Katalog

Metin Tükenmez’den spora bir değini: Toplumbilim ve Spor Günümüz Türkiyesi’nde sporu, bitiş çizgisi belli olmayan bir engel koşusuna çeviren “şeyler” var. Bu koşuda bazen tüm dünya yarışıyor olsa da, Türkiye’nin ardında bırakması gereken daha birçok engel olduğu kesin. İşte, Metin Tükenmez bu engellerin nasıl arkada bırakılması gerektiğinin yollarını gösteriyor Toplumbilim ve Spor adlı kitabında. ğu, dünyada dili, ırkı, dini farklı insanları bir araya getiren önemli bir araç olduğu ve sporun dünya barışına katkı sağlamak gibi önemli bir görev üstlenmekle birlikte aynı zamanda insanlara fiziksel yarar sağlamakla yükümlü olduğu belirtiyor. Ruh sağlığını olumlu yönde etkilemek, sosyal ve moral değerlerde gelişme sağlamak amacıyla da hizmet ettiğini ifade ederek, sporun bilim ve kültürle olan ilişkisi, birleştiriciliği ve insanlığa olan hizmetini bizlere tarihsel bir kronoloji ile aktarıyor. Sporun tarihi gelişimini araştırmalara dayanarak aktaran Metin Tükenmez’in eserinde yer alan bilgilere göre, sporun en erken bulgularının eski hanlık dönemlerine ait olduğu imleniyor. Yine bu bulgulara göre, ilk kentlerdeki spor aktivitelerinin çektiği ilgi çok büyüktü ama birçok temel konu etrafında kümelenmiş gibi görünüyordu. Yol ve alan, kavgacı olaylar, jimnastik, su sporları ve top oyunları ilk kentleşme dönemlerinde sporun varlığına ilişkin önemli ipuçları olarak gösteriliyor. Sporun etik kurallarına da değinen Tükenmez, bu etik kuralların uygulanması ve denetimi hakkında da okuru aydınlatıyor. Günümüzde spor dünyasında en çok tartışılan konuların başında gelen sporda cinsiyetçilik, saldırganlık, milliyetçilik, 1992 Barcelona olimpiyatları sırasında 40 bin kişiye ulaşılıp onları örgütleyebilen tarikatların spor içindeki varlığına kadar birçok konuya yoğunlaşmış, yoğunlaştıkça da derine inmiş Metin Tükenmez. Spor alanlarındaki şiddet, saldırı ve saldırganlık, sporda sapmalar ve doping, dil, din, ırk ve etnik köken ile sporun etkileşimine değinmiş, bu etkileşimin salt popüler kültürde değil, okullarda ve eğitim adı altında yapılan etkinliklerde de kendini gösterdiğini özellikle vurgulamıştır. Son olarak sporun gelecek modelleri hakkında görüşlerin yer aldığı sayfalarda insanı spora iten olgulardan biri olan sporun yapılabilirliği ve keyif alınan spor dallarına olan eğilim sürecine değinilirken, gelecekte güç ve mücadeleye dayanan spor dallarının yerini, takım sporlarına ve daha ileri aşamada, kent yaşamının giderek insanları birbirinden kopardığı gerçeği göz önüne alınırsa ebeveynlerin bir arada yapabilecekleri, sağlık ve keyif faktörlerinin paralelinde gelişen spor kollarının önMetin celikli olacağı belirtiliTükenmez yor kitapta. Metin Tükenmez, şu günlerde engeller arasında sıkışıp kalmış Türk sporuna bitiş çizgisini gösterirken çok değerli bir çalışma ile yeni bir yol da açmış. Aslında onlarca ciltlik bir insanlık serüvenini, hareket, oyun, spor ve kurumsallaşmış sporun çerçevesini 304 sayfada özetlemiş. ? Toplumbilim ve Spor/ Metin Tükenmez/ Kaynak Yayınları/ 304 s. SAYFA 25 Ë Burcu PELİSTER serin giriş kısmında sporun tarihi gelişimi ve zamana göre yorumlanabilirliğini açıkladıktan sonra, spora genel bir bakış açısıyla bir tanım getiriyor. Bu tanım alışılmış ve kanıksanmış spor tanımından çok daha faklılık ve derinlik içeriyor. Sporun toplumların kültürleriyle bağlantılı olarak kendi gelişimini ve tarihini oluşturduğunu ve kurumsal yapısını koruyarak sporun ekonomisinden ve toplumsal olarak ekonomiye etkisinden, payından söz ediyor. Sonra toplumsal hayat içerisinde pek farkına varılamayan oyunspor ayırımına ışık tutuyor, sporun toplumların geçmişi ile paralellik gösterdiğini vurguluyor, oyunun tanımı ve sınırları konusunda görüşler sunuyor, oyunu “Özgürce razı olunan, ama tamamen emredici kurallara uygun olarak belirli zaman ve mekân sınırları içinde gerçekleştirilen, özellikle bir amaca sahip olan, bir gerilim ve sevinç duygusu ile alışılmış hayattan “başka türlü olmak” bilincinin eşlik ettiği, istemli, iradeye dayalı olarak yapılan bir eylem veya etkinlik” olarak tanımlıyor Tükenmez. Spor kavramının tanımını, ortaya çıkışını ve tarihsel sürecini irdeleyen yazar, araştırmalara da dayanarak insanları spora yönelten temel etkenleri; ilgi, merak ve seçtiği spor dalını yapabilme yetisi olarak sıralar ve bu etkenlerin sporun insan yaşamına giriş aşamasındaki bilimsel araştırma ve verileri örnekleyerek açıklar. Sporu oyundan ayıran etkenlere de değinilip, sporun kurumsallaştırılması vurgulanarak, evrensel kültürün bir parçası oldu E CUMHURİYET KİTAP SAYI 1047