Katalog

OKURLARA mız, sanatçılarımız ve bilim adamlarımızla ilgili kitapların yayımlanması pek alışıkın olmadığımız bir durum. Dergimizin bu sayısında sanat ve edebiyat dünyasından iki önemli isim için yayımlanan iki kitabı tanıtıyoruz. Kitaplardan ilki karikatürist Ziya Ramoğlu ile ilgili. Ölümünden sonra da olsa, Trabzon’daki dostlarının el ele vererek “Karikatürde Bir Ziya” albümünü imece yoluyla kotarmış olmaları büyük bir değerbilirlik örneği... Ramoğlu’nun özlemini bir vasiyet gibi algılayan genç çizerler, onun yarım yüzyıllık karikatür kalıtını bu kitapla ölümsüzleştirdiler, gelecek kuşaklara aktardılar. Elimizdeki ikinci kitap ise Sabahattin Ali ile ilgili 520 sayfalık bir kitap: A’dan Z’ye Sabahattin Ali. Sevengül Sönmez’in altı yıllık emeğinin ürünü olan kitap, Sabahattin Ali’yle ilgili pek çok bilgi, belge ve olayı derli toplu biçimde okuyucuya sunuyor, üstelik bunların çok büyük bir bölümü de ilk kez yayımlanıyor. Buradan bakıldığında çalışmanın önemi de ortaya çıkıyor. Çünkü karşımızdaki isim Sabahattin Ali. Ölümü, daha doğrusu öldürülüşü, çoğu zaman edebiyatının önüne geçmiş; Ali üstüne çok şey söylenmesine rağmen derinlemesine irdelenmemiş, öykücülüğü ve romancılığına ilişkin kapsamlı eserler ortaya konmamış. A’dan Z’ye Sabahattin Ali kitabı, yazarı hemen her yönüyle ele alan bir niteliğe sahip. Sevengül Sönmez’le kitabını ve Sabahattin Ali’yi konuştuk. Server Tanilli “Nasıl Bir Eğitim İstiyoruz?” adlı kitabında, bugün gelinen noktada laik demokratik cumhuriyetin has elementi eğitimin ahvalini, nedensonuç ilişkisine ve arka planlara eğilerek irdeliyor. Server Tanilli ile “Nasıl Bir Eğitim İstiyoruz?” adlı kitabı üzerine söyleştik. Bol kitaplı günler... Kaybettiğimiz yazarları P G iono’dan küçük bir mensur şiirin, “Zeytin İçin Şiir”in peşindeydim, daha önce varlığını duymadığım küçük bir nesir ile karşılaştım raflarda, uzanıp aldım Ağaç Diken Adam’ın öyküsünü, otuz sayfayı bulmayan kitabı bitti bitecek kaygısıyla ağır ağır, sindirerek okudum: Koltuktan, taşasıya dolmuş, kalktım. ervasız Pertavsız ENİS BATUR Ağaç Diken Adam 1953’te, Reader’s Digest dergisinden bir çağrı almış Giono: Yaşam boyu tanıdığınız insanlar arasından, sizi en derinden etkilemiş birinin öyküsünü anlatır mısınız? Oturmuş, 1910 yılında, Taşranın en kuytu, sarp, verimsiz bölgesinde günlerce piyade dolaştığı sırada karşılaştığı bir keçi çobanının hikâyesini kâğıda düşmüş. Yapayalnız yaşayan, çevredeki tek tük yabanıl köylüden uzak duran, kendisine ağaç dikmeyi iş edinmiş bir dağbeyi. Onbinlerce çınar dikmiş birkaç yıl içinde, ömrünü kimseye ait olmayan kurak toprakları donatmaya adamış. Giono, katılmak zorunda kaldığı I. Dünya Savaşı’nın sonuna dek bir daha görmemiş onu. 1918’de yeniden dönmüş bölgeye, boyuna yaklaşmış binlerce ağacı karşısında bulunca, şaşkınlıktan küçük dilini yutmuş. İzini sürmüş adamın, işi daha da büyüttüğünü, dev bir alana yayılan yeni orman düşünün içinde yaşadığını öğrenmiş. 