Katalog

O H kuduğum Kitaplar METİN CELÂL ? Şiir, öykü, deneme, eleştiri er yıl daha çok ve çeşitli kitap basılıyor, on binlerce kitabın arasından ancak birkaç yüzüne ulaşabilmemiz, en çok 100150’sini de okuyabilmemiz mümkün, hakkında yazabildiklerimiz ise çok daha az, demiştim geçen hafta. Bu yazıda yıl içinde okuyup da yazılarımda sözünü edemediğim o iyi kitapları anmaya şiir, öykü, deneme ve eleştiri kitapları ile devam edeceğim. Geçen yıl 148 kayda değer şiir kitabı yayımlanmış. Ama üzerinde konuşulan, hatta fırtınalar estirilen yıllıklar oldu. İş öylesine abartıldı ki, bazı şairler yıllıklar aleyhine bildiri yayımlamaya kadar vardırdı işi. Oysa biraz serinkanlı bakılabilse yıllıkların geçmiş bir yılın envanterini çıkarmaktan öte bir işlevi olmadığı anlaşılabilirdi. ŞİİR 2011’in en önemli sürprizi Gonca Özmen’in yayıma hazırladığı İlhan Berk’in dosyalarda kalmış şiirlerinden derlenen Çiğnenmiş Gül’dü (Yapı Kredi). Onlarca yıl kitap yayımlamayan Cahit Koytak külliyatına bu yıl da kalın bir cilt ekledi: Yeni Başlayanlar İçin Metafizik (Timaş). Yine yıllardır şiir kitabı yayımlamayan şairlerden Hüseyin Haydar iki kitapla birden geldi, Doğu Tabletleri (Kaynak) ve Zor Günlerin Şiirleri (Kaynak). İki kitap birden yayımlayan bir şair de Mustafa Köz’dü, Çigan Şiirleri (Yasakmeyve) ve Öncü Yağmur’u (Evrensel) yayımladı. Eray Canberk, Kent Kırgını (Yapı Kredi) ve Hüseyin Peker, Benden Sana Yamalı (Kırmızı), 90 kuşağı şairlerinden Osman Çakmakçı, Bir Hiçlik Anatomisi (Avangard) başlıkları altında toplu şiirlerini yayımladılar. Yine aynı kuşaktan Bâki Ayhan T.’nin Kopuk’u (Yapı Kredi) ve daha gençlerden Selahattin Yolgiden’in Lacivert Bir Oyundu İkimiz Arasında’sı (Kırmızı Kedi) dikkati çeken kitaplardandı. Genç yaşta kaybettiğimiz Mustafa Irgat’ın dosyalarda kalmış şiirlerini Sonu Zor (Yapı Kredi) adıyla Ahmet Güntan derledi. Bu yıl kaybettiğimiz 80 kuşağı şairlerinden Seyhan Erözçelik son kitabı Pentimento’da (Everest) duru bir söyleyişle gençlik günlerinden anıları yad ediyordu. Yıllar sonra yeni kitabını yayımlayan bir 80 kuşağı şairi de Altı (Everest) ile Orhan Alkaya’ydı. 80 kuşağının çalışkan ve popüler şairleri Haydar Ergülen, Aşk Şiirleri Antolojisi’ni (Kırmızı Kedi) ve küçük iskender Bu Defa Çok Fena’yı (Sel) yayımladı. Bu yaş kuşağından şairlere Mesafe (Yapı Kredi) ile Abdülkadir Budak’ı, dergilerde yayımlandığında tartışma yaratan şiirlerden oluşan parçalı ham.’la (Yapı Kredi) Ahmet Güntan, Yarın Bekleyebilir’le (Hece) Hüseyin Atlansoy, Vadedimveylaya’la (Yasakmeyve) Sina Akyol, İmgeler Benim Yurdum’la (Şiir’den) Metin Cengiz ve Yalangezen’le (Kırmızıkedi) Mahmut Temizyürek eklenebilir. Dönüp baktığımızda çok verimli geçtiği SAYFA 12 ? 