdi. Hükümet de IMF’yi ikna edip bu oranı yüzde 3.5’a indirmiş olsa, bugün yaklaşık bir 15 katrilyon liralık ek kaynak yaratılmış olurdu. Bu kaynakla, sizin verdiğiniz bilgilere göre GAP 1.5 yılda biterdi. Özgül: (gülümseyerek...) Ben GAP ile ilgili görülen programları söyleyebilirim. Son yıllarda GAP’a verilen önem artmış oldu. Ama yeterli mi? Özgül: Değil ama Türkiye’nin bu günkü şartları bu. Ben bir şey diyemem. Şöyle sorayım. Bu proje tamamlanmış olsa, Türkiye neler elde edecekti? Özgül: Kişi başına gelir yüzde 209, gayri safi bölgesel hasıla yüzde 445 artacak. 3 milyon 800 bin kişiye iş imkanı yaratılacak. ‘Sulamada gerçekleşme yüzde 13’ Ne kadarlık bir sulama yatırımı yapıldı bu zamana kadar GAP’ta? Özgül: GAP’a 2004’de 818 trilyon liralık yatırım yapıldı. Bu sene bu rakam bir katrilyon 98 trilyon lira olacak. Maalesef sulama yatırımlarında oldukça geri kalmış durumdayız. Bugün itibarıyla fiziki gerçekleşme yüzde 13. GAP bölgesinde sulamaya açılması gere ‘En az 15 milyar dolar lazım’ Peki GAP’ın ulaştığı noktayı anlatabilir misiniz? Özgül: Master Plan’ın bu yıl itibarıyla tamamlanması öngörülmüştü. Fakat parasal gerçekleşme olarak yüzde 54’e ulaştık. 32 milyar dolarlık bir proje idi. Bunun 17 milyar doları harcanmış. 15 milyar dolar daha harcanırsa biter mi? Bir de planları bu günün şartlarına uydurmak gerekmez mi? Özgül: Şimdi GAP 2007’ye kadar uzatıldı. Master Plan’ı revize eden bir Bölge Kalkınma Planı yapıldı ve 2002’de yürürlüğe girdi. Bunun amacı dünyadaki yeni gelişmeleri, sürdürülebilirlik, çevre gibi kavramları içe GAP İdaresi Başkanı Muammer Yaşar Özgül ‘Yerel sermaye birikimi bölgeye’ Bu da bitirilmesinin önemini ortaya koyuyor. Türkiye’nin bitirmeyerek nelerden vazgeçtiğini... Özgül: Yatırımların arttırılması ulusal, yabancı sermayenin bölgeye çekilmesi için yatırım rehberi hazırladık. Sanayide 10 iş kolunda yatırım yol haritası çıkardık. Adıyaman, Urfa, Mardin ve Diyarbakır’da özel sektörün elemanı gibi çalışan birimlerimiz var. İstihdamı artık devlete yüklemek mümkün değil. Özel sektörün yatırım yapması gerekiyor. Yerel potansiyelleri ortaya çıkaracak sermaye birikimi bölgede değerlendirilmeli. Bölgesel olarak belli ürünlerin ön plana çıkarılmasına yönelik bir teşvik sistemi var mı? Özgül: Yok. Ama genel teşvik yasasından bölgede 9 il yararlanıyor. Örneğin 100 işçilik, 75 makinalı bir tekstilkonfeksiyon atölyesinin kuruluşunda 580 bin euro avantaj sağlanıyor. KOBİ’lere bizim aracılığımızla 5 trilyon lira sağlandı, 5 trilyon lira daha sağlanacak. GAP’da daha yapılmamış 15 milyar dolarlık yatırım varken, 510 trilyonluk bu harcamaların önemi ne? Özgül: İmkan olsa hepsine versek. ‘Sermaye olsun da...” Bir de İsraillilerin durumu var? Özgül: Tapu kayıtlarında İsraillilerin gayrimenkul aldığına dair hiç bir resmi kayıt yok. Ama başkalarının üstünden almış olabilirler. Sakıncası olur muydu? Özgül: Bence hayır, İsrail de alabilirdi. Yabancı sermaye gelip Türkiye’de yatırım yapsa istihdam artar. Mesela Yayla Sulama Projesi’ni onlar yürütüyor. Meseleye Ürdün, Suriye ve İsrail diye değil, yabancı sermaye diye bakıyorum. GAP’ta sulama yatırımlarında geri kalındı. 19