Katalog

İnce gülüşlü bir çizgi ustasına armağan: Ë Attila AŞUT “Karikatürde Bir ziya” Ölümünden sonra da olsa, Trabzon’daki dostlarının el ele vererek “Karikatürde Bir ziya” albümünü imece yoluyla kotarmış olmaları büyük bir değerbilirlik örneği... Ramoğlu’nun özlemini bir vasiyet gibi algılayan genç çizerler, onun yarım yüzyıllık karikatür kalıtını bu kitapla ölümsüzleştirdiler, gelecek kuşaklara aktardılar. “Paletteki renklere benzetirim sanatçıları. Renklerin her biri yerindedir ve onun yerini başka bir renk almaz…” Ziya Ramoğlu arikatürde Bir Ziya”, 2007 yılında 75 yaşında aramızdan ayrılan dünya çapındaki çizerimiz Ziya Ramoğlu’nın anısına armağan olarak hazırlanmış bir albümkitap… Kitabı, Trabzonlu çizerler Adnan Taç ile Bülent Sümer birlikte yayına hazırlamış. Kapak tasarımı ve sayfa düzenlemesi ise Bülent Sümer’in imzasını taşıyor. Karikatürcüler Derneği Trabzon Temsilciliği ile Trabzon Vakfı’nın ortak ürünü olan bu yayın, özel kâğıda özenle basılmış 163 büyük sayfadan oluşuyor. Her sayfası renkli basılan kitapta, Ziya Ramoğlu’nun yaşamı ve sanatı; fotoğraflar, karikatürler, desenler, mektuplar, dergi ve gazete kesikleri eşliğinde; yakınlarının, dostlarının, meslektaşlarının tanıklıkları ile “belgesel bir roman” tadında anlatılıyor… Kitap, iki ana bölümden oluşuyor. İlk bölüm, 1932 yılında Of ilçesinin Yukarı Kışlacık Mahallesi’nde, tahsildar Hafız Ali Rıza Bey ile Hanife Hanım’ın beşinci çocukları olarak dünyaya gelen Ziya Ramoğlu’nun ayrıntılı yaşamöyküsüne ayrılmış. Fotoğrafa ve çizgiye delicesine tutkun bir çocuğun, resmin “günah” sayıldığı bir çevreden ve tutucu bir ailenin baskılarından kaçarak küçük yaşta kendini nasıl İstanbul’a attığını, orada ne tür güçlüklerle karşılaştığını ve sonunda başarıyı nasıl yakaladığını, bu bölümde adım adım izliyoruz: “Eli kalem tutmaya başlar başlamaz ilk aşkıyla tanışacaktır. Çizgiler ve renklerin dünyasına, resim sanatına sevdalanır. Geleceğinden kaygı duyduğu oğlunun aşkına sıcak bakmaz baba Ramoğlu. Yine de o, elinden kalemi ve kâğıdı düşürmeyecektir. Ha bire çizip duracaktır. Ve resim eğitimi almak, bu alanda ilerlemek için adeta yanıp tutuşmaktadır. Öylesine tutkuludur ki, kendisini düşlerinin peşinden koşturacak, hayatının akışını değiştirecek o kararı almak zorunda kalacaktır.” (s.13) Nedir o karar? Yine kitaptan izleyelim: “K Ziya Ramoğlu’nun yabancı bir çizer arkadaşı tarafından yapılmış portre karikatürü. “Resimle uğraşmasını yasaklayan babasından ve sevdiklerinden kaçarcasına uzaklaşacaktır. Bir sabah vakti, henüz on üç yaşındayken, Trabzon limanından demir alan bir geminin güvertesinde bulur kendini... İstanbul’a doğru hayatının yolculuğuna çıkarken, buğulu gözlerle son bir kez, hasretle doğduğu ve çocukluğunu yaşadığı bu güzelim şehre bakar…” (s. 14) AKADEMİDE KONUK ÖĞRENCİ Ziya Ramoğlu, çocuk yaşta evden kaçıp İstanbul’un karmaşasına balıklama dalınca epeyi şaşırmış, bocalamış. Zaman zaman bu cangılda korkuya kapıldığı da olmuş. Ama gemileri yakarak geldiğinden, koca kentte ayakta kalmanın yollarını aramış. Derken; hem fotoğraf bilgisini artırmak, hem karnını doyurmak için Beyoğlu’nda bir fotoğrafçı dükkânına çırak girmiş. Kısa sürede işi öğrenmiş, fotoğraflara pastel kalemlerle renk atmaya başlamış. Zamanla piyasada aranan biri olmuş. İleriki yıllarda, hemşerisi Bedri Rahmi Eyuboğlu’nun yardımıyla, Güzel Sanatlar Akademisi’ndeki dersleri “konuk öğrenci” olarak izleme olanağına kavuşmuş. Burada Zeki Faik İzer’in öğrencisi olmuş. Akademi’deki öğrenciliği sırasında Semih Balcıoğlu, Nehar Tüblek, Tan Oral, Eflatun Nuri Erkoç gibi karikatür ustalarıyla tanışmış; Varlık Yayınları’nın kapaklarını çizen Trabzonlu ressam Cemal Akyıldız’la dostluk kurmuş… 1951 yılında sağlığı bozulunca, Trabzon’a dönmek zorunda kalmış. Ondan sonra da bir daha bu kentten ayrılmamış… İLKLERE İMZA ATTI Ramoğlu’nun ilk karikatürleri, 1956 yılında İlhan Selçuk yönetimindeki Dolmuş dergisinde, desenleri ise yine aynı dönemde Varlık dergisinde çıktı. Ürünleri daha sonra, dönemin en popüler dergisi olan Hayat’ta yayımlanmaya başladı. Trabzon’da ilk karikatür sergisi açan sanatçı oydu. “Fantezi Karikatür Denemeleri” adını verdiği bu sergiyle, 2 Haziran 1956’da, çocukluk düşlerinden birini daha ger çekleştirmişti. 1975 yılında, “pembe mizah” türünde ilk karikatür kitabı olan “Parola Aşk”ı yayımladı. Bu çalışma, Türk gülmece sanatında bir yenilikti. Ramoğlu’nun bu alandaki bir başka yeniliği de, 1971’de “Ankara” gemisiyle çıktığı ve Avrupa’nın Akdeniz limanlarını kapsayan “Yüzen Sergi”siydi. Türk Basın Kulübü’nün katkısıyla düzenlenen bu sergi, yabancıların büyük ilgisiyle karşılaşmış, Avrupa basınında da yankı yapmıştı. Ramoğlu, yurtiçinde fazla tanınmasa da, ABD’deki karikatür ajansı “Rothco Cartoons Inc” ile yaptığı sözleşmeyle uluslararası bir kimlik kazanmıştı. New York Times, The Guardian, Times, Washington Post’ta karikatürleri yayımlandı, ulusal ve uluslararası birçok ödül kazandı. Bir anlamda, Türkiye’nin Of’tan dünyaya açılan penceresi, karikatür köprüsü oldu. Doğduğu, yaşadığı topraklardan, Karadeniz’den bir türlü kopamayan; acılarını ve yalnızlıklarını doğayla paylaşmayı seven Ramoğlu, ¥ Of’ta bir çeşit Robenson yaşamına mahkum etCUMHURİYET KİTAP SAYI 1017 SAYFA 10