Katalog

Hazırlayanlar: Nilay Yılmaz, Aytül Akal, Mavisel Yener, Çiğdem Gündeş, Mustafa Delioğlu. ÇOCUKGENÇLİK OKUMA Ë Mavisel YENER Ç ocuk Vakfı Çocuk Akademisi tarafından hazırlanan 100 Temel Eser Raporu’nun Ocak 2010’da açıklanmasından bu yana, konuyla ilgilenmesi gereken çevrelerden tık yok! “Bilgisiz ilgililere 2004’te orta, 2005’te ilköğretime yönelik açıklanan ve her yıl 8 milyon çocuğu ilgilendiren 100 Temel Eser uygulamasının amacına ulaşıp ulaşmadığı konusunu merak etmiyor musunuz kuzum?” diye sormak geliyor içimden. 15 Ocak 2010’da Milli Eğitim Bakanı’na gönderilen rapor HaziranAralık 2009 tarihleri arasında öğrenci, öğretmen, veli, eğitimbilimci, eğitim ve yazar örgütlerinin görüşü alınarak hazırlanmış. Raporda 46 uzman ve yazarın yanı sıra 11 sivil toplum kuruluşunun görüşleri yer alıyor, ayrıca sempozyum ve kongre kararları da raporda yerini almış. 2004 yılından bu yana 100 Temel Eser konusunda görüş ve düşüncelerini açıklayan 51 kişinin görüşleri de rapora eklenmiş. Raporun gerekçesi şöyle: Milli Eğitim Bakanlığı’nın 19.8.2004 tarih, 2004 / 60 sayılı Orta Öğretim Öğrencileri İçin 100 Temel Eser Genelgesi ile 4.8.2005 tarih, 2005 / 70 sayılı İlköğretim Okullarında Okutulacak 100 Temel Eser Genelgesi’nin amacı ve işlevinin başlatılan uygulamayla ne ölçüde örtüştüğünün değerlendirilmesi; ortak kitap okumaya dayalı ülke ölçekli bu sürecin hangi sonuçları ortaya çıkardığının tespit edilmesi; her iki listede yer alan eserlerin temel eser / klasik eser ölçütlerine uygunluğunun sınanması; özellikle ilköğretime yönelik listedeki kitapların çocuğun gelişimi ve okuma kültürü edinmede çocuğun dil gelişimi, bilişsel gelişim, kişilik gelişimi, sosyal, kültürel ve toplumsal gelişimine katkısının incelenmesi; listelerde çevirmeni belirtilmemiş dünya edebiyatı örneklerinin neden olduğu sonuçların irdelenmesi; orta öğretim genelgesinde yer alan 12, ilköğretim genelgesinde 14 kitabın seçmeler ve hazırlanacak kitapların yalnızca konularının belirtilmiş olması nedeniyle bu çerçevede yayımlanan kitapların içerik, dil, anlatım, tema ve çocuk gerçekliğine uygunluğunun araştırılması; 100 Temel Eser uygulamasının çocuk ve ilkgençlik edebiyatımızın gelişmesine etkileri yanında her iki liste ile haksız kazanca neden olan 100 Temel Eser odaklı yayıncılığa yansımalarının tespit edilmesi; 100 Temel Eser uygulaması ile ilköğretim 5. sınıftan lise son sınıfı kapsayan çocuk ve ilkgençlik çağında zorunlu okunacak kitaplarla 8 milyon öğrenciyi ilgilendiren sınırlandırıcı durumun Türkçe ve edebiyat ders programları, Milli Eğitim Temel Kanunu ve BM Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’si çerçevesinde çocuk, öğretmen, veli görüşü yanında eğitim ve yazar kuruluşlarının görüşlerinin alınması ve araştırmaların sonuçları dikkate alınarak 100 TEMEL ESER RAPORU hazırlanması. Çocuk Vakfı Başkanı M. Ruhi Şirin’in sunuş yazısının ardından Raporun Gerekçesi, Raporun Amacı, 100 Temel Eser genelgelerine yer verilmiş. Uygulama sonuçlarının ardından genel değerlendirme sunulmuş. Sonuç çıkarılmasından sonra öneriler bölümünü okuyoruz. Görüş Bildiren ve Katkı Verenler, 100 Temel Eser’le