Katalog

¥ “Kuşların Doğum Gününde Olacağım”ın İngilizce çevirisi... İlhan Berk’in Kuşların Doğum Gününde Olacağım adlı şiir kitabı Madrigals adı altında İngilizcede... Nobel’e de aday gösterilen büyük şairimiz İlhan Berk’in seçme şiirleri Fransızcaya, İspanyolcaya ve İngilizceye çevrilmişti. İngilizcedeki seçme şiirler A Leaf About to Fall adı altında George Messo tarafından çevrilmişti. Messo bu sefer, İlhan Berk’in Kuşların Doğum Gününde Olacağım adlı şiir kitabının tümünü çevirmiş. George Messo İngiltere’de yaşıyor ancak daha önce Bilkent Üniversitesi’nde çalışmış ve Türk eşiyle yıllarını Türkiye’de geçirmiş bir şair. Kendisinin daha önce de İlhan Berk’in seçme şiirlerini çevirdiğini biliyoruz. Türkçeyi çok iyi bilmesinin yanı sıra, çevirilerinden de anladığımız gibi, Türk kültürüne de egemen. Messo’nun İlhan Berk çevirisi plana çıkarıp dizelerinde okuyucusunun sezgilerine hitap etmesidir. Bunu da kendi kelimeleriyle şöyle ifade ediyor: “Anlamın yeri sadece düz yazıdır… Bir şey anlamak isteyenler düz yazı okusunlar.” Tüm bunları göz önünde bulundurunca İlhan Berk şiirinin çevirisinin neden zor olduğunu anlayabiliriz. İlhan Berk için şiir, dil ve biçem demektir. Şiirlerinde metinler birbirleriyle ilintili değildir ve üst üste yığılan imgelerden meydana gelir, çünkü yaşamı bütün olarak değil parça parça algılar. Değişik biçim üslup ve teknikler uygulamayı, dili bozmayı ve yeniden yaratmayı, yapısını değiştirerek oynamayı kendine hedef yapmıştır. İkinci Yeni şairi olarak dili yerleşik ve geleneksel yapısını bozarak yazmak, kendi dilini yaratmak ister. Onun için neyin söylendiği değil nasıl söylediği önemlidir. Şiirin bilinçaltını yansıttığını düşünür ve şiirin sezgisel olması gerektiğini savunur. “…Usla yazılan şiir en kötü şiirdir… Hele şiirde usa hiç yer yok. Resimde olabilir. Bilinçaltının zenginliğini kullanmak lazım. İyi sanat orada gelişiyor” der. İlhan Berk’in bu düşüncelerini bilerek Madrigals’e baktığımızda, yakalamaya çalıştığı imgelemi ve sezdirmeyi hedeflediği birçok şeyi vermeyi başarmış çevirisinde George Messo. İlhan Berk şiirinin içeriğine göz atacak olursak konularının aşk, cinsellik, tabiat, insan görüntüleri, yalnızlık, bunaltı, nesneler, bitkiler, eşyalar, şeyler olduğunu biliyoruz. Şiirlerinideki en önemli şey aşk ve erotizmdir. Aşkı erotik tarafından almayı yeğler. Bunun sebeplerinin ise sürrealizmden etkilenmiş olmasıdır kuşkusuz. Kuşların Doğum Gününde Olacağım adlı şiir kitabında bu ögeler sıkça kullanılmış, bu ögelerin de aslı kadar başarılı ifade edilmiş olduğunu görüyoruz. Kitap dört bölümden oluşuyor ve İlhan Berk farklı biçemler deniyor. İlk bölüm “Patchwork” (Yama), ikinci bölüm “Onomatope” (İşitimsel İmge), üçüncü bölüm “Kolaj” ve son bölüm de “Cut Up” (Parça Parça). İlhan Berk kitabındaki dizelerinde bunları bir yazı biçimi olarak kullanıyor, o nedenle de böyle bir adlandırma yapmış. George Messo’nun da aslına sadık kalarak aynı şekilde çeviri yaptığını anlayabiliyoruz. İlhan Berk bir söyleşisinde şöyle demişti: “Madrigalleri teknik bir sorun yarattı: o da kolajdır. Aragon bir tümcesinde ‘şiirde kolaj nasıl yapılır’ der. Bu tümce beni ilgilendirdi bu denemeye de böyle girdim.