Katalog

Fenni çizerden Fenni Karikatürler Tayfun Akgül’ün Fenni Karikatürler albümü yayımlandı. Akgül aslında bir profesör yani bir bilim insanı. Ancak boş vakitlerinde karikatür de çizen bir profesör değil. Hatta profesörlüğünü mizahçılığından arta kalan zamanlarda yaptığı bile söylenebilir. Ancak tabii ki profesörlüğü es geçmiyor; uluslararası alanda önemli çalışmalara imza atmış. Ë Atay SÖZER “Fenni karikatürist, fenni sünnetçiden daha keskin olsa gerek. Bu kitabı ıslak elle tutmayınız, çarpar; çizeri elektrik profesörüdür! Ama karikatürde de profesördür. Yalnızca kitap değil, karikatürler de çarpabilir; benden söylemesi…” Semih Poroy ayfun Akgül, mizahla bilimi harmanlamayı başarmış biri. Matematiksel düşüncesi ona mizah alanında farklı şeyler yaptırıyor. Bina boyutundaki karikatürlerini yerleşke binalarından sarkıtarak üniversite yerleşkesini sergi salonu niyetine kullanmış. Çöplülükleri karıştırıp bulduğu çeşitli parçalarla çeşitli kişilerin üç boyutlu karikatürlerini yapmış. Albert Einstein, Norbert Wiener, Cahit Arf gibi bilim insanları; Turhan Selçuk, Aziz Nesin, Semih Poroy gibi mizahçılar; Binali Yıldırım, Kemal Unakıtan, Hüsamettin Cindoruk gibi politikacılar ve tabii dostlar. Hepsi bu serideki yerini almış. Bir bakıyorsunuz kırık bir makas sapı Turhan Selçuk’un kulağı, eğilmiş bir çivi Aziz Nesin’in burnu, bir kapı tokmağı bir başkasının ağzı oluvermiş, bir tespihi Abdurrahman Dilipak’ın kafası olarak buluyorsunuz. Bu ilginç çalışmasıyla ilerleyen günlerde epey ses getireceğe benziyor. Çünkü bundan sonra işi biraz daha ileri götürmüş ve “karikatürle insan yüzü tanıma” çalışmalarına başlamış. Karikatürcü aynı zamanda bilim insanı olunca iş bu boyutlara varıyor tabii ki. Bu konuda araştırma yapan başka kurumlar tarafından yurtdışına davet edilmiş. Apar topar oraya gittiğinden son çıkan kitabını bile görememiş. 1 Nisan’larda Drexel Üniversitesi’nde (ABD) “Şaka Konferansları” düzenlemiş. Cumhuriyet Bilim Teknoloji’de “Piref Ökkeş” adıyla “mizahi bilim yazıları” yazmış. Çalışmaları Homur, Matematik Dünyası, yurtdışında eski adı The IEEE Engineering in Medicine and Biology, yeni adı Pulse, The IEEE Antennas and Propagation Magazine, The IEEE Signal Processing Magazine, The IEEE Women in Engineering, The IEEE Region 8 Newsletter adlı uluslararası dergilerde düzenli yayımlanıyor. Akgül, on iki yıldan beri her sayısı farklı bir sivil toplum örgütü tarafından çıkartılan, parayla satılmayan, sahibi olmayan özgün mizah dergisi Homur’un kurucularından ve aynı zamanda isim babası. Halen İTÜ ElektrikElektronik Fakültesi’nde öğretim üyesi olan Akgül, çeşitli dönemlerde TÜBİTAK, Çukurova Üniversitesi, Pittsburgh Üniversitesi ve Drexel Üniversitesi’nde görev yapmış. ‘MÜŞTERİ ODAKLI BİLİM’ Gelelim Fenni Karikatürler albümüne: Akgül’ün çeşitli dönemlerde çizdiklerine toplu olarak ulaşabiliyoruz. 