Katalog

Ursula K. Le Guin’den ’Lavinia’ İmparatorluk kurduran kadın Ursula K. Le Guin’in Lavinia’da anlattığı hikâye, Vergilius’un “Aeneas” adlı şiirine dayanıyor. Virgilius şiirde, Aeneas’ın yaşamı üzerinden Roma İmparatorluğu’nun kuruluş hikâyesini anlatıyor. Şair, Lavinia’ya, isminden, nasıl göründüğünden başka hiçbir özellik vermiyor. Şiirde üstlendiği bu küçücük rolün aksine, Le Guin’in romanında başrolü alıyor Lavinia ve kendi ağzından destanını anlatıyor herkese. Ë Eray AK airi onu, bir kralın kızı olarak atıyor kendi kurduğu dünyanın içine. Babası Latinus, Latium’un kralı. Kral Lavinia’yı, küçük yaşta ölen erkek çocukları, tahtının vârisleri Latinus ve Laurens’in yerine koyar. Babası onunla baş başa kaldığı zamanlarda tahtın vârisiymiş gibi davranır kendisine. Tahta çıkması imkânsız olsa da, siyasi konulara kayıtsız kalmaması gerektiğini düşünür. Lavinia’nın annesi Amata ise ona, babasının tam aksi şekilde davranır. Amata, erkek çocuklarının ölümünden sonra deliliğin sınırında kalan bir kadındır. Bu yüzden sağlıklı düşünüp karar veremiyordur. Küçük kız hakkında tüm kararları kendi almak istese de onu kendi çocuğu gibi göremez. Lavinia, hiçbir zaman erkek çocuklarının yerini tutamaz annesinin. Ursula K. Le Guin, Amata’nın Lavinia’ya davranışları üzerinden, o dönemde kadınların toplumdaki değerini değersizliğini göstermeye çalışıyor. Romanda, kadının o dönemki durumunu sergileyen birçok sahneyle karşılaşılıyor. Annesinin Lavinia’ya karşı pek değişmeyen bu tutumu, onu babasına daha yakın bir kız haline getirir. Vaktinin çoğunu babasıyla ya da evlerinde kadınlar kısmının günlük işlerine ve dini törenlere yardım ederek geçirir. Babasının yanında evin yardımcı kadınlarından bazılarıyla da dostluklar kurar Lavinia; fakat bu dostluklar içinde en göze çarpanı, sığırtmaçları Tyrrhus’un kızı Silvia ile olandır. Silvia ve evcilleştirdikleri geyikleri Cervulus’la oyunları ve arkadaşlıkları Lavinia’nın yaşamının önemli parçalarındandır. Lavinia için yaşam böyle sürüp giderken, kapısında onu isteyen birçok erkek de birikir: Sabinli Clausus, Tyrrhus’un oğlu Almo, Ufens, Aventinus ve Rutulialı Turnus; fakat Lavinia, çoğu kral ve zengin olan bu erkeklerin hiçbirini kendine eş olarak istemiyordur. Annesinin, kuzeni Turnus’la evlenmesi için yaptığı baskılara karşın, babasının kendisine verdiği destekle Lavinia eşini kendi bulacak ve buna da kutsal Albunea Ormanı’ndaki ilahlar karar verecektir. Yazar, eşini seçmede Lavinia’ya sergilettiği bu kararlı duruşla, o dönemin toplumunda pek de söz hakkı olmayan kadınlara, Lavinia üzerinden bir “ses” veriyor adeta. ÖLÜME YAKIN, PİŞMAN BİR ŞAİR Lavinia, evdeki kadınlardan biriyle Albunea’ya, evleneceği erkeği ilahlara danışmak için gider. İlahların hoşuna gidecek güzel kokulu otları etrafa serer ve hava kararınca kutsal yerde uyumak için bir koyun postunun üstüne yatar. SAYFA 8 Ş Tam gözlerini kapayaya gitse de, şairin kendisine görünmehiçbir şey kalmamıştır. Bir