(...) Madrigallerin diline gelince: Dilin delilik, çılgınlık, şizofreni boyutları ön plandadır. Bütün öbür kitaplar gibi verili biçimlerle içerikle çarpışmak hep bu da benim ilkem olmuştur. Anlamın her fırsatta üstüne kezzap dökmeye çalıştım...’” Bu söyleşiden yola çıkarsak George Messo’nun ne kadar güç bir işi başarmış olduğunu daha da iyi görebiliriz: Birinci bölümden: “Gülüşünüz Gülüşüydü Suların.” “Your laaughter was the laaughter of water.” İkinci bölümden: “Yol/ ki/ yoktur/ yol, ki/ varış/ değildir/gidiyorduk.” “There/is/no road/road, that/is not/arrival/ we were going.” Üçüncü bölüm Madrigallerden: “Ben bir bulutu indirir kıyıya çekerdim.” “I`d bring down a cloud pull it to the shore.” “Kendimi sana bir (iç) deniz diye tanıttım.” “I introduced myself to you as a(n inland) sea” “Kocamışlığımda iblise armağan ettiğim geçmişimin kapısını usulca kapadım.” “In my old age I slowly closed the door of my past that I gave to the devil as a gift.” “Ben ne kadar şey gördüm yaşadımsa onları anlatmayı söz verdim sana. “I promised to tell you everything I`ve seen everything I`ve been through.” Dördüncü bölümden: G (va kti do lu yo r) ece n i n N (ti me is ti ck in g) i gh t’ s Ë A.Şebnem BİRKAN İ lhan Berk’in şiiri, öykü ve olaydan uzak duran, anlama dayanmayan, kapalı ve anlaşılması zor diye bilinir. Ancak bu durum George Messo’yu yıldırmamış. İlhan Berk şiirinin özelliği, konuyu, kavramı, yaşantıyı bırakıp şiirde biçeme önem vermesi, kendi ruh durumunu ön Örneklerden de gördüğümüz gibi Madrigals çok başarılı. George Messo şiirlerin biçemine ve içeriğine bağlı kalmış. İlhan Berk gibi anlam yerine, imgelem ve sezgi ağırlıklı yazan bir şairin kitabını çevirmiş olması, hem bizler için, hem de İngilizceye kazandırılarak dünyaya açılması açısından çok önemli. ? sebnembirkan@superonline.com BATI DİLLERİNDE İLHAN BERK KİTAPLARI İngilizcede: Madrigals (Çeviren: George Messo) Sherman Books (İngiltere) A Leaf abaut to fall – Selected Poems (Çeviren: George Messo) Salt Cambridge (İngiltere) Selected Poems (Çeviren: Önder Otçu) Talisman House (ABD) Fransızcada: Histoire secrète de la poèsie (Çevirenler: Ahmet Sel – Christian F. Estèbe) Artuyen (Fransa) (Türkçe – Fransızca karşılıklı baskı) İspanyolcada: Mar de Galilea (Galile Denizi / Çevirenler: Clara Janés – Çağla Soykan) Ediciones del oriente y del mediterráneo (İspanya) (Türkçe – İspanyolca karşılıklı baskı) Rio Hermoso (Güzel Irmak / Çevirenler: Clara Janés – Mukadder Yaycıoğlu) Ediciones del oriente y del mediterraneo (İspanya) Poemas (Çevirenler: Clara Janés – Lütfü Tokatlıoğlu) Coleccion Visor de Poesia (İspanya) CUMHURİYET KİTAP SAYI 954 SAYFA 15