Katalog

RENKLER SESLER HARFLER AYTÜL AKAL NİLAY YILMAZ ÇİĞDEM GÜNDEŞ MAVİSEL YENER MUSTAFA DELİOĞLU KİTAP GÖLGESİ KİTAPÇI ? A. AKAL, M. YENER N. YILMAZ, Ç. GÜNDEŞ Çocuk yazınında İsmet Kür Cumhuriyet kadını, yazar, şair, eğitimci İsmet Kür 20 Ocak 2013’te sonsuzluğa yelken açtı. Onu tanımış olmanın onuru, yitirmiş olmanın hüznüyle bakıyorum masamdaki çocuk kitaplarına… dır baba Paul. Anne Margaritta ise, ortaokulu bitirmiş, aydın biridir. Ancak, kocasıam adı Halide İsmet Kür olan yanın baskın kişiliği karşısında kendi kimliği zarımız 29 Eylül 1916’da İstanyok olmuş, konuşmaktan, duygularını yanbul’da Mehmet Selim Bey ile Ayşe sıtmaktan kaçınan ve kendisini yalnızca Nazlı Hanım’ın kızı ve yazar Halide Nusret kocasının mutluluğuna adamış biridir... Zorlutuna’nın kız kardeşi olarak dünyaya Böyle bir aile içinde yetişen Karvera, boğa gelir. Küçük yaşlarında babasını kaybeden yetiştiricisi olmak istemez. Ama romanın Kür, annesi Ayşe Nazlı Hanım ile ablası girişinde yetişkin Karvera’yı babasının işini Halide Nusret Zorlutuna tarafından yetişti yaparken, yani bir boğa yetiştiricisi olarak rilir. Edirne Kız Öğretmen Okulu’ndan me görüyoruz. İlk birkaç sayfadan sonra, geri zun olur. Gazi Eğitim Enstitüsü’nden sonra dönüşlerle Karvera çocukluğunu ve gençliLondra ve New York’ta çocuk ve gençlik ğini anlatır. Karvera’nın, parasız yatılıda edebiyatı, çocuk ve gençlik psikolojisi, so okurken sınıf içinde yaratılan “zengin farunlu çocuklar eğitimi, Rus edebiyatı vb. kir” ayrımı yüzünden okulda da mutlu olkonularda eğitim alan Kür, kültür elçiliği duğu söylenemez. Karvera da en az bagörevinde de bulunur. BBC radyosunda bası kadar inatçıdır, okumaya kararlıdır! Diçocuklarla ilgili programlar yapar. Türkizinin ikinci kitabı Karvera Nereye? Meksiye’deki süreli çocuk yayınları üzerine yakalı genci yaşamın bambaşka bir yüzüyle yımlanmış kitabı, yüzün üstünde radyofotanıştırır. Babasının ardından annesini yitinik çocuk oyunu, sahnelenmiş yedi çocuk rir. Sorumlulukları farklılaşmıştır Karveoyunu vardır. Göçmen çocuklar ve suça ra’nın… Karvera serisi, insan hakları, gençitilmiş çocuklar konusunda da araştırmalar lik sorunları, baba baskısı gibi pek çok soyapar. Anadolu aydınlanmasını, tanığı olrunu masaya yatıran edebi yapıtlar olarak duğu dönemlerin önemli duraklarını, atılım akademik değerlendirmeyi çoktan hak etlarını derleyip yazar. Kuram, kural ve uygu miş iki kitaptır. lama aşamalarıyla, yaratıcı birey yetiştirme Üç kitaptan oluşan “Mavi’nin Serüvenleri” dizisi (Eski Ev, Yeni Dostlar Arasında, konusundaki görüşlerini paylaşır. Altmışlı yıllarda çocuklar için de üretme Sokak Köpeği) İsmet Kür’ün çocuklara ve ye başlar İsmet Kür. Kiraz Bayramı (1967), edebiyata duyduğu saygının anıtı olarak Memo ve Ay (1969), Ay ile İkinci Gece yazın tarihimizde yerini çoktan aldı. Mavi (1969), Memo Masallar Ülkesinde (1969), adlı köpeğinin heyecanlı serüvenleri, yalnız Oyuncakların Öfkesi (1970) henüz okuya Mavi’nin değil çevresindekilerin de yaşamımadığım, en kısa zamanda edineceklerim nı aktarır okura. Bir gecekondu mahallesinlistesine aldığım çocuk kitapları. Ülkemizde de yaşayan insanların güzel yüreklerini göçocuk yazınının temel taşlarını koyan çağ rürüz satırlarda, Mavi’nin dilinden tanık daş yazarlar arasındadır İsmet Kür. Edebi oluruz yaşanmışlıklara. yatın çocuğa yönelik alanı konusunda cidYeni basımları Can Yayınları tarafından di çalışmaların olmadığı, çocuklara yazma yapılan Coşkun’un Serüvenleri serisi (Mutnın “çocuk işi” olarak algılandığı dönemler lu ve Zor Yıllar, Bilinmeyene Yolculuk) de içtenlik ve ısrarla çocuklar için üretmiş Coşkun, Özge ve sevimli köpekleri Kuzgun tir. Ülkesinin çıkarlarına duyarlı, aydın bir ile tanıştırır okuru. İsmet Kür’ün yaşamının Cumhuriyet kadınıdır. Ardıllarının önünü bir bölümünü Zonguldak’ta geçirmiş olmaaçmış bir edebiyatçıdır. sı, madencilerin hüzünlü dünyasına, Barİsmet Kür’ün, çocuk ve gençlik kitapları tın’daki balıkçıların soluğunu okura duyumarasında ilk okuduğum, BU Yayınevi’nden satacak kapılar açar bu seride. On bir yaş çıkan gençlik romanı Karvera’ydı. Roman ve üstü okurların, yazınsal tat alırken yaşada, Meksika’da yaşayan Karvera’yla tanışı mın gerçekleriyle de yüzleşecekleri bu yarız. Olağanüstü zeki ve çalışkan bir çocuk pıt, onları geleceğe taşıyacak. tur. Babası bir boğa yetiştiricisidir, son deİsmet Kür’ün, BU Yayınları’ndan çıkan rece inatçı bir kişiliği vardır. Okul birincisi son kitabı: Kardan Çocuk ile Küçük Kara olan oğlunu ilkokuldan sonra okula gönKöpek. Kür’ün “Kardan Çocuk” kitabından dermeyip bir boğa yetiştiricisi olmasını isuyarlanan bir iPad uygulaması, 2012 Kater. Bu konuda ısrarcıdır. Boğa Paul adıyla sım’ında “Snow Boy/ Kardan Çocuk” adıytanınan baba, aslında her konuda inatçıdır; la satışa sunulmuştu. Kardan Çocuk’un arkadaşlarının ve ailesinin duygularını hiç heyecanlı serüveni, hiç umulmadık bir zadüşünmez, yalnızca kendi bildiğini uygular. manda, güneşin bulutlardan kurtuluvermeÖyle ki, Meksika’da her yıl parasız yatılı siyle başlar. Deneyimli kuşlar, sevgili dostolarak yalnızca üç kişinin alındığı sınıfa, ül larını bekleyen tehlikeyi, Kardan Çocuk’tan ke birinciliği ile giren ve okulda da birincili önce fark edip telaşlanırlar… Kür’ün pek ği kimselere kaptırmayan oğlunu görmeyi çok çocuk kitabında yer alan “köpek” kareddeder, mektuplarını yırtar. Aslında, rakterinin bu kez iki aylık, minik kara bir bastırılmış duygularıyla, iç dünyasını henüz köpek olarak sayfalarda yerini aldığını gökendi bile çözememiş, otoriter davranmayı rürüz. Yazar bu kitabında da insani değertek davranış biçimi olarak gören bir insan leri ön plana almış, kaderci yaklaşıma karşı ? Mavisel YENER T çıkmıştır. İsmet Kür’ün çocuk ve gençler için yazdıkları bütünlüklü olarak değerlendirilirse hepsinde ortak bakış, sevgi ve saygıdan yana tavır gözlenir. Doğa sevgisi, hayvan sevgisi, insan sevgisi, adalet, eşitlik, vicdan, iyilik gibi evrensel doğrular İsmet Kür’ün çocuk kitaplarında başat öğelerdendir. Akıcı dili, temiz Türkçesi, sağlam kurguları, çocuk edebiyatında yaptığı öncü çalışmalar onu unutulmazlar arasına sokar. 