ilgili Yazar ve Uzman Görüşleri, 100 Temel Eser Konusunda KongreSempozyum Bildirgeleri ve İlgili Çocuk Vakfı Çocuk Akademisi tarafından hazırlanan 100 Temel Eser Raporu Bu çığlığı duyun! Sivil Toplum Kuruluşu Görüşleri, Bakanlığın Görüşü, Milli Eğitim Bakanlığı Müsteşarı Prof. Dr. Necat Birinci İle 100 Temel Eser Listeleri Üzerine Söyleşi, 100 Temel Eser Konulu Bir Bildiri Bir Rapor, İki Genelge, Ortaöğretim Öğrencileri İçin 100 Temel Eser Genelgesi, İlköğretim Öğrencileri İçin 100 Temel Eser Genelgesi ve Kaynakça, raporun dayandırıldığı temeller açısından önemli. Yukarıdaki içerikten de anlaşıldığı üzere Çocuk Vakfı’nın hazırladığı rapor öyle üç beş sayfalık bir çalışma değil, alana katkı verecek önemli bir çalışma. Çocuk Vakfı Başkanı M.Ruhi Şirin diyor ki: “ Türk toplumu neden okumuyor? Okuyan bir toplum haline nasıl gelebiliriz? Bu soruların cevabı kitaba ve okumaya yönelik bir zihniyet değişimini amaçlamadıkça bireyin ve toplumun dönüşümü ertelenmiş olacaktır. İçinde bulunduğumuz asıl açmaz ise Türkiye’de okuma alışkanlığı sorununun sahipsiz oluşundan kaynaklanmaktadır. Bugüne kadar hiçbir kurum ya da kuruluşun, okumama sorununu çözme sorumluluğunu kendinde görememiş olması da bu sahipsizlik durumunun sonucudur. Yeni dünyada okuma alışkanlığının önündeki engelleri ortadan kaldırmak için eğitim sisteminin güncellenmesi yanında iletişim ortamının etkilerini doğru değerlendirme süreçlerinin de başlatılması gerekmektedir. Yazı kültürü ile görsel kültür ilişkisini ve etkileşimini bütün bileşenleriyle örgün ve yaygın eğitim süreçlerine yansıtmadıkça çözüme yönelmek mümkün görünmüyor. Okuyan Türkiye, toplumun bütün katmanlarındaki bireyler için bir ütopya haline getirilmedikçe de okuyan ve okumayan arasındaki fark ortaya çıkmayacaktır. Okuma alışkanlığı konusunun Türkiye’nin akıl tutulması hallerin den biri olduğu da ortak kabullerimizden biridir. Akıl tutulması hali devam ettikçe okumama alışkanlığı sarmalı daha da genişleyerek Türkiye’nin bugününü ve geleceğini örtmeye devam edecektir. Örgün eğitimde Okumayan Türkiye sarmalını iyice kalınlaştıran son müdahale 2004 yılında orta öğretim, 2005 yılında ise ilköğretim öğrencilerine yönelik zorunlu 100 Temel Eser listeleriyle yapıldı. Çocuk Vakfı, bugüne kadar sürecin bütün evrelerini izleyerek, olumlu ve olumsuz sonuçlarını değerlendirmekten yana bir tutum izledi. Beş eğitim ve öğretim yılının ardından, ilgili bütün öznelerin görüşünü alarak uygulama sonuçlarını değerlendiren bir rapor hazırladık: 100 Temel Eser Raporu. İki ayrı 100 kitaplık listelerle, okuma alışkanlığı ve dil, duygu ve düşünce zenginliği kazandırmak amacının ne ölçüde gerçekleştiğini değerlendirdiğimiz bu raporla Okumayan Türkiye gerçeğiyle bir kez daha yüzleşme cesareti gösterdik. Evet, Türkiye çok az okuyan ve okuduğunu anlama becerisi zayıf bir ülke. 100 Temel Eser uygulamasının bu gerçeği kavramamıza yardımcı olması, bu uygulamanın başlı başına sorunun üzerini örttüğünü belirtmemize engel değil. Asıl kaygı verici olan ise 100 Temel Eser listelerinin 5 yıl boyunca sayılar, yaşayanvefat etmiş yazarlar, temel / klasik eser, çeviri kitap tahrifatı, haksız