5 OCAK 2012 2011’den kalanlar (2) Orhan Koçak Marquez anlaşılan 2011’in diğer önemli şiir kitapları Ebubekir Eroğlu’nun Sesli Harfler (Yapı Kredi), Gültekin Emre’nin Merkezkaç (Bence), İzzet Yasar’ın Başka Akıl Peşinde (Yasakmeyve), Nihat Behram’ın Dörtlükler (Everest), Sennur Sezer’in İzi Kalsın (Evrensel) ve Veysel Çolak’ın Hayata Resim Altı’ydı (Hayâl). Eray Canberk ÖYKÜ Yıla damgasını Can Yayınları’nın “30. Yıl Öykü Şenliği” kuşaklarıyla ard arda yayımladığı Dünya Edebiyatı’ndan önemli öykü kitapları vurdu. Marquez’in 194755 yılları arasında yazdığı ilk öykülerinden oluşan Mavi Köpeğin Gözleri, Robet Walser’in 1917’de savaş sırasında bir otel odasında Heinrich Böll yazdığı “küçük düzyazılar”ından oluşan Gezinti, Carlos Fuentes’in doğaüstü varlıkların beklenmedik şekillerde hayatlarına girdikleri insanları anlattığı Kaygı Veren Dostluklar’ı, Thomas Mann’ın erken dönem öykülerini bir araya getiren Zor Saat ve Heinrich Böll’ün Yolcu, Sparta’ya Varırsan Eğer bu diziden aklımda kalan kitaplardı. Can Yayınları, Türk öykücülerinden de bir dizi önemli kitap yayımladı. 10 bin tirajıyla öykünün de çok okunacak bir tür olduğunu örnekleyen Yekta Kopan’ın denemeye yakın duran kısa, çok kısa öykülerinden oluşan, Kediler Güzel Uyanır’ı, Cemil Kavukçu’nun gerçekle gerçeküstü arasında bağlar kuran Düşkaçıran’ı, Ahmet Büke’nin kendine has üslubunu ve konularını geliştirdiği Ekmek ve Zeytin, genç yaşta yitirdiğimiz Yücel Balku’nun bitmemiş külliyatının genişletilmiş basımı Sükut Ayyuka Çıkar, Berna Durmaz’ın taşrada sıkışmış insanları anlattığı ilk kitabı Tepedeki Kadın ve Seray Şahiner’in yıl içinde sözünü ettiğim Hanımların Dikkatine bu yıl Can’dan okuduğum önemli öykü kitaplarıydı. Beşinci cildine ulaşan Anton Çehov’un Bütün Öyküleri dizisi, Tomris Uyar çevirisi ile yaniden basılan John Cheever’in Toplu Öyküler dizisinin ilk cildi Yüzücü ve Stefan Zweig’dan Unutulmuş Düşler Everest’in dünya öykücülerinden armağanı oldu. Aynı yayıneviden çıkan ve yıl içinde hakkında yazdığım Selim İleri’nin deneme, anı ile öykü arasında bağlar Romanında Yazar ve Başkalaşım (İletişim) ve Nurdan Gürbilek’in bir yazarı bir başka yazarın ışığında okuduğu denemelerinden oluşan Benden Önce Bir Başkası (Metis) yılın en önemli eleştiri kitaplarıydı. Terry Eagleton’un “Şiir nedir ve düzyazıdan neden, nasıl farklıdır? Şiire özgü bir dil var mıdır? İmgelem derken tam olarak neyi kastediyoruz?” gibi sorulara cevap aradığı Şiir Nasıl Okunur (Agora) bu yılın en önemli çevirilerinden biriydi. Eagleton’dan diğer önemli çeviİlhan Berk ri kötülük tartışmasını edebiyat üzerinden yaptığı Kötülük Üzerine Bir Deneme’ydi (İletişim). Tzvetan Todorov imzalı iki eser peşpeşe yayımlandı. Todorov’un önemli eleştiri anlayışlarına eleştirel bakışla yaklaştığı Eleştirinin Eleştirisi (İş Bankası) ve “Edebiyat nedir? Metin türleri nasıl ortaya çıkmıştır?” gibi sorulara cevap aradığı Edebiyat Kavramı’ydı (Sel) bu kitaplar. Şenol Erdoğan’ın