Katalog

Hüsnü Arkan’ın dönem romanı Mino’nun Siyah Gülü 1960’lı yıllarda bir Ege kasabasında başlayan yasak bir aşkla 12 Eylül’ün hemen öncesinde gelişip darbenin ardından pek çok kişiyle paylaşılan bir kaderle son bulan kırık bir aşk: İki katmanlı bu romanın iç içe geçen iki farklı hikâyesi. Mücadeleleriyle, inançlarıyla, haklılıkları ve yenilgileriyle bütün bir kuşak ve darbelerden, idamlardan geçen, yarım kalan hikâyelerle 2000’lere uzanan yakın tarihimiz. Siyasi bir ortamın içinde filiz veren aşklar, yeşeren duygular, yarım kalan umutlar. Hüsnü Arkan, 60’lı yıllardan başlayarak, özellikle 12 Eylül döneminin acıtan sayfalarına bir ailenin kadınlarının gözünden bakıyor. ? Yalçın YALÇINKAYA essiz, sevgisiz duran yaşam halleri, gecelerin usul heyecanı, uğradıkça ve dokundukça yanan sevgilinin eli, tattıkça ve çoğaldıkça akan suyun seli, romanın ezgisini ne çok anlatıyor. Kulağa daha çok da düşe hoş gelen bu ses dizisi, belki bir hatırlayıştır! Hayatın bütün tınılarını duyup, bütün seslerini söyleyip, sonunda da belli bir yerde yenilenen; bir kitabın sayfalarında dileyenin okuduğu bir romana dönüşen... Mino’nun Siyah Gülü, gidilmesi çok uzun süren, çok ötelerde bulunan, ırak olan; eli, gücü veya hükmü yetişmez görünen birçok şeyin aslında nasıl kavranabileceğini öykülüyor. Hayatınyaşamın saklısında duran dili ortaya çıkardıkça, her yönünüz kapanmadan, kaybolmadan bırakmakta kendini bu sürüklenişe. EN ÇOK GEÇMİŞ KONUŞULUYOR Müziğin esintisi, renklerin savuruşu, yazının işareti kutsiyet taşıyarak iniyor düşlerden gerçeklere. Bilinen ve bilinçlenilen eşitliği öğretiyor yeniden. Kimi zaman içinizdeki ölümün depreşmesine neden olsa da geniş zamanları kucaklayarak yaşamın, canlısağ olma halinin yön bulmasını sağlayarak dünün ve bugünün tam ortasında bulunmayı ve oradan yürüdükçe geleceğin düşlerini kurmayı sağlıyor. Amaç, uzun bir hayatınyolculuğunokumanın sonuna olmasa da ucuna varmaktır! Bir diğer söylemle varılanbaşlanılan yaşamın izdüşümlerinde bir bakış, bir rastlayış oluşturarak yazarın aidiyet bilgilerine ulaştırmaktadır sizi, eser. Ömrün mevsimleri, artık sizi kuşatan okuyuşun yüzüdür. Tutulmak, ayrılmak, özlemek, savrulmak ve uzaklaşmak adına kurulan bu dünyanın gerisi dilsizliktir. Kitaplar suskun, sevgili matemli, geçmiş karanlıktır. Artık büyüyençoğalan hüznün aurasıdır; zamanın tükenişinde, duyguların sağanağında sessizlik durmaktadır. Hüsnü Arkan’ı arayışa iten, ne geçmişi özlemek, ne şimdinin memnuniyetini duymaktır. Yeni bir şey söylemek bile SAYFA 8 ? 31 OCAK dür; ve siz sevdiyseniz yine öldünüz demektir! Biraz gerçek biraz rüya her anlatıdan diğerine yol aldıkça her okumada, edebiyatın coğrafyasında yeni yurtlar edinilmektedir. Bir öncekinin ardından gelenin ebruli rengi aşkın açımlayıcısıdır, sevda kuyusudur neredeyse. Geçmişi aklında tutması insanın, küçük bir iş midir? Gelin görün ki Hüsnü Arkan’ın kalbi sevda kuyusu, uyanır gece yarısı yoktan sevda yapar... Mino’nun Siyah Gülü işte aşklarınsevdaların çoğaltımıdır. Münevver bir diğer deyişle Mino; kendine tanımlanan kimliğinin dışına çıkmak, ait olduğunu hissettiği kendi benliğine kavuşmayı istemektedir. Hayata dair kendisini bağımlı kılan her ne varsa onlardan kurtulmayı istemekte, özgürlüğü için öğrenmeleri önceliklemektedir. Diğerlerinden farklı görünen davranışıduruşu, bu gereksinimi için gösterdiği çabadan kaynaklanmaktadır. YURTSUZLUĞA KANAT AÇMAK Özde, Mino’nun Siyah Gülü, yaşanılan hayatın çıkmazlarınıkaranlığını aydınlatan bir yazım serüvenidir. Çözülüş ve öte yana dağılışlar vardır, bir geçmiş tufanında. Ama biraz gerçek biraz rüya! Kırık dökük hayatlar, son elli yılın çıkmazları, değişimi, dönüşümü vardır. Bir bakıma sürüklenilen yerde kendi olma sıkıntısı yaşamaktadır, Mino. Aidiyet sanrısından uzak, Cahit ile Mino’nun her bir davranışıdurumu aslında ortak bir düşüncenin sonucudur. Sondur, bir bilinmezliğe yapılan ezgili uğurlamaları. Mino’nun Siyah Gülü bir insanın yüreğinde kendini özgürleştirdiğini sanarken yurtsuzluğa kanat açışın