Katalog

¥ den, kırsal kesimden gelen bir yazar değildir elbette. Tarım ve sanayi kentinden büyük kente göçen biridir. Tıpkı serüvenlerini anlattığı insanlar gibidir, o da İstanbul’a gelip Eyüp’e yerleşir. “Varoş” denilen kenar mahallede yaşayan insanların yakınındadır. Büyük kentte tutunmaya çalışan “küçük insan”ların büyük dünyasını da şu ürünleriyle sergiler: Suçlu (1957), Devlet Kuşu (1958), Gâvurun Kızı (1959), Küçücük (1960), Gurbet Kuşları (1962), Sokakların Çocuğu, Mahalle Kavgası (1963), Bir Filiz Vardı (1965), Müfettişler Müfettişi, Yalancı Dünya, Evlerden Biri (1966), Arkadaş Islıkları, Sokaklardan Bir Kız (1968), Kötü Yol (1969). Orhan Kemal’in toplumsal değişim süreçlerine tanıklığı ve katılımını, üç temel nokta üzerinde değerlendirebiliriz. Bunun birincisi tarihselliktir. Bu, sınıf bilincini de içerir. Yazın dünyasına baktığımızda, Orhan Kemal’in sınıf bilincinden hareket eden bir yazar olduğunu görüyoruz. İkinci temel nokta ya da boyut ise toplumsallıktır. Bu da tanıklık ve katılım sürecini içeriyor. Yazarın sözlerini anımsayalım: “(...) Tanık olmak namusluluktur, hakim sınıfla birlik olmamaktır. Karşı devrimci olmamaktır. Ama yeter şart değildir. Tanıklığı aşabilmek ise teorik hazırlanmada kalmayıp hayatı insanlarla birlikte yaşamakla mümkündür.” Son boyut ise bireyselliktir. Yansıtılanlarda insan gerçekliğinin bütün boyutlarını görüyoruz. Yazar, insanı dışsal gerçekliğiyle değil, bütün gerçekliğiyle yansıtmayı amaçlar. Orhan Kemal, öykülerinde ve romanlarında yalın bir anlatımı, karşılıklı konuşmalara dayanan bir biçimi yakalamıştır. Bu yolla uzun uzun ruh çözümlemeleri yapmak yerine, karşılıklı konuşturarak kahramanlarının ruhsal durumlarını ortaya koyduğu gibi, karakter yapılarını da belirtir. Öykülerini kurgularken karşılıklı konuşma biçimi ni benimseyen Orhan Kemal’in bu tutkusu, onun tiyatro tutkusu ile özdeştir. Öykü kitaplarının iki katından fazla roman yazmış olmasına karşın, yazarın sanatına damgasını vuran öykücülüğüdür. Bununla Orhan Kemal’in romancılığının göz ardı edildiği sonucuna varılmamalı. Unutulmamalı ki gerçekçi edebiyatın köşe taşları olan romanların çoğu yine Orhan Kemal’in kaleminden çıkmıştır. Bir Bereketli Topraklar Üzerinde romanı, edebiyatımızın yüz akıdır.? KAYNAKLAR Orhan Kemal, Yayıma Hazırlayan: Asım Bezirci, Tekin Yayınevi, genişletilmiş 2. Basım: Temmuz 1984, İstanbul, s.13, 18, 25, 27. Orhan Kemal’in Gerçek Yaşamı, Kemal Sülker, Varlık, sayı: 909, Haziran 1983, s. 10. Orhan Kemâl Anlatıyor, Mahmut Kadiroğlu, Çaltı (Haftalık Siyasi Toplum Gazetesi), sayı: 83, 16 Kasım 1964, s.2. Hikâye Yazarı Orhan Kemal, Hikmet Altınkaynak, Yazko Yayınları, 1983, İstanbul, s.14, 15. Ölümünün 12. Yılında Tiyatro Yazarı Olarak Orhan Kemal ve İlk Dönem Oyunları, Tahir Özçelik, Sanat Edebiyat ‘81 (Aylık Siyasi Dergi), sayı: 15, 1 Ağustos 1982, ss. 3842. Orhan Kemal’in Oyunları, Nihat Taydaş, Cumhuriyet Kitap, sayı: 817, 13 Ekim 2005, ss.1013. Bir Roman Yazmak, Selim İleri, Cumhuriyet, 8 Şubat 2000, s.6. Orhan Kemal’in Hikâyeciliği, Fahrettin Demir, Aydan Aya, De Yayınevi, sayı: genel dizi 22, Haziran 1984, s. 58,59. Son Bir Yanıt, Akdeniz (Yazın Seçkisi), sayı: 5, Şubat 1984, s. 32. Orhan Kemal’i Anımsarken, Feridun Andaç, Cumhuriyet, 24 Mayıs 2001, s. 15. Yeniden Keşfin Heyecanı, M. Sadık Aslankara, Cumhuriyet, 15 Eylül 2004, s.14. Vazife Sırasında Orhan Kemal, Özdemir İnce, Radikal Kitap, sayı: 56, 12 Nisan 2002, s.6. Orhan Kemal Yeni Hikâyecilere Cevap Veriyor, Osman S. Arolat, Ant, sayı: 147, 21 Ekim 1969, s. 15. Halka Sırtını Dönmeyen Öyküler, Zafer Doruk, İmgelem, sayı: 15, ŞubatMart 2006, s. 32. Ölümünün 50. Yılında Belgelerle Reşat Nuri Güntekin, M. Fatih Kanter, İnkılâp Kitabevi, İstanbul 2006, s. 31. Orhan Kemal’in ‘Ekmek Kavgası’, Adnan Özyalçıner, Evrensel, 5 Haziran 2000, s.8. Dünya Tersine Dönse Ne Olur?, İbrahim Yakut, Radikal Genç, sayı: 40, 13 Kasım 2007, s.19. Şiirde Gösterge İzcileri, Mahmut Temizyürek, Radikal Kitap, sayı: 342, 5 Ekim 2007, s.13. SAYFA 15 CUMHURİYET KİTAP SAYI 1059