1996’da gerçekleştirilen Çocuk Kültürü Kongresi’nde sunduğu bildiride 18691928 yılları arasında yayımlanmış çocuk dergilerinden söz ederken der ki; “Eski çocuk dergilerinin ortak özellikleri denince, her zaman aklıma ilk gelen, bunların çocuklara gösterdikleri ‘saygı’ olur. Bu dergileri çıkaranların, bunların yazarlarının çocuğu ‘insan’ olarak ele alışları olur. İncelendiğinde görülür ki, bu dergilerde, memleketin, toplumun hemen her türlü sorunu, dilin karmaşıklığından yazımın zorluğuna; eğitimdeki bozukluklardan, göz ardı edilen çocuk ve kadın haklarına kadar tüm aksaklıklar ele alınmaktadır. Yazarlar, genç okurların dikkatini bunların üstüne çekmek; sorunlara birlikte çözüm aramak gibi saygıdeğer bir çaba içindedir. Böyle bir davranış, çocuğa gösterilecek en anlamlı saygıdır kuşkusuz. Onların; hep ileriye dönük, çağdaş, aydınlık düşünce ve davranışlarıyla çocuklarını en önemli güne ortak ederek, onlara özel bir bayram günü armağan etmiş olan Mustafa Kemal Atatürk’leri yoktu. 19.yy sonlarında 20.yy. başlarında çocuk ruhbilimini, eğitim bilimini yüksekokullarda okumuş; gelişmiş ülkelerin geliştirilmiş üniversitelerinde öğrenip gelmiş maarifçilerimiz, eğitimcilerimiz, yazarlarımız da yoktu. ‘Bugünün çocuğu yarının yetişkinidir’ gibi sloganlar da ağızlarda sakız edilmemişti. Ne ki, o yılların Türkiyesi’nde; gelişmenin, hatta ‘var olma’nın nelere bağlı olduğunu, içtenlik ve ısrarla düşünüp araştıran ve en önemlisi, memleketin çıkarlarına duyarlı, gerçekten aydın bir toplum yetiştirmek amacında olan bir avuç da olsasağlam kafalar; insanımızı gerilere, karanlıklara çekmek isteyenlerle gerçek bir mücadeleye girecek cesur, aydınlık yürekler varmış anlaşılan.”( 1. Ulusal Çocuk Kültürü Sempozyum Kitabı,s143, 1997) İsmet Kür’ün bu sözlerini, üzerinde yine yeniden düşünelim diye aktardım. Kür, ülkemizdeki her yurtseverin uykularını kaçıran sorunların çözümü için ne güzel ipuçları vermiş değil mi? 9’dan 99’a, kitap seven tüm dostları onu sevgiyle anımsayacak, kitapları çocukların/ gençlerin yüreğini ışıklamaya devam edecek. ? www.maviselyener.com Hayal Vadisi/ Çiğdem Sezer/ Koza Yayınları/ 239s./ 2012/ 14+ “Ben bir düş kurdum ve şimdi buradayım!” Ailesi ve öğretmenlerinin beklentileriyle kendi düşü arasında kalan Rüzgâr, o düşün ardından gitmeyi seçiyor. Doğu Karadeniz’in bir ilçesinden başlayan bu düş yolculuğu, Kapadokya’nın hayal vadilerine, oradan da Paris’in ışıklı caddelerine dek uzanıyor. Çocukluk arkadaşı Serkan’la