300’ün üstünde çalışma var (bir kısmı renkli). Karikatürlerin bütününde Akgül’ün bilim insanlığı hemen fark ediliyor, çok iyi bildiği üniversite çevresini, burada yaşanan çarpıklıkları kalemine dolamış, çok kişi bu eleştirilerden payını alıyor. Ancak karikatürleri T anlayabilmek için tabii ki matematik bilmek gerekmiyor. Akgül’ün hınzır, iğneleyici dili çizgilerine yansıyor. Küreselleşme pek çok alanda bir esnaflaşmayı da beraberinde getirdi; sağlık, eğitim, yayıncılıkta esnafmüşteri ilişkisi görülüyor. Doktorun hastası, öğretmenin öğrencisi, gazetecinin okuyucusu artık “müşteri” olarak anılmaya başlandı. Akgül bu durumun bilim alanında da görüldüğünü fark edenlerden. Artık bilim insanları da “müşterilerine” hizmet etmeye başladı. “Müşteri Odaklı Bilim” olarak isimlendirdiği bu olguyu çizgilerinde hicvediyor. Esnaf profesörler, gazoz profesörler, birbirlerinin ayaklarını kaydırmaya çalışanlar, intihalciler, şifreciler, depremciler, takunyalılar, ampulcüler, fenerciler karikatürlerin baş aktörleri. Pek çok karikatürde bir alt anlatı mevcut; herhangi biri için güzel, keyifli bir anlam içeren karikatür; o karikatürde işlenen olay hakkında fikri olan biri için artı bir tat oluşturuyor. Çok zaman çalıştığı kurumların yöneticileri bu alt anlatılardakilerin kendileri olduğunun farkına varmışlar (veya üstlerine alınmışlar), bu yüzden de Akgül epey bir sıkıntı çekmiş, bu yüzden bir ara kendini kapının önünde bile bulmuş. Hatta ondan alıntı yapan başka arkadaşları da aynı sona uğramış yani onların da başını yakmış! Akgül, matematiksel düşünmenin getirdiği disiplinle olaylar içindeki detayları yakalama konusunda usta. Paraların üzerine bilim insanlarının resimlerinin konmasıyla ilgili bir karikatürdeki tipin sözü vecize olacak nitelikte: “Bazı paraların üzerinde fizikçiler var ama bizim fizikçilerin üzerinde hiç para yok!” Kravatlı ve insan kafalı köpeğe “Git müşteri odaklı bilim yap gel!” komutu veren veya “Kariyerimdeki en şanslı gelişme deprem felaketiydi” diyen eli tespihli kişileri sanki bir yerlerden tanıyacağız. Ayakları baş olmuş iki kişi var bir karikatürde, ayaklardan biri takunyalı: “Ayaklar baş olursa kıyamet koparmış” diyor biri, “Takunya olursa sorun yok” diye yanıtlıyor öteki. Ünlülere ayakkabı fırlatıldığı dönemde çizilmiş bir karikatürde, karatahta başındaki profesöre takunya fırlatılıyor. Deniz üzerinde bir sürü deniz feneri duruyor bir karikatürde. “Fener Denizi” diyoruz. Büyük bir elektrik santralinden çıkan kablo bir ampule bağlanmış, “Bütün gücümüzü bu 40 Watt’lık ampul harcıyor” diyor. Profesöre itiraz ediyor öğrenci “Ama hocam, 2x2=4”, hocanın tavrı çok net “Burası Türkiye!” Bir karikatürde bir yol ayrımı var, iki ok iki ayrı yönü gösteriyor; birinde “Bilim” diğerinde “İlim” yazıyor. Hadi bakalım, nasıl yorumlayacaksanız yorumlayın. Bir karikatürü cümlelerle anlatmak zor, tıpkı “Dokuzuncu Senfoni”yi birkaç cümleyle anlatamayacağınız gibi onu anlamak için sadece dinlemeniz gerek. Karikatürün tadına da sadece görerek ulaşabilirsiniz. Akgün’ün karikatürleri öyle hemen bakılıp geçilecek türden değil, çizgiler çok sade olmasına karşın içeriği epey detaylı, “Acaba daha başka neler gizlemiş bunun içine?” demeden geçemiyorsunuz. Fenni Karikatürler/ Tayfun Akgül/ TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası Yayınları/ 310 s. SAYFA 20 29 EYLÜL 2011 CUMHURİYET KİTAP SAYI 1128