Katalog

Hazırlayanlar: Nilay Yılmaz, Aytül Akal, Mavisel Yener, Çiğdem Gündeş, Mustafa Delioğlu. ÇOCUKGENÇLİK OKUMA Fazıl Hüsnü Dağlarca’dan Bağımsızlık Savaşı “Artık yurdun tek derdi vardı: KURTULUŞ” Ë Mavisel YENER ürkçenin şiir haritasında olduğu kadar çocuk şiirinin haritasında da önemli bir yeri vardır Fazıl Hüsnü Dağlarca’nın. Üreten, yaratan, yaşamı daha güzel, daha yaşanılır kılmaya yönelik çaba gösteren bir şairdir o. İnsandan yola çıkarak yurt ve dünya sorunları karşısındaki tepkilerini yansıtır. Aydınlık günleri özler, gençler tarihi unutmasın ister. Yetişkinlerin göremediği ayrıntıları çocukların gördüğünü çok iyi bilir, çocuk duyarlığını yüreğinde duyumsar. “Çocuk şiiri yazmadığım gün eksik yaşamışımdır” diyen Fazıl Hüsnü Dağlarca, modern Türk çocuk şiirine yepyeni boyutlar getirmiş, “çocuğa göre” imgelerle yazdığı şiirlerle çocuğa yaşamı anlatmış ve sorgulatmış bir şair. 1940’ta yayımlanan “Çocuk ve Allah” bu sorgulatıcı yaklaşımın ilk örneğidir. Çocuk ve Allah, elbette çocuklar için yazılmamıştır, ancak Dağlarca’nın çocuk yanının fısıldadıklarının ilk örneğidir. Dağlarca çocuk şiiri kavramı üzerinde düşünen ve düşündüren bir şairdir. Konur Ertop’la yaptığı bir söyleşisinde diyor ki; “Çocuk şiiri olabilir mi? Olabilir. Çocuk şiiri şudur; çocuk şiirinde yapıyı, nesnelliği, konuları, onun açısına göre daha ince seçmek, ilk duyarlıklar, ilk özgürlükler, ilk ölçüler içinde yazmak gereklidir.” Okul kitaplarında karşılaşmaya alışık olduğumuz öğretici, basit, imge yoksunu, yapay çocuk şiirlerinden değildir onunkiler. O, “şiirsever” bireyler yetiştirmeyi hedefleyen çocuk şiirleriyle selamlar okurunu. Çocuklara seslenen ilk yapıtı Kuşayak’ın ardından, 1977’de “Balina ile Mandalina” buluşur okuruyla. İlkokul1’deki adlı kitabında okula yeni başlayan çocuğun dünyasını anlatırken, 6 yaş grubunu şiire çağırır. İlkokul 2’deki, İlkokul 3’teki kitaplarında da okul, aile, öğrenme, oyun, sayılar, harfler, dilimiz gibi kavramlar çocuğun bakış açısıyla verilir. 1979’da yayımlanan Göz Masalı’nda, Dağlarca çocukluğundan süzdüklerini anışiir türünde, çocuklar için yazmıştır. Yurt Koçaklaması’nda (Güneşi Doğduran) geri kalmış saatleri düzeltme çabasındaki bir çocuğu anlatırken, Atatürk’ün Türkiye’yi çocuklara emanet ettiğini duyumsatmak ister. Bitkiler Okulu ve Cin ile Cincik çocuk okurların çok severek okuduğu yapıtlarındandır. Yapı Kredi Yayınları tarafından yeniden basılan, “Bağımsızlık Savaşı” başlığı altında toplanan beş kitapta ozan Dağlarca, Kurtuluş Sava T Fazıl Hüsnü Dağlarca şımızın öyküsünü anlatıyor. Kitabın ilk basımı 1973’te gerçekleştirilmiş. YKY tarafından yapılan yeni baskı, görsellik ve tasarım açısından da doyurucu. Zamandizinsel bir sıra izleyen beş kitabın ilki Samsun’dan Ankara’ya adını taşıyor. Bu yapıt, umutsuz ülkenin birey birey toplanmasını, bir gövde oluşturmasını anlatıyor. “İşte 19 Mayıs/Vardık bir kapısına Anadolu’nun, önlerine Samsun’un/Öyle büyüdü ki ağzımız/ öyle acıktık ki/Bize ekmek değil dağ sunun”(s. 8). Dağlarca, şiirselliğin özsuyuna katıyor düşünceyi. Bağımsızlık Savaşı dizisinde, dilin