da öyküsü. Hayatın değişken yanı sürekli dönüşümü sağlasa da sevmelergönül çelişler bir arayış duygusu yaratmaktadır. Haliyle duyarlılık, duygusallık, düşsellik bulunsa da kendini anlamaanlatma yolculuğuserüveni esas olmaktadır. Üstelik yaşadığınız hayatın bir anlam taşımasını önemsiyor ve istiyorsanız kendinize ait istekleri gerçekleştirmeyi, ertelememelisinizdir. Hüsnü Arkan, katran geceleringeçmişin heyulası olmanın yanı sıra Suphi olarak da hayataöyküyeromana yansıyabilmektedir. İnsanı ve toplumu kavrama bilincinde, edebi dili kurma çabası romanına ışık düşürüyor; oradan yansıyanlarla hayatıyaşamı anlamanın yordamını sunuyor, insandan insana olan yolculuğun ardılı olarak insandan gerçeğe yüz çeviriyor. Yazara göre, 12 Eylül dönemi ile türevlerirutinleri bir dönemin adı değil, bir sistemin adıdır. Bundan ötürü edebiyatın, son elli yıldaki siyasi gelişmeler karşısındaki duruşunu oldukça önemsemek gerekmektedir. Nitekim bu duruş; alınan hasarlarınyaraların ziyansız sayılması, yol üstündeki kötü yüklerin hafiflemesi açısından önemli bir muhalif düşünceyi sergilemektedir. Özgürleşmek isteyen bireyin başarması gereken tek şey, herhangi bir çağın bir imgesi olmaktan bir an önce kurtulabilmesidir. O çağın insanları gibi düşünmemek, mutlaksaltık birey olmayı öğrenmek gerekmektedir. ? Mino’nun Siyah Gülü/ Hüsnü Arkan/ Kırmızı Kedi Yayınevi/ 252 s. S gereksiz bulunabilir! Hayatın yansılarıkan’ın zamanına dönüyorsunuz. izleri her sayfada biraz daha belirgin biToplumsal geçerlilik ile bireysel gerraz daha silik olabilmektedir. çeklik gibi iki kavramı yan yana getirİnsan sevdiğiyle yüz yüze dururken me, işleme düşüncesi neredeyse bu edegörülüyor ki daha çok geçmişi konuşubi çalışmasının nirengi noktasını oluştuyor; yaşanılan zamanın geçilemeyen sıruyor Hüsnü Arkan’ın. Her zaman sağnırları, aşılamayan duvarları hep arasınlam öngörüye sahip, her an kendine özda yükseliyor. Bambaşka zamanlara tagü savunusu gelişmiş durumda. şıyor olsa da duygular, toplumuninsanSevginin ve siyasetin kör kuyusunda lığın ilkel çıkmazlarına takılıp düşüyor. asıl düşünce aşkın varlığının unutulmaDevletindinindilin insan yitimini kutmasıdır. Aşkıakı, yansıtanyaşayan yasayan duruşu, amaçsallığında insanları zardır. Duyumsal, duygusal, duyusal kaaraçsallaştırdıkça adeta insanın insana panışınyolculuğun en belirleyici temakötümserliği oluveriyor. Oysa birçok insıdır aşk. Düşlerde kalan, çıkılamayan sanın acı yazgısı bir insanın yüreğine sıyıldız, gidilemeyen iklim gibi... Zamanın ğarak dile gelebiliyor. Bir bakıma, bututsaklığında kabullendirici, kapatıcı, nun amacını taşıyor olabilir mi yazar; kazandırıcıdır; ondandır biçimleyici, uzaklaştığımız yerlere göndermeler yapbetimleyici, benimseticidir. Bu tercih siması, kimi zaman isimleri açık açık yazzi yeni zaman yaratıcısı yapmaktadır. ması bundan mıdır? Bilinmektedir ki Yeni yaşamların, peşine düşüşlerin, sürsözlersözcükler, kâğıda yazılan anlamgünlerin anlatısında yeni bir sevgi ölümları tutuşturan bir alev gibidir. Dolayısıyla her bir sözsözcük kendine çeken anlam(lar)ından öte aynı zamanda nice yaşanmışlığı da yansıtmaktaanlatmaktadır. Yaşanan, anılan gerçekleriduyumsamaları yazmaya soyunan Hüsnü Arkan’ın, edebi dilibelleği; yazarı tanımanın ötesinde, yaşam deneyimini ve yaşantı zenginliğini anlatım açısından ne kadar verimli olduğunu ortaya koyuyor. Başkalarının açısından, başkalarının acısına, hüznüne, sevincine, heyecanına bakma yetisi ileri bir edebiyat estetiğini de oluşturuyor. Kurmacanın anlamlı yoruculuğundayolculuğunda; bir yanda var oluşun sanrısı, öte tarafta da yaşanan gerçekliğin insanlığa yansısı bulunuyor. Bunları bütünleyerek yol aldıkça Arkan, edebiyatınromanın derinlikli iklimini daha gerçekçi bir sezgiye ulaştırıyor. Okurken, anlarken, düşlerken elinizden tutan, hep yazarın zamanı oluyor; okur olarak, isteris Hüsnü Arkan’ın başkalarının acısına, hüznüne, sevincine, hetemez yüzünüyönünü Aryecanına bakma yetisi, ileri bir edebiyat estetiği oluşturuyor. 2013 CUMHURİYET KİTAP SAYI 1198