derlediği Beat Kuşağı Antolojisi (SelAltıkırkbeş) bu kuşak hakkında belki de dünyada yayımlanmış en geniş antolojiydi. Nurdan Gürbilek Kardeşim Akif: Akif Kurtuluş’a Mektuplar’da (Dipnot) Ece Ayhan’ın şair Akif Kurtuluş’a mektupları derlenmişti. İsmail kuran Yağmur Akşamları yılın en önemli öykü Kara ve Fulya İbanoğlu’nun derledikleri Seskitaplarındandı. siz Yaşadım: Matbuatta Mehmet Âkif (1936Mine Söğüt’ün kitabın adına uygun olarak 1949) (Zeytinburnu Belediyesi), Necip Todelilik öyküleri anlattığı Deli Kadın Hikâyeleri sun’un öykünün yapısını, tarihsel serüvenini, (Yapı Kredi), sıradan olaylara sıradışı bakış anlatım imkânlarını ve karakterize olduğu açısıyla yaklaşmasıyla anılan Şiir Erkök Yılözellikleri tartıştığı Modern Öykü Kuramı (Hemaz’ın toplu öyküler kitabı Eşekarısı (Yapı ce), Asuman KafaoğluBüke’nin edebiyatın Kredi), Yalçın Tosun’un dosluk, arkadaşlık, belli başlı kavramlarını göz önünde tutarak sevgi, bağlılık gibi yaşamın temellerinin izini derlediği yazılarından oluşan Yazın Sanatı sürdüğü anlatımı ile de dikkati çeken Peruk (Can), Kemal Bek’in günümüz diline uyarladıGibi Hüzünlü (Yapı Kredi), Ethem Baran’ın sığı Beşir Fuad’ın en önemli yapıtlarından Vicradan insanın günlük gerçeklerini kendine tor Hugo (Özgür), Baki Asiltürk’ün Türkçenin has üslubu ile işlediği Bulut Bulut Üstüne anlatım özellikleri hakkında farklı ve yeni bir (Doğan Kitap), Celil Oker’in polisiye öyküler anlayışla hazırladığı Yazılı Anlatım (İkaros), kitabı Beyaz Eldiven Sarı Zarf (Altın Kitaplar), Ahmet Güntan’ın şiir anlayışını tanımada kılaHakan Bıçakçı’nın eski ve yeni öykülerini harvuz olabilecek şiirgeldikelimedeboğuldu. manladığı Bir Tek Siz Hepiniz (İletişim), Ömer (160. Kilometre), Hayriye Ünal’ın Eşikteki ÖzAyhan’ın Bir Karış İstanbul (Yapı Kredi) ve gürlük: Çoksesli Şiir (Hece), Enis Batur’un TilGünışığı Kitaplığı’nın 15. yılı için hazırladığı ki (Notos), Atilla Birkiye’nin şiir üzerine deneyazarların ilk gençlik çağlarını anlattığı 15 bu meler toplamı Şiir İkizini Arar (Özgür) ve Esra yılın önemle üzerinde durulması gereken kiYalazan’ın bir yazardan, bir kitaptan, bir öytaplarındandı. küden yola çıkarak yazdığı emek işi denemeler toplamı Kelimeler ve Kader (Timaş), okuDENEME VE ELEŞTİRİ nacak kitaplar listemdeydi. ? 2011 için eleştirinin altın yılı tanımımı kullanabiliriz. Başta İletişim ve Metis olmak üzere ÖZÜR: Tamamen benden kaynaklanan tekbirçok yayınevi önemli eleştiri kitapları yayımnik bir hata nedeniyle geçen haftaki yazımın ladı. Yıl içinde sözünü ettiğim Orhan Koçak’ın şiir, öykü ve deneme ile ilgili bölümleri 2010 Turgut Uyar üzerine çalışması Bahisleri Yükdeğerlendirmesinin tekrar basımıdır. Bu büseltmek (Metis), Jale Parla’nın başkişileri yayük dalgınlığım için özür diliyorum. zar ve şairler olan romanları incelediği Türk CUMHURİYET KİTAP SAYI 1142 CUMH