ırmağında yeniden gerçekleştiriyor Kurtuluş savaşı’nı! Dizinin anaizleği yurtseverlikle yola çıkan bir toplumun, insan insan, burç burç bağımsızlığına ulaşması. Çekilen acılar anlatılırken dizelerde umut gizli; karamsarlığın ardı iyimserlik... Öyle etkileyici imgeler kullanmıştır ki Dağlarca, şiir ülkesinin bağımsızlık bayrağı gönderdedir çoktan... Mustafa Kemal kongreleri yapmaya kararlıdır, Anadolu’yu dinlemek istemektedir. Bakın, ozan nasıl anlatır bunu şiirinde: “Açlık, kadere şerefe hürriyete/Felek, feleği çiğ çiğ yerdi vatanda/ Dinlemeli bir dağdan bir dağa kadar/Dinlemeli hepsini/ Karınca bile bir şey söylerdi vatanda”(s.50). Dizinin ikinci kitabının adı: İnönüler. İnönüler, Mustafa Kemal’in Büyük Söylev’inden alınan bir tümceyle başlar: “Artık yurdun tek derdi vardı: KURTULUŞ” İkinci kitap Dumlupınar Zaferi’yle biter. “Nakışlar sardı kara kara mavi mavi gündüzü/Ben besmele kuşandım/Ecel kuşandı yeryüzü”. Ozan Dağlarca’nın beş kitapta anlattığı Bağımsızlık Savaşı öyküsünün üçüncü kitabı Sakarya Kıyıları’nda kara günler dönemini dile getirir. “Her ilçede toplanacak ne varsa/ Az çok ayırt edilmeden/ Ne varsa derede taş/ Bayırda çiçek/ Uykudan düşü alacaksın/Karanlıktan bin yıl önceki yıldız ışığını/Bir dağ kurmak için/Bir tozu düşünerek.” 30 Ağustos “Bağımsızlık Savaşı” öykümüzün dördüncü kitabıdır. Düşmana öldürücü darbenin vurulduğu ve ordularımıza İzmir yolunun açıldığı tarihtir bu. “Onlar ki/Köylerini değil/ Tarlalarını değil/ Çiçeklerini değil/ Yaşamalarını bile değil/ Bu 30 Ağustos/ Yeryüzünü sevmişler.” İzmir Yollarında, dizinin beşinci (son) kitabıdır. Ozan, bu yapıtı yabancı çizmeler altında ezilen bir ulusun neler yitirdiğinin hep anımsanması ve bundan bir ders alınması için yazmıştır. “Haykırdık özgürlüğü/ Binbir yürek, kılıç kalkan, meç... üstüne/ Gökyüzü tanıktır yakılırken yanarken köy köy/ Varmadık öç üstüne/ Dışımız bir kocaman bayrak/ İç üstüne” Cumhuriyetin ilkelerine, kazanımlarına, atılımlarına gönül vermiş herkesin bir kez daha okuması gereken bir dizi Bağımsızlık Savaşı dizisi. Şiir, karanlığa karşı bir mum yakmaktır; sevmenin, barışın, düşlerin anadilidir, özgücünü yeniden duyumsamaktır. Cumhuriyetin kurumlarının birer birer yara aldığı şu yıllarda Fazıl Hüsnü Dağlarca’nın bu yapıtı çocuklara ve gençlere yeniden güç verecektir. Bu yapıtı hazırlarken ülkesine karşı taşıdığı ahlaki, tarihi ve edebi sorumluluğu duyumsamıştır ozan. Geçmişte ülkemize uzanan kanlı eller, şimdi kılık değiştirmiş olarak yine sahnededir. Dağlarca’nın şiiriyle attığı çığlık kara delikte kaybolmasın, tarihe not düşülsün; bu kahramanlık destanının bir yanının da hainliklerle mücadele olduğu unutulmasın. İzmir Yollarında adlı kitaptaki dizeler bitirsin bu yazıyı: “Bir geri/yeşil sarık başında/Yeryüzünü kilitlerken karanlık karanlık/Yalan diye haykırmıştır bir ileri/ Bir geri/ Yüzü bulunduğumuz çağın dışına dönük/Ölü gözlerine girer güneşleyin/Bir ileri” ? www.maviselyener.com * Bağımsızlık Savaşı Dizisi (5 kitap)/ Fazıl Hüsnü Dağlarca/ YKY Doğan Kardeş Kitaplığı/ Ekim 2009/ 10+ yaş SAYFA 24 CUMHURİYET KİTAP SAYI 1036