Katalog

Ümit Kıvanç'tan "Panİslamcının Macera Kılavuzu” ‘Ahmet Davutoğlu tam İslamcı, biraz Türkçü’ Ümit Kıvanç, “Panİslamcının Macera KılavuzuDavutoğlu Ne Diyor, Bir Şey Diyor mu?” adlı incelemesinde, Davutoğlu’nun onlarca baskı yapmış “Stratejik Derinlik” kitabının derinlerine inerek Osmanlı romantizmiyle Panİslamist milliyetçiliği kanatlandıran tehlikeli bir jeopolitikanın yüzünü gösteriyor. Davutoğlu’nun Asya’dan Avrupa’ya ve Afrika’ya yayılan emperyal hâkimiyet fantezisini meşrulaştıran söylemine dikkat çekiyor. Kıvanç’ın kitabı, Davutoğlu’nun toplumdünyainsan görüşünü anlamak için de küçük bir rehber niteliğinde. Kıvanç’la kitabını konuştuk. devletler, kültürler, yaşayış biçimleri tek tip mi? Suudi Arabistan’da, Malezya’da, Türkiye’de İslam medeniyeti aynı mı? Din her yerde aynı şekilde yaşanmıyor veya vücut bulmuyor ki. Burada artık soyutlama da diyemeyeceğimiz hayali bir kavrama takılıyor. Kitabında türettiği, özgün(!) kavramlar bir silsile halinde. Tabii var oğlu var! “Kültürel özgüvene dayalı saygınlık” var. “Demokrasi dahil siyasal değerlerin restorasyonu” var. “Kutsal yürüyüş” var. “Medeniyet eksenli tarih analizi”, “Derinlikli tarih analizi” var. “KAVRAMLARINDA UZAY GEOMETRİSİ VAR, ADALET VE İŞÇİLER YOK!” Kavramlar dünyasında var olanları bunlar, ya var olmayanları! Bir kere adalet, eşitlik, işçiler, sınıflar hiç yok. Tamamen potansiyel yönetici zümre açısından bakıyor; neyi nasıl kullanırım, ülkedeki güçleri nasıl bir araya getiririm gibi. Aslında topluma, millete ve ülkeye Genelkurmay’dan hiç de farklı olmayan bir bakışı var. Zaten Davutoğlu’nun Harp Akademileri’nde 1998 gibi Ordu’nun irtica diye ortalığı ayağa kaldırdığı, en olmayacak sanılan zamanlarda başlayarak dört sene ders verdiğini de biliyoruz. Davutoğlu sizce nasıl bir yazar? “Teknik olarak” iyi bir yazar. O koskoca kitapta bir tane bozuk cümlesi yok. Türkçeyi iyi kullanıyor. Kelime haznesi çok geniş. İyi bir hatip. Mantık tutarlılığı bakımından ise aynı şeyi söyleyemeyiz tabii. Gösterişli ifadeleri seviyor. Çok seviyor. Dağarında uzay geometrisi bile var! Hamasetin yanı sıra felsefeyle de temasta. Nasıl bir temas bu? Gayet sıkı bir temas! Çok temel bir felsefe eksikliği var genel bakışında. Epistemoloji (bilginin kaynağı, doğası, doğruluğu ve sınırlarını inceleyen, bilgiyle ilgili sorunları araştıran felsefe dalı) diye bir laf etti, olay oldu. Kitapta da önemli bir bölüm ayırdım bu konuya. Kendisinin epistemoloji ile ilgili bir problemi var bir kere. Ortaya attığı kavramlar ve kurduğu çerçeve acayip! Mesela “anlarken nesnel olacağız ama anlamlandırırken öznel olacağız” gibi bir görüş kuruyor. Bilginin edinilme sürecine ilişkin bugüne kadar insanlığın vardığı noktayı inkâr eden, gülünç bir yargıda yani. “BAKIŞI YÖNETİCİ, KUMANDAN BAKIŞI; TOPLUMU GÖRMÜYOR” “Kitabı nesnel örtülü niyet bildirgelerinden biri” diye yazıyorsunuz. Hani varmak istediği sonucu baştan belirlemiş. Ona Batı’dan da yapılan eleştirilerden biri de bu; jeopolitikçi, stratejist ama çok öznel davranıyor ve