çıktıkları bu düş yolculuğunda, Kapadokya’nın gizemli sokaklarından çıkıp gelen Nihan, Nurgül ve Ali de eşlik ediyor onlara. Roman boyunca, farklı kültürlerden gelen gençler arasındaki sıcacık dostluğu, yeraltı şehirlerinin dehlizlerinde kaybolmanın endişesini, genç bir gazeteci adayının ilk haberini yayımlamasındaki heyecanı yaşarken, bir çocukluk düşünün nasıl gerçekleşebileceğine de tanıklık ediyoruz. Red Kit – Dalton Ana/ Goscinny/ Çizen: Morris/ Çeviren: Eray Canberk/ Yapı Kredi Yayınları/ 2012/ den bir gün anlatılmasına karşın öykünün kalbinde sonsuz bir umut yatıyor. “Bazen gün doğar ve hiç umut getirmez yanında” cümlesiyle başlayan kitabın ilk sayfasında, minik kız uyandığında yatak odasında kararmış yapraklar bulur. O yapraklar, kızın duygularının resme yansımasıdır. Umutsuzluktan yaratılan bu umut öyküsü sanatın gücünü de duyumsatıyor okurlarına. Yalnızca çocukların değil, yaşamın eziciliği altında bunaldığını düşünen yetişkinlere de söyleyecek sözü olan bir kitap. Kitapta kullanılan görsel dil, öykünün katmanlarına yeni katmanlar eklemeyi başarıyor. Dünyanın “sağır bir makine” olduğunu düşündüğünüz bir gün bu kitap karşınıza çıkarsa, bilin ki bir kardelen gülümsemiştir yeryüzüne… Keşfedin Eski Mısır/ Philip Steele/ Resimler: Stuart Carter/ Çeviren: Ali Berktay/ Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları/ 64S/ 2012/ 816Y “Keşfedin…” dizisi Eski Mısır ile sürüyor. Eski Mısır’a ilişkin öğrenmek isteyeceğiniz her şeyi kapsayan kitabın danışmanlığını, Mısır Uygarlıkları konusunda bir uzman olan, bu konuda pek çok kitabı bulunan Felicity Cobbing yapmış. Resimler de müze ve özel ya da devlet koleksiyonlarından alınmış. Mısırlıların günlük yaşamlarının yanı sıra, dünya tarihine etkileri, kullandıkları inanılmaz teknoloji gibi ilgi çekecek pek çok konun işlendiği kitapta, “Mehen Tahtası” yapımı da anlatılmış. “Mehen Tahtası’nın ne olduğunu merak edenlere iyi okumalar diliyoruz. Özgürlüğünü Arayan Kelebek/ Tülin Kozikoğlu/ Resimleyen: Burcu Musselwhite/ Redhouse Kidz/ 2012/ 3+ Kitabın kaç sayfa olduğunu söylemek için, pencereleri açıp kapamak gerekirdi. Bu görevi okurlara bıraktık. Sayfa say ? 46 s./ 7+ Dokuzuncu sanatın dâhisi olarak tanımlanan Goscinny’nin yarattığı Red Kit, Morris’in usta çizgileriyle tüm dünyada on yıllardır sevilerek okunuyor. Yalnız Kovboy, bu çizgi roman macerasında yine Daltonlar’a karşı. Ama bu kez işin içinde bir de anne var… Anne harika planlar yapsa da, oğulları acaba uygulamada başarılı olacak mı? Kızıl Ağaç/ Shaun Tan/ Çeviren: Seda Ersavcı/ İthaki/ 32s./ 2012/ 6+ 1974 doğumlu Avustralyalı ressam yazar Shaun Tan, ilginç kurguları ve çizimleriyle çocuk edebiyatı alanında ürünler veren, bol ödüllü bir yazar. Kırmızı Ağaç’taki basit hikâye, çarpıcı resimlerle sunulmuş. Minik bir kız için kasvetli gi SAYFA 22 ? 31 OCAK 2013 CUMHURİYET KİTAP SAYI 1198