1947’de, adam yaşlılıktan ölene dek sürdürmüş onunla ilişkisini, yıllar içinde bölgenin nasıl dönüştüğünü, yaşanılır yer haline gelmesinde o ormanın payını her zamanki zengin üslubuyla kaleme alıp metni dergiye göndermiş. Reader’s Digest yönetimi önce bir teşekkür, sonra bir zılgıt mektubu postalamış Giono’ya: Hikâyenin olağanüstü olduğunu dile getirmişler, ama “gerçek” olmaması nedeniyle, yazarın kendilerini aldattığına hükmetmişler. Amerikalılar, genellikle biraz böyledirler: “Gerçek” düz gerçektir onların gözünde, bir yazarın hayal gücünün, imgeleminin ürününün gerçek olabileceğini anlayamamışlar. Giono’nun anlattığı öykü, çizdiği ‘kahramaninsan’ portresi, aşılmış bir yaşam coşkusu felsefesine, çocuksu boyutu öne çıkan bir ülkü arayışına bağlanabilir bugün, şaşmam. Öyle insanların soyunun hiçbir zaman tükenmeyeceğine inanıyorum. Ne yazıktır: Hiçbir çağda etkili olamayacaklarına da. Gene de, insan adına bu soydan düşler kurmanın, en az gerçeğe yakın karabasanlar kurmakla eşdeğer önem taşıdığını savunurum. Ağaç Diken Adam, bir yazarın masabaşında kurduğu ana uğraşının anlam haritasını genişleten, aynı anda bunun anlamsızlığını yüzüne vuran öykülerden biri. Giono’nun anlattığı öykü, çizdiği ‘kahramaninsan’ portresi, aşılmış bir yaşam coşkusu felsefesine bağlanabilir. TURHAN GÜNAY eposta: turhangunay@cumhuriyet.com.tr cumkitap@cumhuriyet.com.tr Ben olsam, bütün okul kitaplarına aldırtırdım ben olamam. * Giono zor okunur, ortalama okuru yokuşa süren yazarlar arasında anılamaz; pek çok yapıtı, geniş kitleye ulaşmıştır. Hak edilmiş bir ilgi bana kalırsa: Üslupçu, derin bir yazar; tıpkı Yaşar Kemal gibi, yerel bir çerçeveyi evrensel bir düzleme taşıyabilmiş. Gelgelelim, Ağaç Diken Adam, güç belâ birkaç bin okura ulaşmışsa ulaşmıştır çünkü bir “mal” olarak algılanmıyor küçük kitap, bir tüketim ürünü olarak tezgâhlanamıyor günümüz koşullarında. Her ülkeden benzeri yakınma sesleri işitiliyor artık: Has Edebiyat’ın peşindeki okuryazarlar, ‘Pazar’ın alanlarını daralttığını görüyor, tepki veriyorlar. Bir kitlesel uyuşturucu kimliğiyle ucuz roman, bütün yazın türlerini, bu arada yazınsal romanı da sıkıştırıyor şimdi. Nerede? Çoğu market görünümüne sahip kitap tüketim merkezlerinde. Ağaç Diken Adam niteliklerindeki yazın ürünleri, hangi türde yazılmış olurlarsa olsunlar, raflarda yerleri enikonu daraltılmış, dolaşımda kalma süreleri kısaltılmış, okurdan esirgeniyorlar. Son yüzyılda elli büyük roman, birkaç yüz iyi roman yayımlanmış olsa gerek; oysa her mevsimde, binlerce yeni ucuz roman, çekirge sürüsü, okurun önünde perde oluşturuyor. Sanatsal alanı gitgide daralan sinema, tüketim tablosunu genişletiyor. Televizyon, sürecin celladı. Tek yolumuz kaldı: Alternatif bir yaşama düzeni için düşünmek, tavır almak, direnmek. İçinde hapsedildiğimiz Düzenin dişlileri etimizi parçalamaktan, ruhumuzu lime lime etmekten vazgeçmeyecek. ? İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına İlhan Selçuk?Genel Yayın Yönetmeni: İbrahim Yıldız?Yayın Yönetmeni: Turhan Günay? Sorumlu Müdür: Miyase İlknur?Görsel Yönetmen: Dilek Akıskalı?Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş.?İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli İstanbul, Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0(212) 343 72 64?Baskı: DPC Doğan Medya Tesisleri, Hoşdere Yolu, 34850 Esenyurt İSTANBUL.?Cumhuriyet Reklam: Genel Müdür: Özlem Ayden/ Reklam Müdürü: Eylem Çevik?Tel: 0 (212) 25198 74750 (212) 343 72 74?Yerel süreli yayın?Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir. CUMHURİYET KİTAP SAYI 1017 SAYFA 3