tarafta Amacağı sırada karşısında bir karaltının durmesinden onun ölmüş olduğunu anlar. ta’nın kuzeni Turnus, diğer tarafta da duğunu fark eder. Korkmaz; aksine, o Geleceğin yükü Lavinia’nın omuzlarınAeneas vardır. Savaş, yapıtta büyük bir karaltıya “Hoş geldiniz” der ve sesi nağdadır artık ve büyük bir sıkıntıyla ola“canlılıkla” anlatılıyor. Savaş sahnelemeli çıkan bu karaltıyla konuşmaya başcakları beklemeye başlar. rinde kılıç sesleri işitiliyor, tunç kalkanlar. Karaltı ona, “tayf” olduğunu söyler. ların desenleri görülebiliyor. Le Guin VE SAVAŞ KAPIDADIR... Yani, bedenen orada değil, Yunanisayrıca savaşın “kalleş” yönünü de göstetan’dan İtalya’ya gitmekte olan bir geŞairin bahsettiği savaş, krallığın günriyor. Ganimet için işlenen “cinayetler” minin güvertesinde olduğunu ve oraya demine Latinus’un bir kehanetiyle otuaçıkça sergileniyor romanda. Savaşın bile varmadan ölebileceğini, hasta oldurur. Lavinia’nın babasına yardım ettiği namert yüzünü Turnus temsil ediyor; ğunu ekler. Kızın kendisine “şair” debir ayin sırasında saçlarının tutuşması Aeneas ise mertçe savaşan taraftadır. mesini ister ve konuşmaları ilerledikçe o ve söndürüldüğünde küçük kızın saçlaSavaş her iki tarafın kayıplarıyla sürergarip karaltı kendi yarattığı dünyanın, rının tek teline bile zarar gelmemiş olken, Aeneas’ın teklifi üzerine, iki kralın şiirinin içinde olduğunu anlar. Laviması, olayı görenler tarafından işaret ölümüne dövüşüyle son bulur. Aeneas, nia’nın yaratıcısı, şiirinde unuttuğu “küolarak algılanır ve Latinus bu olayı tek Turnus’u bu mücadelede öldürür. çük kızını” bulmuştur; fakat ölmek üzekelimeyle yorumlar: Savaş... Romanda Savaşın bitmesinin ardından Aeneas, redir. bu aşamadan sonra her şey şairin dediği Lavinia ile evlenir. Aeneas, Latium’a Şair, Lavinia ile konuştukça, onun asgibi gelişir ve Lavinia da sessiz bir şekilçok yakın bir tepeye, kehanetin söyledilında çok güçlü biri olduğunu fark eder. de savaşın bitmesini, kocasını bekler. ği gibi, Lavinium şehrini kurdurur. Her Şiirini yazarken bunu anlayamadığı için Troyalı Aeneas’ın oğlu Ascanius, Silşey şairin dediği gibi olur savaş boyunde çok pişman olur. On kat büyümüşvia’nın geyiği Cervulus’u bir av sırasınca. “Acaba şairin kocası hakkında diğer tür şairin gözünde küçük kız. Lavinia, da öldürür. Aslında ne Aeneas’ın ne de söyledikleri de gerçekleşecek midir?” şairiyle birbirine yakın zamanlarda, aynı Ascanius’un amaçları kötüdür. Aeneas Artık bu soru Lavinia’nın kafasını kuryerde üç defa buluşur ve şairi tüm buLatium’a kendi kehanetinin peşinden calamaya başlamıştır. Yoksa şair “öleluşmalarda bu pişmanlığını ifade etmegelmiştir. O, bu topraklarda bir kadını cek” diyerek, krallığının bitmesinden ye çalışır. Şiirini değiştirmeyi düşünür; eş edinecek ve onun adına şehir kurami bahsediyordu diye iyimser düşünmehatta vasiyeti olarak “şiirinin yakılmasıcaktır. Onun kehaneti budur. Ascanius ye de çalışır; fakat bunu gösterecek zanı” söylemeyi bile aklından