kazanca yol açan çerçöp yayıncılık, ideolojik hesaplaşma aracı durumuna getirilmiş olması oldu. 100 Temel Eser Raporu ile bu konuda düşüncelerini açıklamış kişi ve kuruluşların görüşlerini olabildiğince rapora yansıtmaya çalıştık. Çocuk, öğretmen ve veli görüşü yanında, eğitimbilim uzmanlarının görüşlerinin büyük ölçüde örtüştüğü sonucunun ortaya çıkması raporun nesnel yaklaşımını vurgulaması bakımından önemli.” Raporu okuduğunuzda görüyorsunuz ki, çocuklar, 100 Temel Eser’i “Bilgimiz yok!” anne ve babalar ise “Haberim yok!” ifadeleriyle değerlendirmişler. 100 Temel Eser’in tamamını okuyan tek öğretmene rastlanmamış. Türkiye’de 100 Temel Eser logosuyla 117 yayınevi kitap yayınlamış. Ancak pek çoğunda özgün bağlamından uzaklaşılmış, tahrif edilmiş, çevirmen adı bile verilmeyenler var. Ne yazık ki, bu niteliksiz yayınlar İl Özel İdareleri, Milli Eğitim Müdürlükleri, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları tarafından okul kütüphanelerine satın alınıyor. 100 Temel Eser raporunda Prof. Dr. Sedat Sever, Prof. Dr. Selahattin Dilidüzgün, Doç. Dr. Şükran Kara, Dr. Fatih Erdoğan, Yrd. Doç. Dr. Hayrettin Parlakyıldız, Prof. Dr. Murat Özbay, Yrd. Doç. Dr. Necdet Neydim, Prof. Dr. Nilüfer Tuncer gibi alana emek vermeye devam eden akademisyenlerin görüşlerinin de yer alması önemli. Ayrıca, sivil toplum kuruluşlarının desteği de göz ardı edilmemiş. Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği, Çocuk Edebiyatçıları Birliği, Çocuk ve Gençlik Yayınları Derneği, Çocuk Vakfı, EğitimSen, Gülten Dayıoğlu Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Vakfı, Gündem Çocuk Derneği, Türkiye Eğitim Yayıncıları Derneği, Türkiye Yayıncılar Birliği, Türkiye Yazarlar Birliği, Türkiye Yazarlar Sendikası rapora destek veren sivil toplum kuruluşları. 100 Temel Eser Raporu’nda önemli iki öneri yer alıyor. Biri okulöncesi, ilköğretim birinci ve ikinci kademe, ortaöğretim düzeyinde ve her derse yönelik okuma kitaplarının ilişkilendirileceği okuma programlarının hazırlanması. İkincisi, Çocuk ve İlkgençlik Kitapları Konseyi’nin kurulması. 100 Temel Eser Raporu’nun tamamına erişmek ve görüş bildirmek için: www.cocukvakfi.org.tr adresini duyurmuş olalım. MEB’in bu dayatmacı listesi hangi yaş grubuna, hangi seviyede okura, hangi sırayla okutulacaktır, sorusunun yanıtını beş yıldır öğrenemedik. Yaşayan yazarları yok sayan, 21. yy çocuğuna uzak böyle bir listeyle “okur” yetiştirebilmek olası değildir. Bu eserlerin çoğu çocuklar için yazılmamıştır! Kitapsever bireyler yetiştirmenin ilk şartı onları sevebilecekleri kitaplarla karşılaştırmaktır. Okuma alışkanlığı olmayan bir yetişkinin bile zor okuyacağı kitapları listeleyerek, sonra o kitapları “çocuğa göre” yapacağım diye “sadeleştirme” adı altında kesip biçerek ve okul kütüphanelerine bu kitapların girmesini sağlayarak okuma kültürü adına bir arpa boyu bile yol alınmaz. Bunu defalarca yineledik, yinelemeye devam edeceğiz. Çünkü çocuklarımız okumayı sevsin, okuma sevincini yüreklerinde duyumsasın istiyoruz. ? www.maviselyener.com * Çocuk Vakfı Çocuk Akademisi/ 100 Temel Eser Raporu/ Ocak 2010 SAYFA 28 CUMHURİYET KİTAP SAYI 1047