bu bakışın gereklerini de yerine getirmiyor. Jeopolitik strateji meselelerinde bu zaten yapısal bir durum. Bu türün adamları hep böyle yapar. Kitabında gayet açık ifadesini bulan, topluma bakışı da ortaya koyuyor bunu. İnsan yok gibi... Yani var da yok! Kesinlikle. Oraya geleceğim. Şimdi bir topluma ne gözle baktığınız çok önemli. Bir kere her şeyden önce farklı kesimler var. Maden işçisiyle, bilmem K İ T A P S A Y I 1303 r Gamze AKDEMİR ıllar önce, ta başlarda Davutoğlu’nu nasıl bilirdiniz olsun ilk soru? Bilim adamı kimliği nedeniyle epey bir kesimi epey bir süre yanılttığı düşünülürse nasıl bir illüzyon yaratmıştı? Öyle. Şimdi onu ve kafa yapısını eleştiren bir kitap yazmış olmama rağmen şunu söylemem lazım ki çok okumuş, bilgili bir adam. Fakat beslendiği kaynaklar çok problemli. Herhangi bir akademisyeni çok rahatsız edebilecek tutarsızlıklar tuhaftır ki onu rahatsız etmiyor. Belli kavramlara takılı kalmış. Bir akademisyen olarak kurduğu bağlantıların çoğu olacak gibi değil. Sizce bilerek mi yapıyor yoksa formasyonu onu mu gerektiriyor? Bilerek o yana çekiyor ama hareket noktası olarak da buna bir şekilde inanıyor. Tüm dediklerine inandığını düşünüyorum. İşte “biz İslam medeniyeti diye bir şeyi şahlandırabiliriz, dünyada S A Y F A 1 6 n 5 Y iki milyar Müslüman var, buna da bir şekilde biz öncülük edebiliriz”e gerçekten inanıyor. Tayyip Erdoğan’ın kimseye öyle aman aman prim vermediği ortada. Ama Davutoğlu’na güvendi. Tayyip Erdoğan iki satır okumayan bir insan. Tek başına dünyaya aklının ermesi mümkün olan bir insan değil. Yanında da böyle bilgili biri varken ona kulak vermesi sağduyu icabıydı. Demek ki bunu göstermiş! Ne yapacaktı yani. Kendi kafa yapısıyla dış politikanın nasıl yürütülebildiği ortada. Ona hakaret ediyor, buna küfür ediyor, o da kimmiş diyor falan. “OKUDUKÇA SİNİRLENDİM, DAHA SAĞLAM BİR KİTAP BEKLİYORDUM” Davutoğlu’nun Stratejik Derinlik kitabını derinlemesine incelemekten sizi alıkoyamayan neydi? Bizim memlekette maalesef herkes kendi tarafıyla ilgileniyor. Mesela bir solcuya ya da bir ulusalcıya göre Davutoğlu zaten kötüdür, dolayısıyla Ş U B A T 2 0 1 5 bir noktadan sonra onu eleştirmenin faydası yoktur. Ben öyle düşünmüyorum. Davutoğlu’nu ciddi ciddi ilah sayan, neredeyse müridi diyebileceğimiz bir sürü akademisyen genç var. Bunların hepsi aptal mı? Bir biz mi şahaneyiz? Orada bir fenomen bu adam. Bir de sonuçta danışmanlık döneminden itibaren dış politika onun görüşleri doğrultusunda şekillendi mi, şekillendi. Şimdi biz bunun nedenini incelemeyecek miyiz? Adamın temel eseri de bu. Bu nedenle okumaya giriştim. Okudukça da sinirlendim. Daha sağlam bir kitap bekliyordum doğrusu. Nasıl bir derinlik söz konusu? Kimi zaman ütopik takıldığını görüyoruz. Evet, bir masal tarafı var anlattıklarının. Bize bir tarih anlatırken sadece canının istediği şeyleri bir araya getiriyor. Mesela topyekun bir İslam medeniyeti diyor ama, iki milyara yakın insan, bunların kurduğu çeşitli medeniyetler, C U M H U R İ Y E T Fotoğraflar: Kaan SAĞANAK