geçirir. Asise sadece karnını doyurmak için geyiği mandan başka hiçbir şey yoktur artık lında Le Guin, Lavinia gibi güçlü, şairivurmuştur; fakat her savaşın bir nedeni önünde. Bu düşüncelerle mutlu bir yane yapıtını yaktırtmayı düşündürtecek olmalıdır ve bu savaş zavallı Clausus’un şam sürerken çocuğu Silvius’u getirir kadar sağlam bir karakter yaratarak, ervurulmasıyla başlar. Bu olayın intikamıdünyaya. Şehirleri Lavinium da gelişkek egemen toplumda kadının yerini nı almak için harekete geçen Silvia’nın miştir artık ve halkı mutludur. Ölüm sorgulatmayı sağlar. O zamanın arka abisi Almo, tıpkı şairin dediği gibi, bu Aeneas’ı işte bu mutlu yaşamın ortasınplanda kalan kadınlarının yanına, böysavaşta ilk ölen insan olur ve ardından da bulur. Şairin dediği gibi üç bahar lesine sağlam bir karakter koyarak, bu Galaesus ölür. Şairin büyük savaşın segeçmiştir ve Aeneas hayvanlarını çalan türden kadınların da var olabileceğini bebi olarak saydığı olaylar gerçekleşhırsızlardan affettiği birinin ihanetiyle ispatlamaya çalışır. miştir ve artık başlamasına engel olacak tanışır ölümle. Aeneas’ın ölümünden sonra Şair, Lavinia’nın dünyasıLavinium’un başına, eski karının yaratıcısıdır ve orada olasından olan çocuğu Ascanius cakları da en iyi o biliyordur. geçer ve ülkeyi savaşlara sürükLavinia’nın şairiyle buluşmaler. Bundan herkes rahatsızdır; larının önemli yanlarından bifakat Ascanius’un eleştiri kalri de, bu sayede gelecekten dırmayan karakteri yüzünden haber almasıdır. Şair bunu iskimse sesini çıkaramaz. Ayrıca, temeyerek yapar çoğu zaman, kardeşi Silvius’u da annesinden bazen de ağzından kaçırır; faeğitim bahanesiyle koparmaya kat Lavinia gelecekte olacakçalışır; fakat Lavinia buna izin ların bir kısmını öğrenir kovermez. Silvius ona kocasının nuşulanların sonunda. Şair emanetidir; her ihtiyacıyla kenona kocasının ne Turnus ne di ilgilenmek istiyordur. Bu Almo ne de Clausus olacağını yüzden çocuğunu alır ve orsöyler ve kendisi için çıkacak manda bir kulübede saklanırbir savaştan söz eder. Şair salar. Albuena’ya yakın bu yerde vaşın, bir çocuğun bir geyiği ilahlar, Lavinia’ya, oğlunun büvurmasıyla başlayacağını ve yük bir kral olacağını müjdeler bu savaşta ilk ölenin Almo, ve Silvius’u orada büyütmesini ikincisinin ise Galaesus olacaisterler. O da tahta oturduğu ğını ekler. Lavinia bu konuşzaman babası gibi şehir kuramalardan kocasının bir yacak, hanedan sahibi olacaktır. bancı olacağını ve onunla Kurduğu şehir Roma, hanemutlu bir şekilde sadece üç danlığı da Roma İmparatorlubahar geçirebileceklerini öğğu olacaktır. ? renir. Bir çocuğu olacağını ve yaptığı evlilikten başka evlilik yapmayacağını da biliyordur Lavinia/ Ursula K. Le Guin/ Çeviren: Gürol Koca/ Metis artık. Küçük kız şairiyle koUrsula K. Le Guin, Amata’nın Lavinia’ya davranışları üzerinden, o dönemnuşmak için sonra tekrar ora de kadınların toplumdaki değerini değersizliğini göstermeye çalışıyor. Yayınları/ 288 s. CUMHURİYET KİTAP SAYI 1039